Сарока сароку бачыць здалёку
А жанчына — жанчыну
...Калі няма родных братоў ды сясцёр, дык за блізкую радню тады і сяброўкі.
Мы з Вікай у адным пад'ездзе раслі, у адну школу хадзілі, адны і тыя ж фільмы глядзелі і кніжкі чыталі... На канікулы, праўда, раз'язджаліся па сваіх вёсках і бабулях, сумавалі адна без адной, нават ліставаліся, і ў мяне тады пісьмы былі кароткія, бо я не ведала, што ў іх пісаць... Затое ў Вікі — якраз наадварот. Пасля школы яна збіралася стаць філолагам...
Так яно ўрэшце і атрымалася, але ж перад гэтым у яе жыцці — ну далібог, як у доме Аблонскіх! — усё чыста змяшалася. Па-першае, паехаўшы паступаць, Віка без памяці закахалася (і гэта было ўзаемна!). А далей — зацяжарала, выйшла замуж, пераехала да свекрыві, уладкавалася на работу, нарадзіла...
Аднак пры гэтым — што добра — вучобу не кінула: перавялася на завочнае, брала з сабой малога і нейкую з бабуль, і ўтрох яны ехалі здаваць экзамены.
...Пра адзін з іх Віка расказала мне пад вялікім сакрэтам: я паабяцала — нікому з яе радні, з настаўнікаў, з агульных знаёмых... А «ўсяму свету» яно ж можна, як быццам? Тым больш што столькі часу прайшло.
Значыць, Віка здае рускую літаратуру. Выцягвае білет, рыхтуецца расказваць пра жыццё і творчасць Ясеніна.
А прымае той экзамен ці не прафесар: факт, што вельмі, вельмі пажылая жанчына, да таго ж — вялікая знаўца прыгожага пісьменства. Студэнцкае сарафаннае радыё перадавала, што калі ўхітрыцца і падчас адказу на білет «увінціць» пару вершаў — залік ці экзамен будзе ў кішэні!
Якраз на гэта Віка і разлічвала, бо (малое на руках!) да экзамену падрыхтавалася дрэнна, а вось вершаў ведала процьму. Ну які б прачытаць? Зірнула ў акно, за якім гуляла мяцеліца, і ціха пачала:
Однажды,
в студёную зимнюю пору,
Я из лесу вышел;
был сильный мороз.
Гляжу...
Глядзела і прафесарка... На Віку... Ва ўсе вочы.
— Ой, гэта ж Някрасаў... Прабачце! — павінілася студэнтка. — Можна я пачну яшчэ раз?
— Калі ласка, — дазволіла экзаменатарка.
Віка зноў паглядзела ў акно і з пафасам выдала:
Буря мглою небо кроет,
Вихри снежные крутя;
То, как зверь, она завоет,
То заплачет, как дитя...
Змоўкла... Не таму, што забылася: успомніла свайго Мікітку.
— У мяне сынок, — сказала той прафесарцы. — Сёння ўсю ноч капрызіў — не даў мне паспаць. Але ж я помню: гэта быў Пушкін, а Ясенін... У яго цудоўныя вершы! Зараз... Я толькі збяруся з думкамі, добра?
Прафесар згодна кіўнула і стала чакаць: нават вочы прыплюшчыла. Віка — зноў жа гледзячы ў акно — пачала:
Ты жива еще,
моя старушка?
Жив и я.
Привет тебе, привет!..
Прафесар адразу ж, пасля першага радка, «прачнулася», здзіўлена паглядзела на спалоханую студэнтку, цяжанька ўздыхнула, вывела ў залікоўцы чацвёрку і адправіла Віку дамоў.
...Шчасце — гэта і сапраўды, калі цябе разумеюць.
Любоў Чарнец, г. Барысаў
На чатырох нагах
Нездарма кажуць, што багаты дзівіцца, чым бедны жывіцца... Ну і няхай: раскажу.
Значыць, неяк, праходзячы каля сметніка, я ўбачыў там не дужа вялікую, але ж кучу з выкінутай мэблі: нейкіх шафак, столікаў, крэслаў, сярод якіх мой позірк выхапіў адно — скураное, кабінетнае, колеру сафары. У мяне дома якраз такое было, у куце стаяла, бо ножка зламалася, а замяніць...
