Жыхары больш чым 50 краін далучыліся ў мінулыя выхадныя да сусветнай акцыі пратэсту супраць каранавірусных абмежаванняў, паведаміў euronews.com.
У Лондане тысячы чалавек прайшлі па цэнтральных вуліцах, патрабуючы адмены лакдаўну. Яны абвінавацілі ўлады ва ўжыванні дыктатарскіх мер на падставе барацьбы з пандэміяй. Да пратэснага руху далучыліся і ў шэрагу гарадоў Германіі. У Касэле ў антыковіднай маніфестацыі ўзяло ўдзел каля 20 тысяч чалавек. Дайшло да сутыкненняў з паліцыяй. Супраць дэманстрантаў сілавікі ўжылі дубінкі, пярцовы газ і вадамёты. З заклікам паслабіць абмежаванні і гарантаваць права на працу і свабоду перамяшчэння звярнуліся да ўладаў Фінляндыі жыхары Хельсінкі. А пратэсны марш у Варшаве супаў з вяртаннем практычна поўнага лакдаўну ў Польшчы. Не менш як 3,5 тысячы чалавек узяло ўдзел у Парыжы ў маніфестацыі супраць жорсткіх дзеянняў паліцыі і палажэнняў закона «Аб глабальнай бяспецы», які знаходзіцца на абмеркаванні парламента. А ў Марсэлі паліцыя ўжыла слезатачывы газ для разгону ўдзельнікаў карнавалу ў цэнтры горада, паведаміла мясцовае радыё RSF. Паводле даных тэлеканала France 3, у ім брала ўдзел каля 6,5 тысячы чалавек. Першапачаткова апранутыя ў яркія касцюмы людзі сабраліся на плошчы Жана Жарэса, аднак асноўная маса ўсё ж заняла шырокую вуліцу Канб'ер, дзе праз некаторы час пачалі паліць вогнішчы. І сілавікі пачалі разганяць карнавал. Як пашыраецца паліцэйскі гвалт?
Заканадаўчая база і адпаведныя магчымасці сілавікоў наконт пратэсных акцый у Старым Свеце даволі жорсткія. Вадамёты, гранаты, перапоўненыя аўтазакі і нават кавалерыя, а таксама крэдыты на штрафы і «воўчы білет» пасля адседкі — гэта сапраўдная карціна еўрапейскай свабоды на мітынгі, адзначыў тэлеканал «Беларусь 1».
У сярэдзіне сакавіка гаагская паліцыя жорстка спыніла незаконную акцыю пратэсту. Мерапрыемства было дазволена для 200 чалавек, але сабралася некалькі тысяч з патрабаваннямі змякчыць суровыя каранцінныя меры.
Палітыка краіны прывяла да банкруцтва тысяч галандскіх сем'яў. Але гаагская паліцыя міндальнічаць не стала і паказала, як правільна разганяць незаконны мітынг, каб тое «не парушала» ні правы, ні свабоды чалавека, заўважыў тэлеканал «Беларусь 1». Пры гэтым, у адрозненне ад студзеньскіх мітынгаў, калі дэманстранты ўчынілі пагромы, пратэстоўцы проста сядзелі на шырокай плошчы.
Гаагскі жорсткі разгон шакаваў нават звычайна лаяльную еўрапейскую прэсу, але ніяк не Еўракамісію ці Еўрапарламент — яны «свавольствы» паліцыі Нідэрландаў пракаментавалі абсалютным маўчаннем, адзначыў тэлеканал «Беларусь 1». Незадаволеных збівалі дубінкамі і цкавалі сабакамі. Частка праваахоўнікаў працавала ў цывільным. Адзін з іх штурхнуў жанчыну пад колы службовага аўтамабіля.
Гаагскі разгон — гэта, дарэчы, не першы выпадак прымянення сілы супраць пратэстоўцаў у Нідэрландах, прычым жорсткай сілы. Заканадаўства рэгламентуе: калі паліцыя зрабіла папераджальны сігнал для мітынгоўцаў разыходзіцца, усе, хто не сышоў, падлягаюць пакаранню, па-за залежнасцю, ладзяць яны беспарадкі або мірна расцягнуліся на лужку.
У студзені супраць пратэстуючых у Эйндховене выкарысталі вадамёт. Напор вады быў такой сілы, што грамадзянку Чэхіі, якая праходзіла міма, літаральна ўціснула ў сцяну. Вынік — пералом чэрапа і 15 швоў.
