На сонечным баку Сеціва, або Анчоусы з цюлькі і чырвоныя макі ў сіняй вазе

Памятаеце гэту фразу з Булгакава, якую пісьменнік уклаў у вусны прафесара Праабражэнскага: «Не чытайце з раніцы савецкія газеты»? Калі выкласці яе на сучасны капыл з мэтай захаваць сэнс таго, што мелі на ўвазе аўтар і яго герой (не чытайце, бо сапсуяце сабе настрой і самаадчуванне на ўвесь дзень), то гучаць будзе прыблізна так: «Не чытайце з раніцы сацыяльныя сеткі і тэлеграм-каналы». І паўтараеш сабе гэта кожны дзень, а толькі ўладкуешся ў тралейбусе — рука сама цягнецца да смартфона. Гэткі, можна сказаць, самазнішчальны абрад, бо ні самаадчуванне, ні настрой лепшым ад яго дакладна не становіцца.

Прынамсі, так я думала да нядаўняга часу. Пакуль не злавіла сябе на тым, што шукаю ў названых віртуальных прасторах толькі тое, што датычыцца палітычных падзей і таго, што вакол іх адбываецца. Прааналізавала, выдыхнула — і вырашыла паглядзець на рэчы больш аб'ектыўна: у «Фэйсбуку» звярнуць увагу не толькі на тое, што сетка падае мне як свежыя навіны, але і не паленавацца зайсці на старонкі сяброў. Іх у мяне там зусім няшмат — усяго 130 чалавек, але затое ўсіх ведаю асабіста.

Уражанні, скажу я вам, надзвычай цікавыя. Бы ішла па ценявым баку вуліцы, дзе і халаднавата, і цемнавата, а потым раптам дадумалася перайсці дарогу і трапіла туды, дзе свеціць сонца. Яно, канешне, таксама за аблокі хаваецца, і сівер, бывае, падзьме, але ж не ўсё вакол змрок ды холад, як дагэтуль думалася.

Вядома, ад таго, што адбываецца навокал, мае «фрэнды» не адгароджваюцца. Хтосьці з іх хваліцца сваімі свежымі фота з акцыі «За Беларусь!», хтосьці кожную нядзелю выходзіць «на пратэст», а пасля з гонарам (ці з самаіроніяй) піша, як, кіруючыся маршрутам тэлеграм-канала, «нахадзіў» 25 тысяч крокаў. Хтосьці посціць песню «Любімую не аддаюць», хтосьці — навіны апазіцыйных сайтаў. Але гэтыя публікацыі нельга назваць галоўнымі ці дамінуючымі. Ёсць іншыя — больш асабістыя і ад гэтага больш цікавыя. Звычайнае жыццё звычайных людзей. Сонечны бок сеціва, на які многія з нас апошнім часам зусім не заглядваюць.

Вось, напрыклад, спадарыня Тамара. Ходзіць на прэм'еры ў Вялікі і на лекцыі па фотамастацтве, збірае ў лесе і соліць рыжыкі, робіць настойку з грыба вясёлкі і дзеліцца фота анчоусаў уласнага прыгатавання, якія яна зрабіла з цюлькі... Спадарыня Людміла, якая калісьці ў Паставах частавала мяне надзвычай смачным бісквітным пірагом, малюе шыкоўныя карціны і дзеліцца іх выявамі. Чырвоныя макі ў цёмна-сіняй вазе, белыя ружы ля гэткай самай белай занавескі, лебедзі ў празрыстым святле... Спадар Алесь, апантаны кніжнік, выкладвае на старонцы фота прыгажэнных нарачанскіх краявідаў, дзеліцца сваімі новымі прафесійнымі адкрыццямі — пра знойдзены інвентар Жыровіцкага манастыра, напісаны амаль пяцьсот гадоў таму на старабеларускай мове, пра тое, як «Максім Багдановіч з Яраслаўля масквічоў троліў». (Апошняе вельмі раю знайсці і пачытаць.) Яшчэ адна Людміла завяла шчанюка мопса (назвала Кексам), а Аксана нядаўна «ўсынавіла» з прытулку рудога з белымі лапкамі коціка Антона...

Яшчэ (ці мне здаецца, ці насамрэч так?) менавіта ў гэты час у сацыяльных сетках сталі посціць больш цытат вядомых людзей. «Тармазіць сябе трэба на кожным кроку, і гэта павінна ператварыцца ў звычку... Чалавек без тормаза — сапсаваная машына» — з Макаранкі. «Людзі часта бываюць дурныя і ўпартыя, эгацэнтрычныя і нелагічныя. Усё роўна даруй ім. Калі ты добры, людзі будуць вінаваціць цябе ў тым, што пад маскай дабрыні ты хаваеш карыслівасць. Усё роўна заставайся добры. Калі ты дамогся поспеху, цябе будуць акружаць няшчырыя сябры і сапраўдныя ворагі. Усё роўна дамагайся поспеху. Калі ты сумленны і шчыры, людзі будуць падманваць цябе. Усё роўна будзь сумленны і шчыры. Тое, што ты будуеш гадамі, хтосьці разбурыць за адну ноч. Усё роўна будуй. Калі ты спакойны і шчаслівы, табе будуць зайздросціць. Усё роўна заставайся шчаслівы.Тое дабро, якое ты робіш сёння, заўтра людзі забудуць. Усё роўна рабі дабро. Аддай свету самае лепшае з таго, што ў цябе ёсць, і свет папросіць яшчэ. Усё роўна аддавай самае лепшае. Сябра мой, у рэшце рэшт, тое, што ты робіш, усё роўна трэба не людзям. Гэта трэба толькі табе і Богу». (Маці Тэрэза.) «Усе людзі, пасланыя нам, — гэта наша адлюстраванне. І пасланыя яны нам дзеля таго, каб мы, гледзячы на гэтых людзей, выпраўлялі свае памылкі. І калі мы іх выпраўляем, гэтыя людзі або таксама змяняюцца, або сыходзяць з нашага жыцця». (Пастарнак.) «Не гвалці душу не сваёй прафесіяй. Прафесія ад пачатку павінна быць актам любові. І ніяк не шлюбам па разліку. І, пакуль не позна, не забывайце пра тое, што справа ўсяго жыцця — гэта не справа, а жыццё» (Муракамі)...

Я таксама сёння на сваёй старонцы размясціла цытату з дэтэктыўнай прозы, якая нядаўна закранула: «Памыляўся Іван Карамазаў, калі сказаў: «Калі Бога няма, усё дазволена». Ніхто з цябе за подласць не спытае больш строга, чым ты сам»...

Раптам хто-небудзь, блукаючы па сонечным баку сеціва, прачытае, задумаецца і спыніцца, каб пасля з самога сябе строга пытаць не давялося.

Алена ЛЯЎКОВІЧ

Прэв’ю: itc.ua