Па замове БЕЛТА з 12 студзеня па 8 лютага 2021 года аналітычным цэнтрам ЕсооМ з прыцягненнем фонду «Украінская палітыка» і ва ўзаемадзеянні з акрэдытаванымі ў Беларусі сацыялагічнымі цэнтрамі праведзена рэспубліканскае апытанне грамадскай думкі «Сацыяльнае мысленне». З выкарыстаннем папяровых анкет і планшэтаў апытана 9896 рэспандэнтаў у 108 населеных пунктах усіх рэгіёнаў Беларусі з захаваннем прынцыпу рэпрэзентатыўнасці для грамадзян ад 18 гадоў па поле, узросце, узроўні адукацыі, тыпе населенага пункта і рэгіёне пражывання рэспандэнтаў. Статыстычная памылка выбаркі не перавышае 2,5 %.
Двухэтапнаму палявому даследаванню папярэднічала пілатажнае тэлефоннае апытанне, якое дазволіла падрыхтаваць неабходны інструментарый і выбудаваць тактыку збору першаснай сацыялагічнай інфармацыі. На першым этапе праведзена тэрытарыяльнае апытанне эканамічна актыўнага насельніцтва, па выніках якога прынята рашэнне аб правядзенні другога этапу з больш шырокім ахопам розных катэгорый грамадзян. Акрамя запаўнення фармалізаваных анкет, перад інтэрв'юерамі ставілася задача вывучэння запытаў і чаканняў грамадства, збору прапаноў насельніцтва па ўдасканаленні палітыкі дзяржавы ў розных сферах. Акцэнт рабіўся на адкрытых пытаннях, якія дазваляюць максімальна ўлічыць асабісты пункт гледжання рэспандэнтаў. Атрыманыя вынікі дазваляюць даць аб'ектыўную характарыстыку грамадскай думкі жыхароў Беларусі. Атрыманыя вынікі БЕЛТА пракаментаваў дырэктар аналітычнага цэнтра EcooM Сяргей МУСІЕНКА.
Так, паводле сацдаследавання, Прэзідэнту Беларусі давяраюць 66,5 % жыхароў Беларусі. Бабарыку — 2,5 %, Ціханоўскай — 1,5 %, Латушку — 1,3 %, Гайдукевічу — 1,9 %, Галоўчанку — 3,8 %, Румасу — 0,4 %, Качанавай — 4,4 %, Макею — 2,4 %. Нікому з прадстаўнікоў улады і палітыкам не давяраюць 5,8 % апытаных.
«Гэта адкрытае пытанне. Людзі самі паказвалі таго палітыка, якому яны давяраюць. Вядома, звяртае на сябе ўвагу 5,8 %, якія не давяраюць нікому з прадстаўнікоў улады і палітыкаў. То бок, гэта такая група людзей, якая нікому не давярае. І трэба ўлічваць яе меркаванне і разумець, што яна існуе. Разам з тым прыемна, што Галоўчанка атрымлівае істотны працэнт, хоць няшмат працуе на пасадзе прэм'ер-міністра. Значыць, бачная яго праца і праца яго прэс-службы. Гэта ўсё ў комплексе дае такі высокі працэнт. Таму што зусім не кожны чалавек, які займае новую пазіцыю, адразу атрымлівае істотны рэйтынг. Качанава, якая ўмоўна мае другі рэйтынг на думку людзей, гэта таксама не толькі зыходзячы з пасады. Яе сустрэчы з моладдзю, студэнтамі звярнулі на сябе ўвагу апошнім часам. Уцягнутасць у працэс, безумоўна, мы гэта бачым. Макей — на знешнепалітычным полі яму часта даводзіцца каментаваць і выступаць. Успомнім яго інтэрв'ю сумесна з жонкай, якое было так абмяркоўваецца ў соцыуме. Цяпер можна казаць, што яго рэйтынг можа быць і вышэйшы», — сказаў Сяргей Мусіенка.
