Дадзены Закон у адпаведнасці з Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь, агульнапрызнанымі прынцыпамі і нормамі міжнароднага права, у тым ліку палажэннямі Статута Арганізацыі Аб'яднаных Нацый, Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах ад 16 снежня 1966 года, Канвенцыі аб папярэджанні злачынства генацыду і пакаранні за яго ад 9 снежня 1948 года, Канвенцыі аб неўжывальнасці тэрміну даўнасці да ваенных злачынстваў і злачынстваў супраць чалавецтва ад 26 лістапада 1968 года, Міжнароднай канвенцыі аб ліквідацыі ўсіх формаў расавай дыскрымінацыі ад 21 снежня 1965 года, устанаўлівае прававыя і арганізацыйныя асновы дзейнасці па недапушчэнні рэабілітацыі нацызму.
ГЛАВА 1
АГУЛЬНЫЯ ПАЛАЖЭННІ
Артыкул 1. Асноўныя тэрміны, якія прымяняюцца ў гэтым Законе, і іх азначэнні
Для мэт гэтага Закона прымяняюцца наступныя асноўныя тэрміны і іх азначэнні:
нацызм — таталітарная ідэалогія (дактрына) і практыка яе прымянення гітлераўскай Германіяй, яе саюзнікамі і сатэлітамі з 1933 да 1945 года, звязаныя з таталітарнымі тэрарыстычнымі метадамі ўлады, афіцыйнай градацыяй усіх нацый па ступені паўнавартаснасці, прапагандай перавагі адных нацый над іншымі, якія суправаджаліся злачынствамі супраць міру і бяспекі чалавецтва, ваеннымі і іншымі злачынствамі, устаноўленымі прыгаворам Міжнароднага ваеннага трыбунала для суда і пакарання галоўных ваенных злачынцаў еўрапейскіх краін восі (далей — Міжнародны ваенны трыбунал);
нацысцкая сімволіка і атрыбутыка — сцягі, гімны і іншыя музычныя творы, атрыбуты уніформы, свастыкі, эмблемы, сімвалы, вымпелы, значкі і іншыя адметныя знакі або іх копіі, якія выкарыстоўваліся Нацыянал-сацыялісцкай рабочай партыяй Германіі, Нацыянальнай фашысцкай партыяй Італіі, іншымі дзяржаўнымі, ваеннымі і іншымі структурамі ці арганізацыямі, якія супрацоўнічалі з такімі структурамі на акупаванай тэрыторыі СССР у гады Другой сусветнай вайны, калі гэтыя структуры і арганізацыі прызнаныя злачыннымі альбо вінаватымі ў здзяйсненні злачынстваў прыгаворам Міжнароднага ваеннага трыбунала альбо прыгаворамі нацыянальных, ваенных ці акупацыйных трыбуналаў, заснаванымі на прыгаворы Міжнароднага ваеннага трыбуналу, а таксама іншымі арганізацыямі, якія супрацоўнічалі з такімі структурамі і арганізацыямі, а таксама выявы асоб, прызнаных гэтымі трыбуналамі вінаватымі;
нацысцкія злачынцы — арганізатары, падбухторшчыкі, кіраўнікі ці выканаўцы ваенных злачынстваў і злачынстваў супраць міру і чалавечнасці, якія падлягалі юрысдыкцыі Міжнароднага ваеннага трыбунала; памагатыя нацысцкіх злачынцаў — выканаўцы загадаў нацысцкага рэжыму, ваеннага камандавання вермахта, ваеннаслужачых СС, дапаможнай паліцыі і іх саюзнікаў з ліку насельніцтва акупаваных тэрыторый, якія паступілі добраахвотна ці па прызыве на службу ў названыя падраздзяленні, а таксама іншыя асобы, якія наўмысна садзейнічалі выкананню злачынных загадаў нацысцкіх злачынцаў у любой форме;
рэабілітацыя нацызму — дзеянні, учыненыя публічна альбо з выкарыстаннем публічна дэманстраванага твора, або сродкаў масавай інфармацыі, або глабальнай камп'ютарнай сеткі Інтэрнэт, ці іншай інфармацыйнай сеткі, якія выяўляюцца ў:
