«Паўнамоцтвы мы пераразмяркуем, дададзім, каму мала, але і адказнасць пяройдзе на тых, хто атрымае гэтыя дадатковыя паўнамоцтвы»
Ён адразу адзначыў, што падыходы, якія прапанаваў урад і Нацыянальны банк, пажадана зверыць перш за ўсё з кіраўнікамі мясцовых органаў улады.
«Калі ўрад і парламент пры разглядзе гэтых дакументаў, якія будуць фармалізаваныя ў законах і ўказах Прэзідэнта, вырашаць, што мае перавагу для развіцця нашай краіны, і гэта будзе задавальняць запыту мясцовых органаў улады ў асобе губернатараў, значыць так і будзе», — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
Пры гэтым важна ўсталяваныя планы ажыццявіць, папярэдзіў Прэзідэнт.
«Адсечкі: паўгода, 9 месяцаў, па выніках года — хто не выканаў, сыходзяць на пакой», — папярэдзіў ён пра наступствы.
Гэта наўпрост датычыцца чаканняў пераразмеркавання паўнамоцтваў паміж галінамі ўлады, звярнуў увагу кіраўнік дзяржавы.
«Паўнамоцтвы мы пераразмяркуем, дададзім, каму мала, але і адказнасць пяройдзе на тых, хто атрымае гэтыя дадатковыя паўнамоцтвы, — звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка. — У дадзеным выпадку схема самая дэмакратычная, ва ўсіх дэмакратычных дзяржавах менавіта так: урад унёс, парламент узгадніў, калі гэта закон — кіраўнік дзяржавы яго падпісвае. Альбо адхіляе, калі парушаюцца прынцыпы, якія ўсталяваныя пяць гадоў таму Усебеларускім народным сходам».
На чарговыя пяць гадоў асноўныя прынцыпы функцыянавання беларускай дзяржавы будуць усталяваныя на чарговым усенародным форуме, напомніў Прэзідэнт.
«Абсалютна празрыстая, прыгожая, дэмакратычная схема», — лічыць ён.
«Адзін з самых складаных перыядаў за дзесяцігоддзі»
Аляксандр Лукашэнка прапанаваў сярэднетэрміновы прагноз разгледзець ужо ў студзені, калі будуць падведзеныя вынікі 2020 года.
«Можна па-рознаму глядзець на вынікі працы эканомікі ў бягучым годзе. Мы не дацягваем да ўзроўню мінулага года ў прамысловасці і інвестыцыях. На 15 працэнтаў у нас прасядае экспарт, — адзначыў Прэзідэнт. — Але сёння трэба думаць шырэй і ўсвядоміць, якія надзвычайныя выклікі стаяць, і чаго нам удалося пазбегнуць».
Па словах кіраўніка дзяржавы, на долю дзеючага ўрада выпаў адзін з самых складаных перыядаў за апошнія дзесяцігоддзі. Ключавым дасягненнем ён назваў захаванне фінансавай стабільнасці ў банкаўскай сферы, на валютным рынку, своечасовыя выплаты па ўсіх даўгах.
«І гэта атрымалася забяспечыць на фоне жорсткіх бюджэтных рамак і галоўнага шоку года — каранавіруса. І для гэтага было зроблена ўсё магчымае», — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
Што тычыцца прагнозных дакументаў на 2021 год, урад, па словах Прэзідэнта, прапануе засяродзіцца на сацыяльнай стабільнасці і задачах, якія яе забяспечваюць: рост даходаў, стрымліванне цэн на сацыяльна значныя тавары, будаўніцтва жылля, кантроль узроўню беспрацоўя.
Наконт стрымлівання цэн кіраўнік дзяржавы лічыць, што не варта тут абмяжоўвацца толькі сацыяльна значнымі таварамі.
«А хто сказаў, што халадзільнік і пральная машына не з’яўляюцца значнымі для насельніцтва таварамі? — спытаў ён. — Яны таксама значныя. Таму стрымліванне цэн (выпрацаваць трэба раз і назаўсёды механізм гэтага стрымлівання) павінна ісці па ўсіх параметрах. А то атрымліваецца, што сялян мы стрымліваем (у асноўным жа гэта пытанне харчавання і адзення), а ўсім астатнім вольніца».
«Спасылацца на тое, што ў нас пандэмія, і што ўся эканоміка ў свеце спыненая і нам няма з кім працаваць, гандляваць — не прымаецца»
Практыка кантролю за цэнаўтварэннем напрацаваная, напомніў беларускі лідар. Гэтым займаюцца і прафсаюзы, і мясцовыя Саветы, і парламент.