Не міндальнічае галандская паліцыя і з непаўналетнімі. Калі ёсць хоць бы нейкае падазрэнне ў парушэнні закона, аргумент «яны ж дзеці» не працуе. Працуюць дубінкі і нават удушлівыя прыёмы. Але ў галандскага заканадаўства ёсць выразныя расцэнкі за пратэсны «шпацыр». Калі затрыманы не прычыняў шкоду маёмасці, не ўжываў гвалту да паліцыі, а проста глядзеў ці праходзіў побач, здымаў на тэлефон і гэтак далей — ад 700 да 1000 еўра штрафу. Заклік выйсці на акцыю ў сацыяльных сетках, напад на паліцыю, марадзёрства і пагромы — ад 8 да 12 месяцаў турмы і 18 тысяч еўра штрафу.
Калі ў затрыманага няма неабходнай сумы на штраф, яму «аформяць» нешта накшталт растэрміноўкі. Калі даходы не перавышаюць пражытковага мінімуму, штомесячны плацеж складзе 50 еўра тэрмінам, напрыклад, на 30 гадоў. Атрымае ў якасці пакарання затрыманы і так званы «воўчы білет» — яго занясуць у адзіную базу даных. З такім дакументам уладкавацца на работу практычна немагчыма, немагчыма ўзяць крэдыт або іпатэку — прычым на ўсёй тэрыторыі Еўрасаюза.
Закон аб сходах і шэсцях ў Германіі рэгламентуе: аб правядзенні акцыі неабходна паведаміць за 48 гадзін. Але калі ўлады палічаць, што дэманстрацыя парушае грамадскі парадак, то яна — па-за законам. Праваахоўнікі маюць права прымяняць дубінкі, слёзатачывы газ, вадамёты і па ўласным меркаванні агнястрэльную зброю, паведаміў тэлеканал «Беларусь 1». Любыя дзеянні паліцэйскіх будуць апраўданыя законам. За адмову разысціся або парушэнне правілаў акцыі штрафуюць на 511 еўра, а за перашкоду паліцыі або ўтойванне асобы — больш за 1200 еўра. За ўдзел у масавых беспарадках пагражае турэмнае зняволенне на тры гады. На акцыю нельга прыходзіць у аднолькавым адзенні ў знак адзінага палітычнага светапогляду — два гады турмы, мець пры сабе зброю або любы прадмет, які можа быць ужыты як зброя, няхай гэта будзе біта ці проста камень. Калі акцыя ўзгодненая, але яна перарасце ў пратэст, штраф — 180 дзённых заробкаў, або каля 14 тысяч еўра.
Супрацьстаянне французскіх уладаў і «жоўтых камізэлек» працягваецца ўжо два гады. Афіцыйныя яго вынікі — 11 смерцяў, у тым ліку — гібель 80-гадовай жанчыны ў Марсэлі, якая была смяротна параненая ў сябе дома ў выніку пападання гранаты са слёзатачывым газам. Зафіксавана амаль 4,5 тысячы раненняў. Некаторыя з іх вельмі цяжкія, якія прывялі да страты вачэй, ампутацыі канечнасцяў, траўмаў галавы. Усяго (зноў-такі — паводле афіцыйных даных) паліцыя ўжыла супраць пратэстоўцаў больш за 19 тысяч гумовых куляў, 1,5 тысячы гранат са слёзатачывым газам і 5,4 тысячы святлошумавых боепрыпасаў. Значную ролю ў аслабленні пратэснага руху адыгралі пандэмія і рэзкія каранцінныя абмежаванні, якія ўводзяцца французскай уладай. І, вядома, меры пакарання.
За правядзенне незаконнай акцыі арганізатарам пагражае да шэсць месяцаў зняволення і штраф — 7,5 тысячы еўра. Калі пратэстоўцы не пачулі патрабаванне паліцэйскіх разысціся двойчы, праваахоўнікі маюць права ўжыць сілу, а тым, каго затрымаюць, выпісаць штраф да 15 тысяч еўра плюс год турмы. Калі ў затрыманага выявяць прадметы, якія могуць служыць зброяй, і штраф, і тэрмін павялічацца ў пяць разоў.