Паводле яго слоў, звяртае на сябе ўвагу падзенне рэйтынгу даверу да Ціханоўскай і Латушкі. «Гэта іх дзейнасць, бяздзейнасць або няўменне, назваўшы сябе палітыкам, не змагчы ім стаць. Ці заўважце Бабарыку, які выключаны з палітычнага поля, але мае больш, чым тыя, хто пастаянна гадзяць радзіме. Людзі таксама заўважаюць такія рэчы. Чалавек, які хоча тваёй краіне, табе, тваім прадпрыемствам зрабіць горш, не можа карыстацца даверам. Гэта значыць, яны ўсё ва ўгоду камусьці робяць, але не людзям», — адзначыў дырэктар EcooM.
72,4 % беларусаў не падтрымліваюць акцыі пратэсту, якія праходзілі ў нашай краіне ў жніўні 2020 года. Іх падтрымліваюць 6 %. «Калі гэтыя рэчы адбываліся ў Мінску, тэлефанавалі з іншых гарадоў і казалі: што там у вас робіцца, я не магу з'ездзіць з дзіцем у тэатр. Гэта значыць, яны жылі сваім жыццём спакойна, а нармальнае жыццё Мінска на нейкі перыяд было шмат у чым паралізаванае. І людзі не хочуць паўтарэння гэтага. Навошта? Дзеля чаго? Мэты няма, сэнсу няма. І мы бачым у гэтай групоўцы адказаў неразуменне таго, што адбываецца. Таму гэтыя лічбы падтрымкі даволі выразна адлюстроўваюць рэчаіснасць», — канстатаваў эксперт.
57,8 % рэспандэнтаў упэўненыя, што дзеянні дзяржавы, накіраваныя на спыненне вулічных пратэстных акцый, абгрунтаваныя. «Грамадства разумее, што дзеянні дзяржавы на спыненне гэтых акцый правільныя. Таму што калі на праезную частку выходзіць нейкі цуд і перагароджвае табе дарогу, а ты едзеш забіраць дзіця з секцыі, якое на вуліцы стаіць і чакае... што табе рабіць? Ехаць на іх і сапраўды гэтак жа паводзіць сябе, як яны. Наша грамадства больш культурнае, каб так паступаць. Таму, вядома, тут патрэбна роля дзяржавы, інакш гэта можа скончыцца бядой», — сказаў Сяргей Мусіенка.
Беларусы ўпэўненыя — акцыі пратэсту аказваюць негатыўнае ўздзеянне на якасць жыцця насельніцтва. Такая пазіцыя ў 75,9 % рэспандэнтаў. «Людзі месяцамі не вадзілі дзяцей у секцыі. Машыну не пастаў або дзіця не адпусці. Многія ж, калі была такая магчымасць, на выхадныя з горада з'язджалі, каб проста не быць датычным нават ускосна або выпадкова да акцыяў пратэсту. Тут грамадскае адчужэнне ад гэтага працэсу ў лічбах відаць. Яны кажуць самі за сябе, на мой погляд», — падкрэсліў аналітык.
На пытанне: як вы ставіцеся да публічнага выкарыстання бел-чырвона-белага сцяга, адмоўна адказалі — 62,1 %. Па словах дырэктара EcooM, тут выразна бачная праца прэсы — публікацыі, якія тлумачаць значэнне бел-чырвонага сцяга. Разам з тым 17,6 % выказалі сваю абыякавасць. «Мяне больш за ўсё кранае абыякавасць у гэтым пытанні. Ад абыякавасці здараюцца самыя страшныя справы ў жыцці», — сказаў Сяргей Мусіенка.