апраўданні ідэалогіі (дактрыны) і практыкі нацызму, прызнанні іх правільнымі, якія маюць патрэбу ў падтрымцы і вартыя пераймання, а таксама ў распаўсюджванні ідэалогіі нацызму;
адабрэнні або адмаўленні злачынстваў супраць міру і бяспекі чалавецтва, ваенных і іншых злачынстваў, устаноўленых прысудам Міжнароднага ваеннага трыбунала альбо прысудамі нацыянальных, ваенных або акупацыйных трыбуналаў, заснаванымі на прысудзе Міжнароднага ваеннага трыбуналу;
апраўданні асоб і (або) структур або арганізацый, прызнаных злачыннымі альбо вінаватымі ў здзяйсненні злачынстваў прысудам Міжнароднага ваеннага трыбунала альбо прысудамі нацыянальных, ваенных або акупацыйных трыбуналаў, заснаванымі на прысудзе Міжнароднага ваеннага трыбунала, а таксама тых, якія супрацоўнічалі з такімі асобамі і (або) структурамі ці арганізацыямі на акупаванай тэрыторыі СССР у гады Другой сусветнай вайны палітычных і ваенных арганізацый, а таксама асоб, якія ўдзельнічалі ў дзейнасці такіх палітычных і ваенных арганізацый і якія выконвалі альбо наўмысна садзейнічалі выкананню злачынных загадаў асоб і (або) структур або арганізацый, указаных у гэтым абзацы, у любой форме;
гераізацыі нацысцкіх злачынцаў і іх памагатых — наўмысным услаўленні іх, а таксама здзейсненых імі злачынстваў.
Тэрміны «экстрэмізм (экстрэмісцкая дзейнасць)» і «экстрэмісцкае фарміраванне», якія прымяняюцца ў гэтым Законе, маюць значэнні, вызначаныя Законам Рэспублікі Беларусь ад 4 студзеня 2007 года № 203-З «Аб супрацьдзеянні экстрэмізму».
Артыкул 2. Прававая аснова дзейнасці па недапушчэнні рэабілітацыі нацызму
Прававую аснову дзейнасці па недапушчэнні рэабілітацыі нацызму складаюць Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь, гэты Закон, іншыя акты заканадаўства, а таксама міжнародныя дагаворы Рэспублікі Беларусь.
Калі міжнародным дагаворам Рэспублікі Беларусь устаноўлены іншыя правілы, чым тыя, якія ўтрымліваюцца ў гэтым Законе, то прымяняюцца правілы міжнароднага дагавора.
На адносіны, звязаныя з процідзеяннем рэабілітацыі нацызму, не ўрэгуляваныя гэтым Законам, распаўсюджваецца дзеянне заканадаўства аб супрацьдзеянні экстрэмізму.
Артыкул 3. Асноўныя прынцыпы недапушчэння рэабілітацыі нацызму
Недапушчэнне рэабілітацыі нацызму грунтуецца на прынцыпах:
захавання гістарычнай памяці і недапушчэння фальсіфікацыі гісторыі, у тым ліку скажэння гістарычных фактаў;
законнасці;
прызнання, захавання і абароны правоў, свабод і законных інтарэсаў грамадзян, а таксама правоў і законных інтарэсаў арганізацый;
спалучэння галосных і негалосных метадаў недапушчэння рэабілітацыі нацызму;
прыярытэту забеспячэння нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь;
супрацоўніцтва дзяржавы з арганізацыямі і грамадзянамі;
прыярытэту прадугледжаных заканадаўствам у сферы прафілактыкі правапарушэнняў мер прафілактыкі правапарушэнняў, накіраваных на выяўленне і ліквідацыю прычын і ўмоў, якія спрыяюць рэабілітацыі нацызму (далей — прафілактычныя меры);
непазбежнасці пакарання за рэабілітацыю нацызму.