Тым часам брытанскі парламент разглядае новы законапраект з падачы прэм'ер-міністра Борыса Джонсана «Аб паліцыі, злачыннасці, судах і вынясенні прысудаў». Калі ён уступіць у сілу, то паліцыя атрымае новыя рычагі эфектыўнай барацьбы з пратэстамі, нават калі людзі не ўчыняюць беспарадкі, але, напрыклад, паралізуюць горад. Сілавікі атрымаюць магчымасць кантраляваць час пачатку і заканчэння акцыі і нават межы шуму. Гэта датычыцца і адзіночных пікетаў. Калі пратэстоўцы адмовяцца прытрымлівацца загадаў паліцыі, то будуць аштрафаваныя да 2,5 тысячы фунтаў стэрлінгаў. Штраф можна будзе атрымаць, нават калі непасрэдных указанняў ад вартавых парадку не было, а пратэстоўцы не выконвалі абмежаванні, пра якія «павінны былі ведаць». Навацыя закона — правапарушэнне за стварэнне перашкод грамадству, учыненае як наўмысна, так і па неасцярожнасці.
Зараз у Вялікабрытаніі ўдзел у невялікіх мерапрыемствах ад 3 чалавек пагражае пяццю гадамі турмы і штрафам дзве тысячы фунтаў стэрлінгаў. Калі колькасць удзельнікаў перавысіла 12 чалавек, акцыя лічыцца масавай, і пакаранне падвойваецца.
На думку экспертаў, дзяржавы і Амерыкі, і Еўропы, якія прасоўвалі ліберальныя каштоўнасці, увайшлі і сёння знаходзяцца ў так званым «постдэмакратычным стане». «Мы бачым, што ўрады пачынаюць паводзіць сябе ўсё больш агрэсіўна, таму што неаліберальная мадэль, якую яны стварылі, па сутнасці правалілася ва ўмовах глабальнай небяспекі, якой стала пандэмія, — адзначыў тэлеканалу АНТ бельгійскі палітолаг П'ер-Эмануэль Таман. — Гэтая сістэма па сутнасці апынулася не гатовая ў поўнай меры ажыццяўляць бяспеку і абарону здароўя сваіх грамадзян. Усё больш і больш жыхароў ЕС адкрыта крытыкуе палітыку адкрытых граніц, эміграцыі, каранавірусных абмежаванняў, таму што бачаць, да чаго гэта прыводзіць. Расце недавер да ўрадаў, і адзін са спосабаў барацьбы з незадаволенасцю, якая ўзрастае, — гэта падаўленне, гэта апора на сілу».
Мабыць, самыя жорсткія законы і правілы вулічных акцый дзейнічаюць у ЗША. Што адбываецца пры невыкананні патрабаванняў паліцыі і якімі сродкамі наводзіцца парадак на вуліцах амерыканскіх гарадоў, увесь свет назіраў цалкам мінулы год. Як сведчыць статыстыка, у 2020-м было толькі 18 дзён, калі ў краіне не было паведамленняў пра забойства ад рук паліцэйскіх, усяго ж летась сілавікамі было забіта 1127 амерыканцаў, у тым ліку і падчас пратэсных акцый, паведаміў тэлеканал АНТ.
«Трэба разумець, што кожная дзяржава хоча кантраляваць сітуацыю, асабліва ва ўмовах пандэміі, калі многія працэсы выходзяць з-пад кантролю, і ўрады робяць гэта ўсімі даступнымі спосабамі ў кааперацыі з членамі па ЕС або саюзнікамі ў НАТА, — заўважыў П'ер Эмануэль Таман. — Пры гэтым медыярэсурсы дазваляюць апраўдваць любыя меры супраць пратэстоўцаў, маўляў, у нас няма выбару, і адцягваць увагу расповедамі аб гвалце ў іншых краінах. Калі нешта адбываецца ў Расіі, Беларусі ці Кітаі — яны называюць гэта дыктатурай. Гэта звычайная палітыка двайных стандартаў».
Дарэчы, федэральны закон ЗША дазваляе адпраўляць у турму не толькі за супраціўленне або напад на прадстаўніка правапарадку, але нават за сам факт знаходжання на незаконнай акцыі.
Беларусь настойвае на непрадузятых ацэнках жорсткіх дзеянняў паліцыі ў Вялікабрытаніі, Нідэрландах і Польшчы. На гэтым акцэнтаваў увагу пастаянны прадстаўнік Рэспублікі Беларусь пры Арганізацыі па бяспецы і супрацоўніцтве ў Еўропе Андрэй Дапкюнас на пасяджэнні Пастаяннага савета АБСЕ. Аб гэтым паведамілі БелТА ў прэс-службе МЗС.