30,9 % беларусаў не ведаюць, чые інтарэсы выказваюць лідары апазіцыі, 23,0 % лічаць, што інтарэсы Захаду, 17,2 % — толькі свае ўласныя інтарэсы. «30,9% — вельмі красамоўная лічба. Чые інтарэсы яны адстойваюць? Натуральна не нашы. Разам з тым краіны Захаду — таксама выразная прывязка, як і свае асабістыя інтарэсы. Таму што гэтыя сваркі не схаваеш. Разборкі, хто лідар, хто забярэ асноўны куш, узаемныя абвінавачванні. Людзі бачаць гэтыя шкурныя інтарэсы іншых краін. А гэта здрада. Мы ўсё-ткі краіна партызан, а не здраднікаў», — падкрэсліў Сяргей Мусіенка.
Беларускай апазіцыі ў цэлым не давяраюць 38,2 % жыхароў краіны. «Тут узнікае яшчэ адно пытанне. А беларуская апазіцыя — гэта хто ў цэлым? — задаўся пытаннем эксперт. — Лідара няма — і апазіцыі няма».
Важнае пытанне, зададзенае беларусам: ці адпавядае дзеючая Канстытуцыя патрэбам грамадства і дзяржавы? 57,8 % лічаць, што адпавядае. «Унутрана ў соцыуме адчуванне, што ў прынцыпе ўсё нармальна. Ведаеце, ад дабра дабра не шукаюць. Навошта і што змяняць? І ўсяго 9,2 % упэўненыя, што не адпавядае. Як правіла, гэта адмаўленне дзеля факту. А калі гэты пытанне пашырыць ўмоўна, прапанаваць напісаць, што менавіта, той адказаў не будзе. Таму дыялогавыя пляцоўкі працавалі. Улада спрабавала пачуць людзей», — адзначыў дырэктар EcooM.
Беларусы нацэленыя на далейшае выбудоўванне ўзаемавыгаднага супрацоўніцтва з Расіяй — 71,2 %, з Еўрапейскім Саюзам — 31,5 %, Кітаем — 27,4 %, з Еўразійскім эканамічным саюзам (ЕАЭС) — 23,6 %, з ЗША — 10,3 %.
«Чаму на першым месцы Расія? Тут усё відавочна. Калі нам даюць расійскую вакцыну, калі мы бачым падтрымку ў цяжкі перыяд, сустрэчны рух. Таму, натуральна, такі водгук людскі. І падзенне разам з тым паказчыкаў Еўрасаюза, калі ён ад нас закрываецца, калі з яго тэрыторыі нам паступаюць нейкія пасылы, пагрозы», — лічыць Сяргей Мусіенка.
Адказваючы на пытанне, якія дасягненні суверэннай Беларусі трэба захаваць, 72,9 % апытаных адзначаюць парадак і стабільнасць у краіне, 57,3 % — суверэнітэт і незалежнасць, 54,2 % — узровень аказання медыцынскіх, адукацыйных паслуг, 48,9 % — якасць прадуктаў харчавання і тавараў прамысловай вытворчасці, 39,3 % — сацыяльную накіраванасць унутранай палітыкі, 36,6 % — узровень жыцця і дабрабыту грамадзян, 18,8 % — развіццё атамнай энергетыкі, 12,7 % — дасягненні ў спорце.
«Вельмі важна, што дасягненнем з'яўляюцца парадак і стабільнасць у краіне. Калі Аляксандр Лукашэнка ў сваіх выступах казаў, што галоўнае не дапусціць вайны, знешняй агрэсіі або ўнутраных беспарадкаў, да гэтага сур'ёзна не ставіліся. І раптам убачылі, што гэта ўжо прыйшло у наш дом, што гэта побач. Людзі ацэньваюць парадак і стабільнасць як каштоўнасць, якую трэба захаваць. Як і суверэнітэт і незалежнасць», — адзначыў Сяргей Мусіенка.