Тут усе «ногі» былі цэлыя, значыць, калі адну адкруціць... Адвёртка патрэбна.
Хуткім крокам я рушыў дамоў, «узброіўся», вярнуўся назад. Крэсла было на месцы, але, як аказалася, звычайнай адвёрткай там нічога не зробіш — патрэбна так званая «зорачка». Таму я зноў падаўся дадому і назад вярнуўся ўжо на ровары (пехатой снаваць ніякага здароўя не хопіць).
Еду, значыць, і думаю, што рэч файная! Такая не паляжыць: як піць даць нехта яе прысабечыць, бо столькі высокіх дамоў вакол... Столькі вокнаў...
Аж бачу, не — стаіць! Я толькі за справу, як раптам:
— Э-э, пастой... Гэта маё крэсла. Жонка, дурніца, выкінула.
— Значыць, пішы прапала, — кажу. — Было тваё, стала маё.
— Не, — упёрся той асталоп і як пацягне рэч да сябе.
Мая «зорачка» ў адзін бок ляціць, балты ў другі... «Во, думаю, гаспадар знайшоўся! Нябось бутэльку хоча сарваць?»
— Добра, — кажу яму, — я куплю ў цябе гэта крэсла.
— А колькі дасі? — насцярожыўся той.
— Пяць рублёў досыць?
— Давай!
Я ў кашалёк, а там — хіба карткі ляжаць.
— Пайшлі, — кажу, — да магазіна. Паўтарачку піва куплю.
— Лепш паўлітра гарэлкі.
А сам зноў за крэсла і цягу... Значыць, майму і далей без ножкі стаяць?
— Не, — кажу, — пачакай.
Ускочыў я на ровар, прывёз гэтаму абэлтуху пляшку беленькай. Абмен адбыўся.
...У той жа дзень я перабраў сваё крэсла — паставіў яго на чатыры нагі, прысунуў да стала, усеўся і напісаў вось гэту гісторыю. Малаверагоднага, што ў конкурсе яе прызнаюць найлепшай, але ж нехта, можа, усміхнецца? А хтосьці — яшчэ і даведаецца, дзе шукаць патрэбныя ножкі.
Віталь Жураўскі, г. Жодзіна
Паспех — людзям на смех
Згадзіцеся: досыць часта здараецца, што нейкая нікчэмная, смеху вартая дробязь разбурае добра прадуманыя напалеонаўскія планы.
Не ведаю, як тое было з самім Напалеонам, але ж недзе чытаў, што пакуль ён не выправіўся ў маскоўскую вандроўку транзітам праз Беларусь, усё ў яго ішло найлепшым чынам, з-за чаго ў гонар гэтага імператара і сталі называць нават самыя авантурныя задумкі...
Тут і зараз — толькі пра маю... Адну.
Значыць, некалі пасля арміі я вярнуўся дамоў і адразу далучыўся да шматлікай кампаніі дзецюкоў, якія адслужылі раней і цяпер маглі піць ці не ўсё, што гарыць, ды шукаць прыгод. Пажадана любоўных...
У мяне перад гэтымі хлопцамі была істотная перавага: пакуль яны са сваёй бутэлькай «чарніла» ці пляшкай гарэлкі хаваліся ад участковага па розных завуголлях, я мог спакойна зайсці ў адно добрае месца, выпіць-закусіць, нават застацца нанач.
І ўсё — дзякуючы бацьку. Адразу пасля вайны ён уладкаваўся працаваць у лясніцтва, стаў добрым лесніком, але аднойчы зваліўся з воза і зламаў нагу. Дзякаваць богу, услед за ім ехаў яшчэ адзін воз і нават сам ляснічы — на матацыкле з люлькай... Якраз у ёй пацярпелага дамчалі да бальніцы — нагу «злажылі», праўда, неяк няўдала...