Артыкул 4. Асноўныя напрамкі недапушчэння рэабілітацыі нацызму
Недапушчэнне рэабілітацыі нацызму ажыццяўляецца праз:
грамадзянскае і патрыятычнае выхаванне дзяцей і моладзі, фарміраванне ў грамадзян духоўна-маральных каштоўнасцяў, грамадзянскасці і патрыятызму;
ажыццяўленне прафілактычных мер;
папярэджанне, выяўленне і спыненне рэабілітацыі нацызму.
Артыкул 5. Міжнароднае супрацоўніцтва ў галіне недапушчэння рэабілітацыі нацызму
Рэспубліка Беларусь у адпаведнасці з міжнароднымі дагаворамі Рэспублікі Беларусь супрацоўнічае ў галіне недапушчэння рэабілітацыі нацызму з замежнымі дзяржавамі, іх праваахоўнымі органамі, органамі бяспекі і спецыяльнымі службамі, а таксама з міжнароднымі арганізацыямі.
ГЛАВА 2
Суб'екты процідзеяння рэабілітацыі нацызму
Артыкул 6. Суб'екты процідзеяння рэабілітацыі нацызму
Агульнае кіраўніцтва дзейнасцю па процідзеянні рэабілітацыі нацызму ажыццяўляюць Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь і Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь.
Каардынацыя дзейнасці суб'ектаў процідзеяння рэабілітацыі нацызму ажыццяўляецца ў парадку, устаноўленым Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь, з улікам палажэнняў гэтага Закона.
Суб'ектамі процідзеяння рэабілітацыі нацызму ў межах іх кампетэнцыі з'яўляюцца:
органы ўнутраных спраў;
органы дзяржаўнай бяспекі;
органы пракуратуры;
органы памежнай службы;
мытныя органы;
орган дзяржаўнай аховы;
Следчы камітэт;
рэспубліканскі орган дзяржаўнага кіравання ў сферы культуры;
рэспубліканскі орган дзяржаўнага кіравання ў сферы масавай інфармацыі;
рэспубліканскі орган дзяржаўнага кіравання ў сферы адукацыі;
рэспубліканскі орган дзяржаўнага кіравання па справах рэлігій і нацыянальнасцяў;
Нацыянальная акадэмія навук Беларусі;
органы юстыцыі;
органы фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю;
мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы.
Артыкул 7. Кампетэнцыя суб'ектаў процідзеяння рэабілітацыі нацызму
Органы ўнутраных спраў у галіне процідзеяння рэабілітацыі нацызму ажыццяўляюць каардынацыю дзейнасці суб'ектаў процідзеяння рэабілітацыі нацызму, іншых дзяржаўных органаў і іншых арганізацый, у тым ліку ў частцы паўнаты і своечасовасці рэалізацыі імі сваіх паўнамоцтваў у галіне процідзеяння рэабілітацыі нацызму.
Органы ўнутраных спраў, дзяржаўнай бяспекі ў галіне процідзеяння рэабілітацыі нацызму ў парадку, устаноўленым заканадаўствам:
ажыццяўляюць прагназаванне сацыяльна-палітычнай сітуацыі;
ажыццяўляюць інфармацыйнае і іншае забеспячэнне дзейнасці Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь і Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь;
забяспечваюць ажыццяўленне на планавай міжведамаснай аснове прафілактычных мер.
Органы ўнутраных спраў, дзяржаўнай бяспекі, фінансавых расследаванняў Камітэта дзяржаўнага кантролю, памежнай службы, мытныя органы, орган дзяржаўнай аховы ў галіне процідзеяння рэабілітацыі нацызму ў межах сваёй кампетэнцыі ажыццяўляюць прафілактычныя меры і іншыя паўнамоцтвы ў адпаведнасці з заканадаўствам.