«Цэнаўтварэнне — вельмі важнае пытанне для насельніцтва разам з камуналкай, цэнамі на жыллё, будаўніцтвам жылля, гэта першачарговыя пытанні парадку дня, — звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка. — Любое даследаванне нам паказвае, што насельніцтва гэтымі пытаннямі вельмі заклапочанае. Нам на гэта трэба рэагаваць».
44 з 45 дзяржаўных органаў (у тым ліку і мясцовыя органы ўлады) такія падыходы падтрымліваюць. Асаблівая пазіцыя ёсць у Камітэта дзяржаўнага кантролю, паведаміў Аляксандр Лукашэнка.
Вяртаючыся да прагнозных дакументаў, беларускі лідар пагадзіўся, што ў цяперашняй сітуацыі наўрад ці мае сэнс будаваць занадта жорсткія планы. Разам з тым ён дакладна абазначыў: зніжэнне ўжо дасягнутага ўзроўню непрымальна ні сацыяльна, ні эканамічна, ні палітычна.
«Спасылацца на тое, што ў нас пандэмія, і што ўся эканоміка ў свеце спыненая і нам няма з кім працаваць, гандляваць — не прымаецца, — перасцярог Прэзідэнт. — Забудзьце пра гэта. Так, гэта фон, фон непрыемны, але мы павінны паставіць перад сабой мэты і, чаго б гэта не каштавала, іх дасягнуць».
Патрабаванне кіраўніка дзяржавы — у будучым годзе павінна быць станоўчая дынаміка па ўсіх кірунках.
«Пры гэтым кожны крок у абавязковым парадку павінен адказваць двум патрабаванням: эканамічная эфектыўнасць і беражлівыя, уважлівыя адносіны да запытаў людзей».
Падчас абмеркавання задач на блізкую і сярэднетэрміновую перспектыву Аляксандр Лукашэнка спыніўся на пытанні занятасці насельніцтва.
«Неадкладна, на мясцовым узроўні перш за ўсё — старшыням аблвыканкамаў і Мінскага гарвыканкама, заняцца працаўладкаваннем беспрацоўных, — запатрабаваў ён. — З органамі міліцыі (падключыце каго лічыце патрэбным) неадкладна паставіць на ўлік усіх дармаедаў, якія боўтаюцца, і прымусіць іх працаваць. Паўтараю гэта, як бы яно не гучала непапулярна».
Аляксандр Лукашэнка расказаў, у чым бачыць галоўную небяспеку беспрацоўя: «Сёння чалавек, які не працуе, шатаецца, гэта не проста пратэстун на вуліцы, гэта — будучы злачынца, які падкідвае нам штодня, штотыдзень, штомесяц злачынства. І мы выдаткоўваем вялізныя грошы для раскрыцця гэтых злачынстваў, а потым яшчэ некаторых утрымліваем ў месцах не вельмі аддаленых».
«Жыць на запасах доўга проста не атрымаецца»
Кіраўнік дзяржавы пацікавіўся, ці ёсць неабходныя рэсурсы, каб забяспечыць сацыяльны акцэнт у прагнозных дакументах: «Тым больш што і ў пытанні эканамічнага росту значная роля адводзіцца павелічэнню ўнутранага попыту, — звярнуў ён увагу. — Гэта правільна, вядома, унутраны попыт павінны закрыць самі. Хто і як будзе яго фінансаваць? Ці не парушым мы ўстойлівасць і баланс у эканоміцы? Трэба быць акуратнымі».
Добра, калі атрымаецца захаваць існуючы ўзровень сацыяльнай абароненасці, мяркуе беларускі лідар.
Адно з пытанняў, якое паставіў на нарадзе Аляксандр Лукашэнка: наколькі «жывыя» тыя інвестыцыйныя праекты, якія запланаваны да рэалізацыі ў 2021 годзе, і як яны ўвязаны з развіццём тэрыторый і гарадоў, дзе колькасць насельніцтва больш за 80 тысяч чалавек?
«Некалькі насцярожвае працэс фарміравання бюджэту. Другі год запар прапануецца планаваць яго з дэфіцытам. З аднаго боку, назапашаны значныя рэшткі прафіцыту бюджэту мінулых гадоў. З іншага — жыць на запасах доўга проста не атрымаецца. Што плануецца рабіць, каб быў парадак і ў гэтым пытанні?» — абазначыў яшчэ адзін акцэнт кіраўнік дзяржавы.
Другая сур’ёзная тэма нарады — вынікі пяцігодкі, якія будуць разгледжаны на Усебеларускім народным сходзе
Прэзідэнт акцэнтаваў, што вельмі важна разам з дасягненнямі бачыць і недахопы.
«Лічу, што ў нашых сілах не пераносіць вырашэнне праблем на далёкую будучыню», — сказаў ён.
