Выкарыстанне электраэнергіі для ацяплення, гарачага водазабеспячэння і гатавання ежы ў індывідуальных дамах — актуальнае пытанне для гаспадароў сядзіб. З аднаго боку, гэта можа палепшыць умовы жыцця ў сваім доме і паменшыць плату за электрычнасць, з другога — умовы мадэрнізацыі цалкам залежаць ад прапускной здольнасці электрасетак, якія, на жаль, не ўсе могуць перадаць дадатковую магутнасць. Каб зменшыць знос сетак класам напружання 0,4 — 10 кВ і стварыць умовы для павелічэння выкарыстання элетарэнергіі спажыўцамі, штогод трэба будаваць ці рэканструяваць каля 2700 кіламетраў электрасетак. З 2021 да 2025 г. на рэканструкцыю паветраных электрасетак прадугледжана выдзеліць 1,5 млрд рублёў, каля 500 млн з якіх — з рэспубліканскага бюджэту. Пра перспектывы рэканструкцыі электрасетак і іх стан расказалі эксперты.
Паміж газам і электрычнасцю
Генерыруючых магутнасцяў электраэнергіі ў краіне дастаткова, пытанне толькі ў прапускной здольнасці паветраных ліній электраперадачы, расказаў Уладзімір БАБРОЎ, першы намеснік генеральнага дырэктара, галоўны інжынер «Белэнерга»:
— Актыўнае развіццё айчыннай энергасістэмы пачалося ў 1960-я гады, аднак аб'ём спажывання адставаў ад плануемых цяпер падчас электраацяплення лічбаў. У выніку запраектаваныя, збудаваныя і эксплуатуемыя сеткі маюць недастатковую прапускную здольнасць. Агульная працягласць паветраных электрасетак класам напружання 0,4 — 10 кВ у «Белэнерга» — больш за 200 тысяч кіламетраў. Нарматыўны тэрмін службы гэтых сетак — 33 гады. За гэты час назапашваюцца амартызацыйныя адлічэнні, пасля чаго патрэбна рэканструкцыя, замена ці ўмацаванне электрасетак.
На штогадовую рэканструкцыю і будаўніцтва такіх сетак у мястэчках і вёсках, дзе электраэнергія не выкарыстоўваецца на ацяпленне і гарачае водазабеспячэнне, патрабуецца 48 тысяч рублёў за кіламетр. У населеных пунктах, дзе электрычнасцю для ацяплення і гарачага водазабеспячэння карыстаецца не больш як 30 % грамадзян, — 76 тысяч. Там жа, дзе электраэнергію выкарыстоўваюць для дадзеных мэт на 100 %, — каля 141 тысячы рублёў за кіламетр сеткі.
У кожнай абласной энергазабяспечвальнай арганізацыі складзены пяцігадовыя планы рэканструкцыі электрасетак, узгодненыя з газазабяспечвальнымі арганізацыямі і мясцовымі органамі ўладамі. Паколькі дзяржаўныя сродкі ўжо ўкладзены ў будаўніцтва газаправодаў і газаразмеркавальных пунктаў, каб людзі маглі гатаваць ежу і ацяпляцца з дапамогай прыроднага газу, гэтыя грошы таксама павінны працаваць, а не стаць замарожанымі абаротнымі сродкамі газазабяспечвальных арганізацый. Таму найперш выкарыстанне электрычнасці як энергарэсурсу для ацяплення, гарачага водазабеспячэння і гатавання ежы разглядаецца ў тых населеных пунктах, дзе няма буйных укладанняў у газавую інфраструктуру, падкрэсліў Уладзімір Баброў:
— У планы рэканструкцыі трапілі населеныя пункты, у якіх электрасеткі найбольш зношаныя маральна і фізічна. Менавіта ў такіх выпадках магчымае поўнае выкарыстанне ўласных сродкаў энергазабяспечвальных прадпрыемстваў на рэканструкцыю сістэмы электразабеспячэння. Прычым гэта не толькі самі сеткі, але і падстанцыі.