Органы пракуратуры пры выяўленні фактаў парушэння заканадаўства ў галіне процідзеяння рэабілітацыі нацызму, а таксама пры атрыманні звестак аб такіх фактах рэалізуюць паўнамоцтвы па супрацьдзеянні рэабілітацыі нацызму ў адпаведнасці з гэтым Законам і іншымі актамі заканадаўства, а таксама ажыццяўляюць крымінальны пераслед асоб, якія ўчынілі злачынствы, звязаныя з рэабілітацыяй нацызму, і іншыя паўнамоцтвы ў адпаведнасці з заканадаўствам.
Следчы камітэт ажыццяўляе крымінальны пераслед асоб, якія ўчынілі злачынствы, звязаныя з рэабілітацыяй нацызму, у адпаведнасці з заканадаўчымі актамі.
Рэспубліканскія органы дзяржаўнага кіравання ў сферах культуры, масавай інфармацыі і адукацыі, а таксама Нацыянальная акадэмія навук Беларусі рэалізоўваюць паўнамоцтвы ў галіне процідзеяння рэабілітацыі нацызму ў адпаведнасці з гэтым Законам і іншымі актамі заканадаўства.
Міністэрства юстыцыі, адпаведныя упраўленні юстыцыі, рэспубліканскі орган дзяржаўнага кіравання па справах рэлігій і нацыянальнасцяў, мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы ў межах сваёй кампетэнцыі ажыццяўляюць кантроль за адпаведнасцю дзейнасці палітычных партый, прафесійных саюзаў, іншых грамадскіх аб'яднанняў, рэлігійных арганізацый заканадаўству аб супрацьдзеянні рэабілітацыі нацызму і іх статутам.
Мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы ўдзельнічаюць у процідзеянні рэабілітацыі нацызму ў межах сваёй кампетэнцыі.
Суб'екты процідзеяння рэабілітацыі нацызму накіроўваюць інфармацыю аб прымяненні мер процідзеяння рэабілітацыі нацызму ў Міністэрства ўнутраных спраў у парадку, устаноўленым Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь.
Артыкул 8. Паўнамоцтвы іншых дзяржаўных органаў і іншых арганізацый у галіне процідзеяння рэабілітацыі нацызму
Дзяржаўныя органы, не названыя ў артыкуле 6 гэтага Закона, і іншыя арганізацыі ажыццяўляюць прафілактычныя меры, удзельнічаюць у выяўленні і спыненні рэабілітацыі нацызму, а таксама аказваюць садзейнічанне суб'ектам процідзеяння рэабілітацыі нацызму ў межах сваёй кампетэнцыі, устаноўленай гэтым Законам і іншымі актамі заканадаўства.
ГЛАВА 3
Прафілактыка рэабілітацыі нацызму. Меры процідзеяння рэабілітацыі нацызму
Артыкул 9. Асноўныя напрамкі прафілактыкі рэабілітацыі нацызму
У мэтах процідзеяння рэабілітацыі нацызму дзяржаўныя органы, у тым ліку мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы, у межах сваёй кампетэнцыі ажыццяўляюць прафілактычныя меры, накіраваныя на папярэджанне рэабілітацыі нацызму.
Прафілактыка рэабілітацыі нацызму ажыццяўляецца па наступных асноўных напрамках:
маніторынг выканання заканадаўства ў частцы недапушчэння рэабілітацыі нацызму;
фарміраванне ў грамадстве нецярпімасці да нацызму і яго рэабілітацыі;
стварэнне і распаўсюджванне, у тым ліку ў глабальнай камп'ютэрнай сетцы Інтэрнэт, інфармацыйнай прадукцыі ў мэтах недапушчэння рэабілітацыі нацызму;
супрацьдзеянне рэабілітацыі нацызму пры увекавечанні памяці загінулых;
садзейнічанне дзейнасці, якая спрыяе праслаўленню перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне, у галіне тэатральнага, музычнага, цыркавога і выяўленчага мастацтва, бібліятэчнай справы, кінематаграфічнай дзейнасці, музейнай справы, арганізацыі і правядзення культурна-відовішчных і іншых культурных мерапрыемстваў, выдавецкай справы, адукацыйнай і навуковай дзейнасці.
