Вы тут

«Мой агністы снягір на сасне»


Моцны вецер свістаў паміж пагоркамі, уздымаў амаль хвалі на звычайна спакойным возеры, шпурляў у вочы калючы жвір з дарогі і пыл з нядаўна зааранага поля. Таму спачатку падумалася, што гэта здаецца: на хмызах каля лесу гайдаюцца чырванагрудыя птушкі. «Глянь, Ірынка, ці не снегіры гэта?» — спыталася ў пляменніцы, што ішла побач, хаваючыся ад ветру ў вялікі капюшон. Чакала, што маладзейшыя вочы нічога падобнага не ўбачаць: снегіры ў сярэдзіне лістапада — такое бывае вельмі рэдка. Але яна глянула ў бок хмызоў, здзіўлена войкнула і палезла ў сумку па тэлефон, каб зняць гэткі цуд. Палахлівыя птушкі, праўда, чакаць фотасесіі не сталі, пырхнулі дружнай купкай у лес. А мы ішлі ў суседнюю вёску ўражаныя, у нечакана прыўзнятым настроі, ужо не зважаючы на вецер. І гаварылі — так хораша, душэўна, па-свойску. Пра тое, што хутка зіма, і будзе яна, напэўна, ранняя і халодная, інакш бы снегіры не прыляцелі так рана. Пра тое, як добра, што якраз закрылі вясковы сезон — усё панакрывалі-пазачынялі, развіталіся з хатай да вясны, наказаўшы ёй трымацца, перазімаваць, паабяцаўшы вясной вярнуцца абавязкова.


А яшчэ я расказвала ёй, на нейкіх пятнаццаць гадоў маладзейшай, пра сваё вясковае зімовае дзяцінства. Пра тых жа снегіроў, якія дзяўблі чырвоныя ягады каліны проста пад вокнамі. Пра тое, якое гэта было дзіва — птушак, вельмі падобных па колеры да заснежанага куста з чорнымі галінкамі і чырвонымі гронкамі, спачатку можна было і не заўважыць, і калі яны спалоханай чародкай шугалі з-пад носу, палохаўся ўжо ты сам. Пра тое, як запрагалі ў санкі суседскага Біма і нашага Тумана і ладзілі гонкі па расслізганай вясковай вуліцы. Як аднойчы Туман надумаў збочыць да Шабара ў двор і пацягнуў санкі па высечаных у лёдзе прыступках, а я не паспела з тых санак саскочыць. Пра гару Асіннік, на якой толькі лянівы не ламаў лыжы, і пра гару Маяк, з якой па сакавіцкім шурпаку каталіся «паравозікам», прывязаўшы санкі адны да адных, а паперадзе імчаў аднакласнік Юрка на сваіх самаробных саначках. Пра новыя валёнкі, у якіх, абуўшы першы раз, умудрылася праваліцца ў нашу неглыбокую, але імклівую рачулку, якая не замярзала пад снегам. Яны, высахшы, сталі на два памеры меншыя, і назаўтра бацька прынёс з работы адмысловыя драўляныя калодкі, і разбіваў імі мой новы абутак, у якім так і не ўдалося пафарсіць.

Яшчэ я расказвала ёй пра штодзённую вясковую працу зімой, да якой былі далучаныя і дарослыя, і дзеці. Пра тое, як гэта было... весела — прыладзіць на санкі дзесяць паленцаў дроў, добры кош брыкету, усперціся наверх самой і са свістам несціся з гары ад павеці проста пад ганак. Пра вялізную, бы гара, карову Зорку, якая за раз выпівала чатыры, а то і пяць вёдзер вады, а ваду тую трэба было выкручваць з калодзежа аж у суседнім двары. Пра тое, як аднойчы Зорка ацялілася ў самую сцюжу і, каб яе малое не змерзла, на яго адзелі маю старую куртку, а на вушы нацягнулі мае ж рукавіцы. Пра маленькіх блакітнавокіх парасят, якіх нараджалася часам больш, чым свіння магла пракарміць, і тады аднаго ці двух аддавалі на «гадоўлю» мне, і я выпойвала іх з соскі, седзячы на печы. Пра занесеныя за ноч сцежкі і сцяжынкі, якія даводзілася чысціць з раніцы ўсёй сям'ёй, каб проста выйсці з двара...

Карацей, я расказвала ёй пра тое, якое гэта было шчасце, і што з гадамі стала падобнае на нейкую чарадзейную казку — усё прыгожа, але так у жыцці не бывае. Хата, як, дарэчы, амаль уся вёска, застаецца зімаваць пустая, і па снежнай цаліне да самых яе вокнаў змогуць падыходзіць зайцы ці яшчэ якія звяры з недалёкага лесу. Баяцца ім няма каго: чалавек пятнаццаць людзей і мо два сабакі ды столькі ж катоў. Развальваецца стары хлеў, у якім ляжыць купка дроў, якіх на «дачны» сезон яшчэ хопіць на некалькі гадоў. Парос хмызамі Асіннік, рачулка цяпер бруіцца сярод балота — берагі ужо даўно ніхто не абкошвае, ніхто не навязвае там цялят — у вёсцы засталася толькі пара коз, і то не ведаю дакладна, ці пакінулі іх гаспадары зімаваць...

Мяняецца, сплывае ў мінулае тое, што калісьці здавалася вечным і непарушным. І ўжо прадстаўніку наступнага пакалення — усяго на нейкіх пятнаццаць гадоў маладзейшаму, ты расказваеш гэта, як чароўную казку дзяцінства, у якую самому цяжка паверыць.

Але — дзіва — яна слухала мяне і — разумела. Смяялася, задавала пытанні. Для яе, якая вырасла ў гарадскіх умовах, гэта таксама была рэальнасць, несумненная і бясспрэчная. Чаму? Можа, таму што за тыдзень да гэтага мы «рукі ў бокі» стаялі на агародзе і абмяркоўвалі, што дзе будзем садзіць налета (А самі пасля разважалі пра тое, што так стаялі калісьці і нашы старэйшыя — маці, бабуля, і ўяўлялі, як нашы малыя дзяўчаткі гадоў праз трыццаць стануць на наша месца). Можа, таму, што яна са сталіцы кожнае лета прывозіць сюды сваіх дзяцей і пакрысе прывучае іх да работы на зямлі. А можа проста таму, што ў далёкім 1929 годзе мой дзед, а яе прадзед пабудаваў гэту прасторную хату — месца нараджэння, прыстанішча і запасны аэрадром для некалькіх пакаленняў нашчадкаў. Для якіх гэтая спадчына цяпер — неад'емная частка жыцця і лёсу.

А яшчэ гэтыя раннія снегіры на ўзлеску каля вёскі... Як добры знак, што мы ўбачылі іх разам. Як сімвал агульнай радзімы — той, якая заўсёды з намі. Той, пра якую сённяшні імяніннік Караткевіч напісаў калісьці: «І для шчасця, для сонечнай вечнай кароны // Не хапіла мазка адзінага мне: // Не хапіла радзімы, іскры чырвонай, // Снегіра на заснежанай сіняй сасне».

Алена ЛЯЎКОВІЧ

Прэв’ю: pixabay.com

Выбар рэдакцыі

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Актрыса НАДТ імя М. Горкага — пра шлях да сцэны і натхненне.

Грамадства

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

Тата і мама — два самыя важныя чалавекі ў жыцці кожнага дзіцяці.