Ламаць свае косці яшчэ раз бацька адмовіўся, так што хадзіць яму стала куды цяжэй, а ўжо на вялікія дыстанцыі ды па лесе дык і наогул... Давялося згадзіцца на пасаду вартаўніка. Заробак у выніку стаў меншы, але затое амаль цэлымі днямі бацька быў дома, даглядаў гаспадарку, з якой наша сям'я і жыла. А бліжэй да ночы ён ішоў вартаваць — сам будынак лясніцтва, трактар, канюшню на восем коней, вялікае гумно з сенам... Для чалавека немаладога ды кульгавага тэрыторыя была немалая, таму ахоўваць яе дапамагаў сабака па мянушцы Барбос...
Я таксама ўбаку не стаяў: яшчэ школьнікам і да службы ў войску, калі бацька адчуваў сябе кепска, падмяняў яго. А таму добра ведаў і паднаглядную тэрыторыю, і сабаку, і тое, у якім кутку ляжаць афіцэрская плашч-палатка, якая служыла вартаўніку прасціной, мяшок з сенам замест падушкі, старая ватная коўдра ды некалькі такіх жа посцілак...
І яшчэ адна досыць важная акалічнасць: за тры гады службы ў Запаляр'і жывую жанчыну я бачыў толькі чатыры разы. Гэта здаралася, калі, днявалячы на КПП, расчыняў вароты перад «козлікам» камандзіра часці, а побач з ім сядзела жонка...
Можа, таму пасля арміі я быў вельмі падобны на таго пеўня, які, убачыўшы курыцу, думае: не даганю, дык хоць сагрэюся...
Праўда, тут, дома, бегчы не было за кім: усе дарослыя дзяўчаты ўжо мелі па кавалеру, а самыя прыгожыя дык нават па некалькі. Заляцацца да нейкай старшакласніцы здавалася мне заняткам доўгім і турботным. Так што заставалася хіба залётніца — Галя-гастралёрка, якая (калі верыць сябрам) перажыла ўжо шмат няўдалых «каханняў» і зараз шукала новае. А таму перспектыва закруціць з ёй раман выглядала цалкам рэальнай.
Да таго ж на дварэ быў май, субота, у клубе — вяселле, танцы і не пад нейкія там заёрзаныя пласцінкі, а пад сапраўдны аркестр — акардэон, бубен і цымбалы...
Ад душы пад іх наскакаўшыся, я прапанаваў Галіне трохі адпачыць — пасядзець дзе-небудзь у зацішку, пасля чаго (як не сорамна ў тым прызнавацца) павёў яе не ў калгасны сад, не да рэчкі, а ў бок лясніцтва.
Ноч тады была ціхая-ціхая, настрой — самы што ні ёсць рамантычны, можа, нават узнёслы, а далей...
Ужо на подступах да «аб'екта» нам насустрач выскачыў радасны Барбос, «пацалаваўся» са мной, досыць стрымана павітаў Галіну і пабег наперад — як бы «паказваць» дарогу. Аднак пры гэтым слуп не прапусціў — спыніўся, каб пад самым ліхтаром справіць патрэбу.
— Во гультай! Ён нават лапу не падняў, — здзівілася Галя.
— Стары... Яго і да «дзевак» ужо не цягне, — галантна паддакнуў я.
Галя чамусьці зарагатала, а сабака, відаць, абразіўся, бо аж зайшоўся ад брэху...
На гэты шум з канторы выскачыў заспаны бацька. Пазнаў мяне і хацеў супакоіцца, але, убачыўшы Галю, не стрымаўся — плюнуў і загнуў такога мацюка...
Дзеўка рванула ходу. Барбос яшчэ раз загаўкаў.
— Каб ты здох! — пажадала яму Галіна.
А я пасля гэтага мусіў зайсці да бацькі ў кантору, выслухаць яго доўгую гнеўную мараль і толькі потым пайсці дадому.
З Галяй мы больш не сустракаліся, бо яна досыць хутка з'ехала на нейкую камсамольскую будоўлю.
А Барбос — застаўся, гады са два пажыў яшчэ. Ды і потым я заўсёды ўспамінаў яго. Успамінаў з удзячнасцю, бо калі б не ён...
Хто ведае, як склалася б тая майская ноч, наступны дзень ды і жыццё ўвогуле.
Б. К., г. Глыбокае
Рубрыку вядзе Валянціна Доўнар
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».