Вы тут

Выстава мастака Георгія Скрыпнічэнкі адкрылася ў замкавым комплексе «Мір»


Жывапісец, графік Георгій Скрыпнічэнка... Творца без вышэйшай мастацкай адукацыі... Нераскрытая таямніца беларускага выяўленчага мастацтва. У гэтым можна было яшчэ раз пераканацца на адкрыцці яго невялікай выстаўкі ў музеі «Замкавы комплекс “Мір”». Як і ў дачыненні да іншых імпрэз, прэзентацый, выставак, так і тут сваю пячатку скаванасці прасторы наклала эпідэміялагічная сітуацыя, звязаная з COVID19. Экспазіцыя «Сімвалы часу. Боскае і зямное ў творах Георгія Скрыпнічэнкі. Выстаўка жывапісу і графікі» адкрылася з удзелам зусім невялікага складу гасцей і арганізатараў.


Мастак Георгій Скрыпнічэнка.

Праўда, усе яны — і музейныя работнікі, і ініцыятары такога вось мастацкага свята ў гонар вялікага мастака сучаснасці — былі салідарныя ў выключнай цікавасці да творчасці Георгія Скрыпнічэнкі. Гэта было відавочным і па выступленнях на ўрачыстым адкрыцці, і па размовах у кулуарах, і па той агульнай атмасферы, што гаспадарыла ў спецыфічнай зале старажытнага палаца. Спецыфічнай па той прычыне, што, на першы погляд, яна, складзеная з двух калідораў, здавалася б, і не для выставак зусім. Але ішлі хвіліны, гадзіны прагляду — і гледачы ды гаспадары музея адкрывалі новага для Мірскага замка мастака натуральна, як быццам яго работы і віселі тут як мінімум некалькі месяцаў ці нават год. Такі настрой мо яшчэ таму выяўляўся, што куратар выстаўкі арт-дырэктар Культурнага праекта Art librum, дасведчаны мастацтвазнаўца Ала Зміёва здолела знайсці аптымальныя суадносіны колькасці работ мастака, здолела выбраць тыя з іх, якія і сваімі памерамі, і мо нават зместам лаканічна ўвайшлі ў гэтыя «калідоры» ці нават проста «калідор»…

Работа Георгія Скрыпнічэнкі «Барбара», 1969—1992 г.

На адкрыцці выстаўкі дырэктар музея «Замкавы комплекс “Мір”» Аляксандр Лойка заўважыў, што сучаснае выяўленчае мастацтва нечакана ўрываецца ў музейную прастору, у атмасферу, якая так ці іначай носіць, павінна насіць характар далучанасці да старажытнасці, даўняй гісторыі. Але ж, падкрэсліў Аляксандр Часлававіч, выбар настолькі ўдалы, што ўсё дзейства падаецца натуральным. І вось з гэтай нагоды падумалася, што, магчыма, сам мастак, ведаючы Мір і яго ваколіцы ў іншыя дзесяцігоддзі, спраектаваў і сённяшнюю выстаўку, яе фармат, і здолеў закласці пэўны настрой, што аб’яднаў невялікую купку энтузіястаў, зрабіў іх салідарнымі ў спробах прачытаць яго, Георгія Скрыпнічэнкі, мастацкія запаветы менавіта ў гэтым месцы. Чаму б і не?! Гаварыў жа на адкрыцці выстаўкі сын творцы Сяргей Скрыпнічэнка пра даўніх гадоў вандроўкі з бацькам да Міра, які яшчэ і не набліжаўся да рэстаўрацыі.

Работа Георгія Скрыпнічэнкі «Блудны сын», 1969—1992 г.