Артыкул 10. Маніторынг выканання заканадаўства ў частцы недапушчэння рэабілітацыі нацызму
Маніторынг выканання заканадаўства ў частцы недапушчэння рэабілітацыі нацызму, у тым ліку заснавальнікамі, рэдакцыямі сродкаў масавай інфармацыі, уладальнікамі Інтэрнэт-рэсурсаў, журналістамі, аўтарамі інфармацыйных паведамленняў і матэрыялаў, ажыццяўляецца ў парадку, устаноўленым Саветам Міністраў Рэспублікі Беларусь.
Артыкул 11. Процідзеянне рэабілітацыі нацызму пры ўвекавечанні памяці загінулых
Утрыманне і уход за воінскімі пахаваннямі і пахаваннямі ахвяр войнаў ажыццяўляюцца ў адпаведнасці з заканадаўствам у галіне пахавання і пахавальнай справы пры ўмове, што ўстаноўленыя надмагільныя збудаванні, якія ўвекавечваюць памяць загінулых, не ўтрымліваюць прыкмет рэабілітацыі нацызму.
Стварэнне мемарыяльных музеяў, устанаўленне на месцах баявых дзеянняў памятных знакаў, арганізацыя выставак, ахова і ўладкаванне тэрыторый, звязаных з падзеямі Вялікай Айчыннай вайны (Другой сусветнай вайны), не павінны быць накіраваны на фарміраванне пазітыўнага стаўлення да ідэалогіі нацызму, гераізацыю нацысцкіх злачынцаў і іх памагатых.
Артыкул 12. Меры процідзеяння рэабілітацыі нацызму
Да мер процідзеяння рэабілітацыі нацызму адносяцца:
афіцыйнае папярэджанне;
прадпісанне;
прыпыненне дзейнасці арганізацыі, прадстаўніцтва замежнай або міжнароднай арганізацыі, індывідуальнага прадпрымальніка, дзейнасць якіх накіравана на рэабілітацыю нацызму;
прызнанне арганізацыі, зарэгістраванай на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, дзейнасць якой накіравана на рэабілітацыю нацызму, экстрэмісцкай, забарона яе дзейнасці і ліквідацыя такой арганізацыі;
прызнанне дзейнасці індывідуальнага прадпрымальніка, дзейнасць якога накіравана на рэабілітацыю нацызму, экстрэмісцкай і яе спыненне;
процідзеянне дзейнасці экстрэмісцкіх фармаванняў, дзейнасць якіх накіравана на рэабілітацыю нацызму;
забарона дзейнасці экстрэмісцкіх замежных і міжнародных арганізацый, дзейнасць якіх накіравана на рэабілітацыю нацызму;
супрацьдзеянне фінансаванню рэабілітацыі нацызму;
іншыя меры процідзеяння рэабілітацыі нацызму, прадугледжаныя заканадаўствам аб супрацьдзеянні экстрэмізму.
Парадак прымянення мер процідзеяння рэабілітацыі нацызму вызначаецца ў адпаведнасці з заканадаўствам аб супрацьдзеянні экстрэмізму.
