Вы тут

5 прычын, з-за якіх сталеюць непаслухмяныя дзецi


Кожны з бацькоў марыць выхаваць разумнае, здольнае і таленавітае дзіця. Але, на жаль, бывае і так, што гэтыя чаканні не апраўдваюцца. І замест любові і падзякі ад дзiцяцi бацькі атрымліваюць непаразуменне і няўдзячнасць. Вядома, бацькі могуць здымаць з сябе адказнасць і бясконца спрачацца на тэму «якiя цяпер няўдзячныя дзеці». Але калі глядзець праўдзе ў вочы, то насамрэч прычыны брыдкіх паводзін дзяцяцi крыюцца менавіта ў няправільным выхаванні. Абсалютна справядлівы выраз «Усе нашыя праблемы родам з дзяцінства». І калі быць да канца адкрытымі, то з поўнай упэўненасцю можна казаць аб тым, што бацькі непасрэдна маюць дачыненне да таго, што іх дзеці выраслі непаслухмянымі і няўдзячнымі. Тое, як вы выхоўваеце сваё дзіця, мае вялікі ўплыў на яго развіццё.


Псіхолагі вылучаюць некалькі асноўных прычын, па якіх дзіця можа вырасці эгаістам.

1. Калі дзіцяцi не хапае любові. Асоба чалавека фармуецца з самага маленства. Дзіця ў гэты перыяд капіруе паводзіны старэйшых: іх звычкі, манеры, лад жыцця. Цяпер бацькі — галоўны прыклад для пераймання. І іх аўтарытэт ніхто не можа замяніць. Калі самыя блізкія людзі надаюць недастаткова ўвагі, крытыкуюць, не дай бог, ужываюць фізічныя пакаранні і пры гэтым не дэманструюць дастаткова сваёй любові, то гэта адбіваецца на фармаванні асобы ў дарослым узросце. Як гаворыцца: «Што ўклалі, тое і атрымалі». Каб у дзіцячай свядомасці сфармавалася правільная мадэль сям’і, то маці і тата павінны правільна выконваць свае ролі.

Любая з сацыяльных ці міжасабовых роляў засвойваецца чалавекам яшчэ ў дзяцінстве ў асяроддзі аднагодкаў і ў роднай сям’і. А менавіта тое, як бацькі маюць зносіны паміж сабой, наколькі паўнавартасна выконваюць сваю функцыю: ці з’яўляецца бацька здабытчыкам і абаронцам, ці клапоціцца маці пра дабрабыт. Гэтая роля становіцца звычкай, асноўнай манерай паводзін у будучыні. Абавязак бацькоў — атачаць любоўю і ўвагай свайго малога.

Няправільна чакаць падзякі ад недалюбленых дзяцей. Празмерная апека бацькоў перашкаджае дзіцяці навучыцца самастойна прымаць рашэнні і несці адказнасць за іх. Звычайна да гіперапекі схільныя занадта трывожныя бацькі. І гэта з’яўляецца сапраўды іх асабістай праблемай, якая пасля адбіваецца на развіцці дзіцяці.

2. Калі бацькі празмерна апякуюць. Існуе і адваротны бок медаля. Гэта сітуацыя, калі бацькі занадта песцяць і ўсё дазваляюць. Празмерна клапатлівыя бацькі ўвесь час круцяцца вакол свайго дзіцяці і сочаць за кожным яго дзеяннем, усяляк імкнуцца зберагчы ад усяго, што можа яго неяк знерваваць. Напрыклад, даходзіць нават да такога, што бацькі робяць дамашняе заданне, якое забылася выканаць іх дзіця. У гэтым выпадку ўзнікае пытанне: для чаго? Які матыў у аснове гэтага? Магчыма, такім чынам ім хочацца паказаць настаўніку, што яны «на выдатна» спраўляюцца са сваёй роляй. Значыць, ім ацэнка навакольных важней, чым самастойнасць іх дзіцяцi. Агароджваючы ад усіх непрыемнасцяў і праблем, яны забіраюць самастойнасць. Пры такой мадэлі выхавання дзiця вырастае абсалютна непадрыхтаваным да жыцця і непаслухмяным эгаістам, бо яно прызвычаілася, што ўсе жаданні адразу ж выконваюцца.

Важна: Трывожнасць бацькоў прымушае сумнявацца ў саміх сабе. У галаве дзіцяці ўзнікаюць падобныя думкі: «Калі бацькі ўвесь час клапоцяцца пра мяне, значыць, са мной нешта не так». Такім чынам, перадаецца трывога. Пасля гэтыя сумненні становяцца іх унутраным голасам і перашкаджаюць дасягаць поспехаў.