«На працягу апошніх месяцаў, знаходзячыся пад пільнай і нават гіпертрафіраванай увагай шэрагу дзяржаў — удзельніц АБСЕ, мы ўсё ж спрабавалі перавесці работу Пастаяннага савета ў канструктыўнае рэчышча і заклікалі да пошуку аб'яднальных элементаў у нашай рабоце, — адзначыў Андрэй Дапкюнас. — Паколькі, выступаючы па беларускім пытанні, некаторыя настойвалі на першарадныя сумленныя і крытычныя адносіны адзін да аднаго, мы таксама вырашылі зірнуць больш пільна на сітуацыю з выкананнем правоў чалавека на прасторы АБСЕ. У гэтай сувязі хацелі б скарыстацца выпадкам і падтрымаць, як нам здаецца, цалкам абгрунтаванае і пацверджанае фактамі выступленне Расійскай Федэрацыі».
Андрэй Дапкюнас згадаў «толькі некалькі апошніх сюжэтаў, якія сталі здабыткам шырокай грамадскасці і на якія нельга заплюшчваць вочы, калі мы сур'ёзна прэтэндуем на аб'ектыўнасць і роўны падыход у межах АБСЕ». «Мы заклапочаныя жорсткімі дзеяннямі паліцыі Лондана 13 сакавіка падчас акцыі ў Клэмхеме на паўднёвым захадзе брытанскай сталіцы ў памяць аб забітай Сары Эверард. На распаўсюджаных у сацсетках кадрах відаць, як праваахоўнікі ўжылі сілу для затрымання некалькіх удзельніц. Яны заломлівалі мірным і бяззбройным жанчынам рукі, каб надзець кайданкі. Пры гэтым кіраўнік лонданскай паліцыі заяўляе, што яе падначаленыя дзейнічалі ў поўнай адпаведнасці з законам. Ці чуюць у АБСЕ хвалю абурэння, якая расце ў Вялікабрытаніі ў сувязі з гэтым сюжэтам?», — задаў заканамернае пытанне пастаянны прадстаўнік Беларусі.
Ён перакананы, што патрабуе непрадузятых ацэнак і непрапарцыянальнае прымяненне сілы праваахоўнікамі Нідэрландаў. У Гаазе мірная дэманстрацыя супраць палітыкі ўрада па ўрэгуляванні крызісу з пандэміяй COVІD-19 у адным з гарадскіх паркаў была гвалтоўна разагнаная коннымі паліцэйскімі; 20 мірных дэманстрантаў былі арыштаваныя. У чарговы раз для разгону дэманстрантаў, у тым ліку тых, якія не выяўлялі агрэсіі, ужываліся вадзяныя гарматы, дубінкі, сабакі. Аднаго дэманстранта атакавала сабака, калі ён ужо ляжаў на зямлі і быў безабаронны. Асаблівае абурэнне ў сацыяльных медыя выклікаў відэазапіс, на якім супрацоўнік паліцыі ў грамадзянскай форме штурхае жанчыну на паліцэйскі фургон і збівае яе.
«Нас таксама не могуць не хваляваць прымяненне паліцыяй газу, залішняй фізічнай сілы і масавыя затрыманні людзей на шматтысячных пратэстах у межах кампаніі Страйк жанчын» і «маршах свабоды» каранаскептыкаў, якія працягваюцца з лістапада 2020 года у суседняй з Беларуссю Польшчы» — заявіў Андрэй Дапкюнас.
Ён падкрэсліў, што праблемы, вядома ж, не абмяжоўваюцца пералічанымі сюжэтамі: «У гэтай сувязі хацелі б згадаць нашу сумесную з Расіяй заяву па сітуацыі з правамі чалавека ў краінах ЕС і Вялікабрытаніі, зробленую 12 сакавіка разам з шэрагам краін у ходзе 46-й сесіі Савета ААН па правах чалавека». У заключэнне пастаянны прадстаўнік Беларусі адзначыў: «Нашым выступленнем мы зусім не спрабуем адцягнуць увагу ад актуальных праблем у сваёй краіне. Мы над імі сістэмна працуем, пра што ўвесь час інфармуем нашых калег у АБСЕ ў адказ на іх крытыку. Разлічваем на ўзаемнасць».
Захар БУРАК
Мерапрыемства праводзіцца на добраахвотнай аснове.
Не выявіць ні секунды абыякавасці.