Па яго словах, бясплатная медыцына і адукацыя сталі штодзённасцю і дадзенасцю. Але гэта ёсць далёка не ва ўсіх краінах. «Паглядзіце, як наша медыцына адрэагавала на эпідэмію — гэта велізарная заслуга дзяржавы. Мы займаліся і займаемся прафілактычнай медыцынай — гэта наш менталітэт. Прадукты харчавання — у нас якасць не ўпала. Бо часта, калі прыязджаюць у іншыя краіны, мясцовыя кажуць „гэта не бяры“. Думаю, якасць нашых прадуктаў павінна быць больш высока ацэнена грамадствам. На мой погляд, гэта наша вялікае дасягненне, пра гэта нават заходнія краіны гавораць. Некаторыя гатункі нашага шакаладу сталі лепшыя за швейцарскі. Аб гэтым самі швейцарцы кажуць. БелАЭС — людзі бачаць, што гэта новы этап развіцця. Зноў жа тое, што ўвесь свет цяпер пераходзіць на электрамабілі. Мы ў трэндзе апынуліся», — падкрэсліў эксперт.
Сярод замежных палітычных дзеячаў найбольшым даверам карыстаюцца лідар КНР Сі Цзіньпін (51,3 %) і прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін (49,7 %). Значна меншым узроўнем даверу валодаюць Ангела Меркель (26,4 %) і Джозэф Байдэн (18,4 %). Найменшы рэйтынг даверу ў лідараў Латвіі і Літвы — Эгілса Левітса (1,5 %) і Гітанаса Наўседы (9,5 %). Калі паглядзець па рэйтынгу недаверу, то найбольшым недаверам сярод насельніцтва карыстаюцца прэзідэнт Польшчы Анджэй Дуда (47,7 %), а таксама прэзідэнт Літвы Гітанас Наўседа (39,7 %) і прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі (38,7 %). «Давер пацвярджаецца гадамі супрацоўніцтва. А давер да палітыка — гэта давер да краіны. Мы ведаем, што Лукашэнка — лідар рэйтынгу даверу ва Украіне і ў лідарах у Расіі», — адзначыў Сяргей Мусіенка.
З беларускіх палітычных дзеячаў для беларусаў найбольш аўтарытэтны Лукашэнка — 49,6 %, Качанава — 4,83 %, Галоўчанка — 4,12 %, Бабарыка — 3,4 %, Андрэйчанка — 2,3 %, Румас — 2,26 %, Макей — 2,18 %, Ціханоўская — 1,94 %, Гайдукевіч — 1,45 %, Карпенка — 1,08 %, Латушка — 0,9 %, Цапкала — 0,82 %, Мясніковіч — 0,55 %, Калеснікава — 0,47 %, Рагачук — 0,42 %, Ціханоўскі — 0,38 %, Сідорскі — 0,35 %, Сямашка — 0,32 %, Ярмошына — 0,2 % Каранік — 0,18 %, Заяц — 0,15 %, Статкевіч — 0,15 %, Караеў — 0,13 %, Дзмітрыеў — 0,11 %, Кабякоў — 0,1 %, Севярынец — 0,07 %, Лябедзька, Пазняк і Чэрачань — 0,05 %.
«Звяртае на сябе ўвагу працэнт аўтарытэту Севярынца і Лябедзькі. 30 гадоў яны змагаюцца і ў іх 0,05 %. Звычайна такія лічбы нават і не прымяняюцца. Я пакінуў, каб паказаць — вось ваш праўдзівы рэйтынг. Масіў 10 тыс. чалавек і такі вось рэйтынг. Падзенне рэйтынгу прыкметна ў тых людзей, якія лічаць сябе лідарамі апазіцыі. Бачым Рагачука — хай нават з невялікім рэйтынгам, але не бачым іншых мэраў. Чаму мы не бачым кіраўнікоў абласцей? А гэта ў цэлым рэйтынг улады. Гэта разуменне таго, што трэба працаваць з мясцовай уладай, з рэгіёнамі рознымі формамі. Гэта твая пазіцыя на працоўным месцы, зносіны з людзьмі. Яна адбіваецца на рэйтынгу дзяржавы», — сказаў Сяргей Мусіенка.
Мерапрыемства праводзіцца на добраахвотнай аснове.
Не выявіць ні секунды абыякавасці.
