Раман “Над Нёманам” на беларускай мове

У Беларусі выйшлі з друку шэдэўры польскамоўнай пісьменніцы Элізы Ажэшкі, раман “Над Нёманам” і цыкл навел “Слава пераможаным” на беларускай мове

Кніга “Над Нёманам” была выдадзена ў серыі “Беларускі кнігазбор” Выдавецкім домам “Беларуская навука”. Пераклад рамана і навел, змешчаных у гэтай кнізе, здзейсніў вядомы дыпламат, перакладчык, пісьменнік і крытык Анатоль Бутэвіч. Кніга налічвае 832 старонкі і аздоблена фотаздымкамі. Прадмову да яе напісала даследчыца творчасці і жыццёвага шляху Элізы Ажэшкі, галоўны рэдактар часопіса “Маладосць” Святлана Воцінава.

У верасні ў Музеі гісторыі беларускай літаратуры адбылася прэзентацыя гэтага ўнікальнага выдання. Прысутнічалі аматары літаратуры і тыя, хто спрычыніўся да выдання кнігі. Напрыканцы прэзентацыі Анатоль Бутэвіч падараваў кнігу “Над Нёманам” дырэктару музея Міхаілу Рыбакову: цяпер яна ў музейных сховішчах. Наогул, кожны з гасцей вечарыны змог набыць кнігу з аўтографам перакладчыка.

Гэта не першы твор Элізы Ажэшкі, які выйшаў у серыі “Беларускі кнігазбор”. У 2000 годзе выдавецтва “Беларуская навука” выпусціла аднатомнік пісьменніцы, дзе былі надрукаваны тэматычна звязаныя з Беларуссю аповесці “Хам”, “Дзюрдзі”, “Нізіны” і вялікі нарыс “Людзі і кветкі над Нёманам”. На вялікі жаль, з‑за абмежаванасці кнігі ў яе не ўвайшоў раман “Над Нёманам”.

З Беларуссю жыццё і творчасць вядомай Элізы Ажэшкі звязаны цеснымі сувязямі. Нарадзілася яна на Гарадзеншчыне. Маладосць сваю пісьменніца правяла на Палессі: яна рана была выдадзена замуж за памешчыка Пятра Ажэшку і жыла ў яго маёнтку Людвінава (сёння — Драгічынскі раён). Пісьменніца прымала актыўны ўдзел у паўстанні 1863–1864 гадоў. Водгулле паўстання адчуваецца ў яе цыкле навел “Glorіa vіctіs” — “Слава пераможаным”. Не пазбаўлены матываў паўстання і яе буйны раман “Над Нёманам”, створаны ў 1887 годзе, у якім апісаны быт і жыццё беларускіх сялян, і падзеі, што з даўніх часоў адбываліся на Гарадзеншчыне. Апошнія гады пісьменніцы прайшлі таксама ў Гародне, дзе яна памерла і была пахавана. У сучасным Гродне імем Элізы Ажэшкі названа адна з вуліц, там усталяваны помнік, знаходзіцца яе дом — музей. Фаліянт выпушчаны якраз у 110‑годдзе памяці пісьменніцы: яна памерла роўна 110 гадоў таму, 18 мая 1910 года.

Лявон Целеш, г. Дзяржынск