Урадам, як паведаміў кіраўнік дзяржавы, выпрацавана пяць прыярытэтаў на будучыя пяць гадоў: павышэнне якасці жыцця насельніцтва, умацаванне эканамічнага патэнцыялу, лічбавая трансфармацыя, рэгіёны і фарміраванне інстытутаў развіцця. Заўвага беларускага лідара — за канцэптуальнасцю бракуе канкрэтыкі.
«Калі ўрад вырашыў сысці ад канкрэтных, зразумелых для людзей і спецыялістаў паказчыкаў і зацямніць іх, то гэта няправільна, — лічыць ён. — Паказчыкі павінны быць дакладна зразумелыя не толькі для нас, але і для людзей».
На сённяшняй нарадзе ў Палацы Незалежнасці таксама адбыўся пошук адказаў на наступныя пытанні, якія паставіў беларускі лідар: ці ахопліваюць названыя прыярытэты ўсе актуальныя праблемы і ці дазволяць яны аб’яднаць грамадства, каб кожны (у тым ліку і з альтэрнатыўнымі поглядамі) убачыў сябе ў маштабным працэсе абнаўлення Беларусі?
Катастрафічныя прагнозы не спраўдзіліся
«Беларуская эканоміка развівалася сёлета ў крайне складаных умовах, — далажыў Прэзідэнту прэм'ер-міністр Беларусі Раман Галоўчанка. — Яна спытала ўздзеянне некалькіх шокаў: пандэмія; праблемы з імпартам нафты і экспартам калію (зніжэнне глабальнай эканамічнай актыўнасці, крызіс попыту); няўстойлівасць на ўнутраным фінансавым рынку (ціск інфляцыйных, дэвальвацыйных чаканняў на валютны рынак, курс нацыянальнай валюты, рэсурсную базу банкаў)».
У выніку ўжо ў першым квартале было зафіксавана падзенне ВУП на 0,2 %, а ў другім квартале падзенне паскорылася да 3,1 % ВУП, паведаміў кіраўнік урада.
«Міжнародныя арганізацыі прадказвалі нашай краіне і далейшае імклівае падзенне, — расказаў ён. — А пасля нестабільнасці фінансавага рынку, якая ўзнікла ў жніўні, увогуле — хуткі і абвальны калапс эканомікі».
Тым не менш, рэальныя чаканні ад работы эканомікі краіны наступныя: са станоўчым вынікам спрацуе сельская гаспадарка, будаўніцтва, сувязь, інфармацыя, фінансавы сектар. Прамысловасць наблізіцца да леташняга ўзроўню — 99,2 %.
«Галіны, якія найбольш пацярпелі ад COVID-19, застануцца ў нейтральнай альбо адмоўнай зоне. Практычна без паляпшэння — гасцінічна-турыстычны бізнес, грамадскае харчаванне, сферы спорту і забаў, транспартная галіна», — пералічыў кіраўнік Савета Міністраў.
ВУП па выніках года ўрад ацэньвае на ўзроўні 99,1 — 99,2 %. Пры гэтым Беларусь застанецца ў лідарах па росту эканомікі не толькі сярод суседзяў, але ў цэлым па Еўропе, заўважыў прэм'ер.
Сярэдні заробак у снежні склаў больш за 1340 рублёў (рост каля 7 %).
Урад выконвае задачу па захаванні працоўных калектываў ва ўмовах пандэміі, дадаў Раман Галоўчанка. У адносінах да мая, на які прыйшоўся пік, няпоўная занятасць знізілася ў 4,4 разы, прастоі — у 3,2 разы, але гэтыя паказчыкі перавышаюць леташні ўзровень.
«Індэкс спажывецкіх цэн ацэньваем на ўзроўні 106,9 %. Асноўная прычына некаторага перавышэння мэтавага параметра ў 105 % — дэвальвацыя рубля і перанос яе на кошт тавараў», — патлумачыў Раман Галоўчанка.
У знешнім гандлі чакаецца прафіцыт. Станоўчае сальда складзе амаль 1 мільярд долараў. З мая экспарт расце, у верасні ён стаў максімальным за год — 3,4 млрд долараў.
«Калі падсумаваць, то ва ўмовах пандэміі ўдалося забяспечыць стабільную работу прадпрыемстваў, не даць расхістаць сістэму адукацыі, ахову здароўя, выканаць сацыяльныя абавязацельствы дзяржавы ў поўным аб’ёме, а па некаторых параметрах нават перавыканаць, не дапусціць разбалансіроўкі бюджэту і крызісу на фінансавым рынку», — адзначыў кіраўнік урада.
Раман Галоўчанка нагадаў журналістам, што пакет прагнозных дакументаў ужо абмяркоўваўся ў парламенце.