Рэабілітацыя нацызму, фінансаванне рэабілітацыі нацызму, дзейнасць арганізацыі, прадстаўніцтва міжнароднай або замежнай арганізацыі, індывідуальнага прадпрымальніка, накіраваная на рэабілітацыю нацызму, прапаганда або публічнае дэманстраванне, у тым ліку з выкарыстаннем глабальнай камп'ютарнай сеткі Інтэрнэт альбо іншай інфармацыйнай сеткі, выраб, распаўсюджванне нацысцкай сімволікі і атрыбутыкі , а таксама захоўванне або набыццё такой сімволікі і атрыбутыкі ў мэтах распаўсюджвання забараняюцца, за выключэннем выпадкаў публічнага дэманстравання, вырабу, распаўсюджвання нацысцкай сімволікі і атрыбутыкі, а таксама захоўвання або набыцця такой сімволікі і атрыбутыкі ў мэтах распаўсюджвання пры ажыццяўленні ў адпаведнасці з заканадаўствам дзейнасці ў галіне тэатральнага, музычнага, цыркавога і выяўленчага мастацтва, бібліятэчнай справы, кінематаграфічнай дзейнасці, музейнай справы, арганізацыі і правядзення культурна-відовішчных і іншых культурных мерапрыемстваў, выдавецкай справы, адукацыйнай і навуковай дзейнасці, калекцыянавання культурных каштоўнасцяў, сродкаў масавай інфармацыі пры адсутнасці прыкмет прапаганды нацысцкай сімволікі і атрыбутыкі.
Пералікі арганізацый і іншых структур, названых у абзацы трэцім часткі першай артыкула 1 гэтага Закона, нацысцкай сімволікі і атрыбутыкі вызначаюцца Міністэрствам унутраных спраў па ўзгадненні з Міністэрствам юстыцыі, Камітэтам дзяржаўнай бяспекі і Нацыянальнай акадэміяй навук Беларусі.
ГЛАВА 4
Кантроль за дзейнасцю суб'ектаў процідзеяння рэабілітацыі нацызму. Нагляд за выкананнем заканадаўства ў галіне процідзеяння рэабілітацыі нацызму. Адказнасць грамадзян за рэабілітацыю нацызму, прапаганду або публічнае дэманстраванне, выраб, распаўсюджванне нацысцкай сімволікі і атрыбутыкі
Артыкул 13. Кантроль за дзейнасцю суб'ектаў процідзеяння рэабілітацыі нацызму
Кантроль за дзейнасцю суб'ектаў процідзеяння рэабілітацыі нацызму ажыццяўляюць Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь, а таксама Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь у межах сваіх паўнамоцтваў.
Артыкул 14. Нагляд за выкананнем заканадаўства ў галіне процідзеяння рэабілітацыі нацызму
Нагляд за выкананнем заканадаўства ў галіне процідзеяння рэабілітацыі нацызму ажыццяўляюць Генеральны пракурор і падпарадкаваныя яму пракуроры.
Артыкул 15. Адказнасць грамадзян за рэабілітацыю нацызму, прапаганду або публічнае дэманстраванне, выраб, распаўсюджванне нацысцкай сімволікі і атрыбутыкі
За рэабілітацыю нацызму, прапаганду або публічнае дэманстраванне, у тым ліку з выкарыстаннем глабальнай камп'ютарнай сеткі Інтэрнэт альбо іншай інфармацыйнай сеткі, выраб, распаўсюджванне нацысцкай сімволікі і атрыбутыкі, а таксама захоўванне або набыццё такой сімволікі і атрыбутыкі ў мэтах распаўсюджвання грамадзяне нясуць адказнасць у адпаведнасці з заканадаўчымі актамі.
ГЛАВА 5
ЗАКЛЮЧНЫЯ ПАЛАЖЭННІ
Артыкул 16. Меры па рэалізацыі палажэнняў гэтага Закона
Савету Міністраў Рэспублікі Беларусь у месячны тэрмін прыняць меры па рэалізацыі палажэнняў гэтага Закона.
Артыкул 17. Уступленне ў сілу гэтага Закона
Гэты Закон уступае ў сілу ў наступным парадку:
артыкулы 1—15 — праз месяц пасля афіцыйнага апублікавання гэтага Закона;
іншыя палажэнні — пасля афіцыйнага апублікавання гэтага Закона.
Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь Аляксандр Лукашэнка.
14 мая 2021 г., г. Мінск
№ 103-3
Прэв’ю: pixabay.com
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».