Традыцыйна жывапісца і графіка, чый шлях у вялікае мастацтва пачаўся са Слуцка, залічваюць у кагорту сюррэалістаў. І абавязковым пры гэтым з’яўляецца згадка пра Сальвадора Далі. Вядомы ў Беларусі дыпламат, амбасадар, у нядаўнім мінулым — міністр замежных спраў Рэспублікі Беларусь Сяргей Мартынаў нагадаў, што пачатак, вытокі беларускай мастацкай з’явы «Георгій Скрыпнічэнка» распачыналіся, закладваліся яшчэ ў тыя часы, калі мала хто ведаў пра Сальвадора Далі, мастакоў яго шэрагу. І ўвогуле «сюррэалістычныя» характарыстыкі ў дачыненні да беларускага мастака — гэта ў нейкай ступені абмежаванні. Насамрэч усё падаецца болей шырокім і шматаблічным. Тады ці трэба вось гэтая зноска (яна ж можа выканаць і функцыю «пячаткі» і надалей!) пра сюррэалізм Скрыпнічэнкі?! Дык што ж падштурхнула Георгія Скрпынічэнку, «мастака Жорыка», на тое, каб празорліва зазірнуць у сёння ці нават хутчэй у заўтра, каб спалучыць уласныя асэнсаванні навакольнага жыцця з філасофскім асэнсаваннем часу і прасторы?! Малюючы Барбару Радзівіл, робячы, здавалася б, бясконцы цыкл, праз варыянты шукаючы найболей выразнае вырашэнне тэмы «выкрадання Еўропы» (работ на гэтую тэму ў мастака некалькі), ён у выніку паўстае перад намі мысляром, здольным разважаць пра сённяшнюю рэчаіснасць. Хаця — і пра гэта асабліва трапна сказаў на адкрыцці выстаўкі Сяргей Мартынаў — час Георгія Скрыпнічэнкі яшчэ не надышоў. Заўтра, праз дзесяцігоддзі, а мо яшчэ і праз больш доўгі прамежак часу, красамоўнасць вялікага таленту праявіцца болей рэльефна. І Сяргей Мартынаў, і мастацтвазнаўца Юрый Абдурахманаў гаварылі на адкрыцці пра скрыпнічэнкаўскі Слуцк, пра гарадок, кажучы колішнім, не такім і даўнім вымярэннем — пра старажытнае мястэчка Слуцк, дзе школьніку, падлетку дапамагаў уваходзіць у новы свет, напоўнены яркімі краскамі, графік і жывапісец Уладзімір Садзін.

Цяжка зараз сказаць, ці была «школа Садзіна» вызначальнай, галоўным кірункам, які нешта зварухнуў у душы і сэрцы зусім маладога чалавека… А дадумваць не хацелася б. Нагадаем хіба, што праз «урокі Садзіна» прайшла не проста купка таленавітых дзяцей, а захапіліся выяўленчым мастацтвам не дзясяткі нават, а сотні творцаў, для якіх жывапіс, графіка, скульптура сталі прафесіяй. Сяргей Мартынаў згадаў такую лічбу: шэсцьсот(!) ці каля гэтага вучняў Садзіна ў розных краінах свету з’яўляюцца членамі прафесійных саюзаў мастакоў. Юрый Абдурахманаў, згадваючы іншых мастакоў — ураджэнцаў Слуцка і вучняў Садзіна (братоў Басалыгаў, Цэслера і шмат яшчэ каго), назваў усіх іх «слуцкімі хлопчыкамі». Што ж, ёсць парыжане, якія ў вялікае мастацтва выйшлі з беларускіх мястэчак на пачатку XX стагоддзя… Пэўна ж, варта і іншыя з’явы, якія не за адзін год акрэсліліся, ахарактарызаваць, аформіць, калі можна так сказаць.

Георгій Скрыпнічэнка (1940—2015), творчасць якога да шырокага кола аматараў выяўленчага мастацтва даходзіць і праз выдадзеныя ўжо два альбомы (адзін — пры спрыянні аднаго з банкаў; другі — альбом графічных работ — дзякуючы падтрымцы, спрыянню Сяргея Мартынава), настойліва грукаецца ў дзверы сучаснасці. Яго міфалагемы з сюррэалістычным прачытаннем беларускага вопыту жыцця, заснаваныя ў значнай ступені і на ўроках рускага сімвалізму, патрабуюць прачытання. Мастак нешта хацеў нам сказаць. Сказаць прама, ясна, зазіраючы ў нашы ўнутраныя перажыванні… Ці пачулі мы яго? Ці паспеем яшчэ пачуць?

Слова мае Сяргей Мартынаў

Ужо развітваючыся з музеем «Замкавы комплекс “Мір”», я спытаўся ў дырэктара Аляксандра Лойкі, калі чакаць наступнай сустрэчы з мастацтвам у сценах старажытнага палаца. «Выстаўкі з жывапіснымі, графічнымі работамі, камернай скульптурай, несумненна, будуць праводзіцца і на-далей, — зазначыў Аляксандр Часлававіч. — Хацелася б праз іх паяднаць гісторыю і сучаснасць, наладзіць своеасаблівы дыялог вечнасці і сучаснасці. Музей — не проста “пляцоўка інфармацыйных адкрыццяў пра старажытнасць, мінулае”, а хутчэй — прастора для разваг, для насычэння рознымі думкамі. І, як мне падаецца, у нас удала складваецца супрацоўніцтва з вопытным арганізатарам мастацкіх выставак, імпрэз Алай Зміёвай. Так што чакайце новых сустрэч з сучасным мастацтвам».

Максім ВЕЯНІС

Фота Кастуся ДРОБАВА і Яўгена КОЛЧАВА

Друкуецца ў газеце «Літаратура і мастацтва»

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».