«Ён быў узгоднены, большасць пытанняў была знятая на папярэдніх стадыях, таму сёння ў цэлым гэтыя праекты дакументаў кіраўніком дзяржавы ўхваленыя, — расказаў ён пасля нарады. — Разам з тым дадзеныя асобныя даручэнні, падчас дыскусій быў выказаны шэраг пажаданняў па дапрацоўцы дакументаў, таму ў самы блізкі час, разам з Камітэтам дзяржаўнага кантролю, Адміністрацыяй Прэзідэнта ўнясём апошнія карэктывы і будзем спакойна ўступаць у новы год з зацверджанымі дакументамі».
Праект указа аб асноўных кірунках развіцця краіны на наступны год будзе насіць сацыяльны характар, сказаў прэм’ер.
«Гэта сапраўды вельмі важна ў такую няпростую, турбулентную эпоху, якая закранула не толькі Беларусь; але і ў цэлым увесь свет перажывае вельмі сур’ёзны крызіс. І пакуль няма ўпэўненасці, што ў наступным годзе сітуацыя значна палепшыцца», — заўважыў кіраўнік урада.
Плануючы наступны год, урад зыходзіў з таго, што на сусветных рынках працягнуцца няўпэўненасць і крызіс попыту. Пры гэтым ключавая задача выканаўчай улады краіны — не дапусціць падзення жыццёвага ўзроўню, павялічыць рэальныя даходы насельніцтва, эканамічнымі механізмамі кантраляваць цэны і імпарт.
Раман Галоўчанка ўдакладніў, што ўрад мае на ўвазе не ўвядзенне забароны на імпарт, а распрацоўку праграм падтрымкі айчынных прадуктаў, у тым ліку на рынку паслуг. У якасці прыкладу ён прывёў санаторнае лячэнне, на якое дзяржава магла б даваць ільготныя крэдыты.
«Мы маем вельмі добрыя вынікі па рэалізацыі праграмы льготнага крэдытавання пакупкі айчынных аўтамабіляў Белджы, продажы выраслі вельмі сур’ёзна пры адпаведнай падтрымцы фінансавай. Гэта адначасова скарачае імпарт аўтамабіляў», — расказаў ён.
Што тычыцца паказчыкаў, то прапанова Савета Міністраў — зрабіць іх лаканічнымі і зразумелымі.
«Асноўны прыцэл з пункту погляду давядзення задач да эканомікі — гэта паказчыкі эканамічнай эфектыўнасці. Мы ставім у аснову прыбытак і рэнтабельнасць», — патлумачыў прэм’ер.
Па выніках наступнага года прагназуецца рост цэн не больш, чым на 5 %. Асобна ўрад будзе кантраляваць цэны на тавары са спецыяльнага спіса, у які ўвайшлі 72 пазіцыі.
«Гэта фактычна той кошык, па якім людзі ацэньваюць рост цэн у дынаміцы. Гэта той набор, які мы з вамі купляем часцей за ўсё. І менавіта на гэтай падставе бачым, як растуць цэны, — расказаў Раман Галоўчанка. — На падставе аналізу сярэдніх чэкаў па краіне вывялі гэту групу пазіцый».
Пры гэтым размова ідзе не пра закручванне гаек, а пра захаванне ўжо ўсталяваных нарматываў, якія тычацца гандлёвых надбавак, дадаў прэм’ер-міністр.
Закладзены на будучы год рост ВУП на 1,8 % Раман Галоўчанка назваў напружаным для выканання, з улікам таго, што сёлета, як чакаецца, эканоміка прасядзе не больш за 1 працэнт. Падзенне ВУП у іншых краінах рэгіёна прагназуецца ад 4 да 9 працэнтаў, таму там закладаецца і большы рост — парадку трох працэнтаў.
«Калі беларуская эканоміка застаецца нават вышэй за 99 % (мы прагназуем), адпаведна рост 101,8 % — той індыкатар, які мы для сябе заклалі, будзе дастаткова напружаным, — звярнуў увагу кіраўнік урада. — Задача складаная, але пралічаная, і калі не будзе абставін, якіх мы не прадбачым, мы яе выканаем».
У ліку прыярытэтаў урад захоўвае падтрымку экспарту.
«Экспарт — гэта наша ўмова выжывання, бо зараз як ніколі ўсе змагаюцца за рынкі, — дадаў Раман Галоўчанка. — Падрыхтаваныя прапановы па спрашчэнні экспартных крэдытавання і страхавання, каб больш суб’ектаў гаспадарання, у тым ліку малыя арганізацыі, маглі скарыстацца інструментамі бюджэтнай падтрымкі экспарту».
Урад таксама плануе стварыць спецыяльнае агенцтва, якое будзе займацца ўсім спектрам пытанняў падтрымкі экспарцёраў.
Вольга МЯДЗВЕДЗЕВА
Сумесныя праекты ядзерных тэхналогій.
У парадку дня — зацвярджэнне Канцэпцыі нацбяспекі і Ваеннай дактрыны.
