Сузор’е слаўных драматургаў

Літаратурна­-дакументальная экспазіцыя “Творчасць як жыццё…” адкрываецца днямі ў Дзяржаўным музеі гісторыі беларускай літаратуры

Ці ёсць у Неба графік паставак на беларускую зямлю таленавітых драматургаў? Хто б ведаў… Але ж год 2020‑ы нам дае цікавую магчымасць паразважаць пра тое. Ну як гэта зладзілася ўсё, што адразу сышліся й 100‑годдзе з дня нараджэння Андрэя Макаёнка, і 90‑годдзе з дня нараджэння Алеся Петрашкевіча, і 70‑гадовы юбілей Аляксея Дударава?

Тры яркія асобы.

Кожны з адметным талентам, сваім поглядам на жыццё: удумлівым, адметным, беларускім.

Не будзе перабольшаннем сказаць, што іхняя творчасць істотна ўплывае на духоўнае жыццё нацыі, а закладзеныя ў драматычных творах юбіляраў-драматургаў ідэі спрыяюць сталенню ўсіх нас як асоб. Нават у тым выпадку, калі ў тэатрах мы й не надта часта бываем. Але ж соцыум — сістэма, дзе ўсё з усім узаемаспалучана. І калі, скажам, з’яўляюцца ў культурнай прасторы такія творы, як “Трыбунал” Андрэя Макаёнка ці “Напісанае застаецца” Алеся Петрашкевіча, ці “Вечар” Аляксея Дударава — то гэта й нябачным чынам уплывае на кожную клетачку ва ўсім грамадскім арганізме. Гэта, вобразна кажучы, як “Таблетка пад язык” (яшчэ адна з п’ес Андрэя Макаёнка): прыняў яе — і па ўсім целе, калі да месца былі прынятыя лекі, адчуваеш належны эфект. Ці не адчуваеш — гэта ўжо як пашанцуе, як хто ўладкаваны.

Літаратурна-дакументальная экспазіцыя “Творчасць як жыццё…”, што адкрываецца днямі ў Дзяржаўным музеі гісторыі беларускай літаратуры, прысвечана адразу тром юбілярам. “Беларуская драматургія ў савецкі перыяд стала нацыянальным здабыткам і атрымала значны рэзананс і папулярнасць далёка за межамі Беларусі, — чытаем у прэс-рэлізе, дасланым у рэдакцыю. — Юбіляры 2020 года Андрэй Макаёнак, Алесь Петрашкевіч і Аляксей Дудараў — яскравыя прадстаўнікі жанру”. Народны пісьменнік Беларусі Андрэй Макаёнак (1920–1982) узбагаціў беларускую драматургію новымі жанрамі, дзякуючы яму з’явіліся ў нас трагікамедыя, сатырычная камедыя, камедыя-рэпартаж, сентыментальны фельетон ды іншыя. Алесь Петрашкевіч (1930–2012) працаваў у розных жанрах драматургіі ды глыбока распрацоўваў тэму гістарычнага мінулага Беларусі як у п’есах, так і будучы кіраўніком цэнтра па выданні гістарычна-дакументальных хронік “Памяць”. Дарэчы, ён стаў і лаўрэатам Дзяржпрэміі Беларусі (1976) за ўдзел у падрыхтоўцы й выданні Беларускай Савецкай Энцыклапедыі.

І сёння ў добрай творчай форме знаходзіцца Аляксей Дудараў, які нарадзіўся ў вёсцы Кляны, на Дубровеншчыне, у 1950 годзе — і ў адзін дзень (6 чэрвеня) з Аляксандрам Пушкіным. Прынамсі, ягоныя п’есы “Не пакідай мяне” ды адна з апошніх “Малая радзіма” пра тое сведчаць. Іх, дарэчы, друкаваў летась і сёлета часопіс “Беларусь. Belarus”. Апошняя, на мой погляд, вельмі прыдатная й для пастановак у самадзейных тэатрах, што працуюць пры беларускіх суполках замежжа. Да таго ж Аляксей Ануфрыевіч рэалізуе сябе і ў жанры гістарычнай драмы. “Ягоныя творы вызначаюцца вастрынёй маральнай праблематыкі, псіхалагізмам, аналітычнасцю” — чытаем у прэс-рэлізе.

Чым адметная новая экспазіцыя ў Музеі літаратуры? Побач з прадметамі з яго фондаў прадстаўлены матэрыялы Беларускага дзяржархіва-музея літаратуры й мастацтва (БДАМЛІМ), “Гасцёўні Уладзіслава Галубка”, сямейных архіваў Алы Андрэеўны Макаёнак, Таццяны Аляксееўны Петрашкевіч і мастака-пастаноўшчыка Дзмітрыя Максімавіча Мохава (эскізы да спектакляў Андрэя Макаёнка і Аляксея Дударава). Так што ствараецца цікавая мазаіка й пра юбіляраў, і пра каштоўныя здабыткі нацыянальнай літаратуры ў жанры драматургіі.

Экспазіцыя “Творчасць як жыццё…” будзе дзейнічаць да 21 студзеня 2021 года.

Іван Ждановіч