Для змяншэння зносу ў якасці эксперыменту, які, магчыма, будзе распаўсюджвацца, энергетыкі плануюць выкарыстоўваць новы клас напружання — 20 кВ. Найперш яго апрабуюць у сталіцы пры будаўніцтве мікрараёна Паўночны Бераг, дамы ў якім будуць цалкам на электразабеспячэнні.
Усё каштуе грошай
Тэхналагічны цыкл работ па рэканструкцыі электрасетак — каля 1,5 года. У першы год распрацоўваецца праектная дакументацыя, у другі — выконваюцца будаўніча-мантажныя работы па замене правадоў, умацаванні апорных канструкцый, замене трансфарматараў на камплектныя трансфарматарныя падстанцыі і іншыя, апісаў працэс галоўны інжынер:
— У жыхароў населеных пунктаў, да якіх не падведзены цэнтралізаваныя сеткі цепла- і газазабеспячэння, пытаюцца пра іх зацікаўленасць у выкарыстанні электраэнергіі для ацяплення, гарачага водазабеспячэння і гатавання ежы. Вынікі такога апытання ўлічваюцца пры праектаванні электрасетак. У мястэчках, дзе ёсць цэнтралізаваныя сеткі або планы па іх будаўніцтве, электрасеткі будуць рэканструявацца без уліку іх выкарыстання на ацяпленне, гарачае водазабеспячэнне і гатаванне ежы.
Вострае пытанне датычыцца рэканструкцыі электрасетак, якія не маюць 100-працэнтнай зношанасці, аднак тамтэйшыя жыхары хочуць выкарыстоўваць электрычнасць для ацяплення, падагрэву вады і гатавання ежы. Каб вырашыць дадзеную праблему, узгадняюцца праекты адпаведных нарматыўных прававых актаў, паведаміў Уладзімір Баброў:
— Гэтыя дакументы прадугледжваюць даць грамадзянам, зацікаўленым у рэканструкцыі не цалкам зношаных электрасетак, магчымасць паўдзельнічаць у фінансаванні гэтых работ, каб забяспечыць больш шырокае выкарыстанне электраэнергіі. Аналагічны падыход выкарыстоўваўся і пры будаўніцтве газаправодаў.
Прапускная здольнасць і тэхнічныя ўмовы
Энергетыкі сцвярджаюць, што не падзяляюць паселішчы па прынцыпе колькасці жыхароў у іх. Найперш увага аддаецца прапускной здольнасці сетак для выканання работ па ўдасканаленні электрасетак без іх рэканструкцыі. З 2019 года атрымана ўжо больш за 48 тысяч заяў на атрыманне тэхнічных умоў, у асноўным ад жыхароў сельскай мясцовасці. Пасля праверкі ўсіх магчымасцяў выканання работ без рэканструкцыі электрасетак станоўчае рашэнне наконт магчымасці падключэння ацяплення ад электрычнасці (пры выкананні пэўных умоў) атрымалі 35 тысяч (74 %) ад такіх заявак.
— Гэтыя ўмовы: асобны лічыльнік і бясштэпсельнае падключэнне абумоўлены ў тэхнічным заданні. Пры выкананні згаданых патрабаванняў чалавек можа атрымліваць элекрычнасць па самым нізкім тарыфе. Калі не можаш ці не хочаш выканаць умовы — усё роўна паслугі электраэнергіі на ацяпленне, гарачую ваду і гатаванне ежы будуць каштаваць менш. Дарэчы, з 35 тысяч заявак, якія атрымалі тэхнічныя ўмовы, 16 тысяч падключылі электраўстаноўкі.
Калі ж неабходная прапускная здольнасць існуючымі электрасеткамі забяспечана быць не можа, то тэхнічныя ўмовы энергетыкі выдадуць толькі пасля планавай рэканструкцыі сетак.
Ірына СІДАРОК
Фота аўтара
Васілеўскія такія: на Зямлі і ў космасе ліхія!
Ідэнтычнасць праз спадчыну.
Беларусь — у тройцы лідараў па захваральнасці.