Галоўная задача бацькоў — падтрымліваць сваё дзіця, часам прымаць за яго рашэнні, якія ён не можа прыняць самастойна ў сілу свайго ўзросту, але не рабіць усё за яго.

3. Дрэннае выхаванне. Вельмі добра, калі бацькі зацікаўлены ў тым, каб іх дзеці ні ў чым не мелі патрэбы. Але часам яны празмерна моцна захоплены ідэяй у поўнай меры матэрыяльна забяспечыць сваё дзіця. Яны працуюць на дзвюх работах, і, натуральна ў іх зусім не застаецца часу і сіл на зносіны з дзецьмі. З-за гэтай прычыны яны занадта мала праводзяць выхаваўчых гутарак, рэдка цікавяцца перажываннямі і пачуццямі дзіцяці.

Вядома ж, падарункі, гурткі, сюрпрызы — усё гэта мае вялікае значэнне. Але галоўнае для дзяцей не гэта, а час, праведзены разам з вамі. Бо гэта ўзмацняе вашу эмацыйную сувязь, умацоўвае давер. Памятайце, што няма нічога важнейшага, чым вашыя асабістыя адносіны. А якасць вашых адносін залежыць не ад колькасці грошай, а непасрэдна ад часу, укладзенага ў вашы зносіны.

4. Калі бацькі празмерна строгія. У ходзе псіхалагічных даследаванняў было выяўлена, што большасць бацькоў лічаць строгасць і пакаранні лепшымі спосабамі выхавання. На самай жа справе аўтарытарны стыль зносін прыводзіць да адваротнага эфекту — нізкай самаацэнкі, непаслушэнства і дрэнным паводзінам. Самадысцыпліна, безумоўна, важная, бо дзеці ўвесь час ацэньваюць рамкі дазволенага, спрабуюць іх пашырыць. Але яна развіваецца толькі тады, калі дзіцяці ўсталёўваюць якія-небудзь абмежаванні з любоўю і павагай. Ва ўсіх кансерватыўных сем’ях бацькі імкнуцца навязаць мадэлі паводзін, якіх прытрымліваюцца самі: прымушаюць асвойваць пэўныя прафесіі, не пытаючыся іх меркавання, вітаюць толькі на тыя ўчынкі, якія ім падабаюцца, а часта і робяць за іх выбар у асабістым жыцці. Такім чынам, непражытае жыццё бацькоў, нерэалізаваныя іх планы навязваюцца ўласным дзецям. Але вось толькі прытрымліваючыся чужых жаданняў, чалавек не можа быць шчаслівым, бо пражывае не сваё, а чужое жыццё. 

5. Дрэнны ўласны прыклад. Многія бацькі здзіўляюцца, калі ўпершыню даведваюцца, што дзіця трэба выхоўваць з нараджэння. Прычым уласным прыкладам! Бо дзеці рэагуюць не на словы — ганьбаванні, перакананні, маралі, яны глядзяць толькі на дзеянні дарослых. Прасцей кажучы, пачніце з сябе! Бо самую важную ролю ў выхаванні мае правільная атмасфера ў хаце. Каб дзіця паважала і слухалася бацькоў, яно павінна бачыць станоўчы прыклад паводзін з боку бацькоў. Дзеці ўбіраюць сямейную мадэль паводзін як губка, самі таго нават не разумеючы. Калі самыя блізкія людзі не праяўляюць адно да аднаго павагі, а толькі ўвесь час высвятляюць адносіны і кідаюцца абразамі, то і дзіця вырасце сапраўды такім жа. Для яго падобнае стаўленне лічыцца нормай, таму, стварыўшы сваю сям’ю, яно будзе выкарыстоўваць аналагічную манеру паводзін. Памятайце, няправільна патрабаваць ад дзіцяці годных паводзін, калі вы самі iм не адпавядаеце.

Факт: Правільнае і паважлівае абыходжанне з дзіцем дысцыплінуе яго.

Важна: Кожны з бацькоў павінен увесь час задаваць сабе пытанне: Я жадаю выхаваць паслухмянае і зручнае дзіця або шчаслівае і задаволенае?

Многія бацькі рэдка задумваюцца, ці правільна звяртаюцца са сваімі дзецьмі. Дарослыя могуць па-рознаму наносіць шкоду дзіцяці, самыя цяжкія выпадкі злучаны з эмацыйным гвалтам. А менавіта абразы, пагрозы, знявагі, ізаляцыя, грэбаванне, адрыньванні. Дзеці, якія падвергліся рознага роду гвалту, самі адчуваюць гнеў, які часцей за ўсё выліваюць на больш слабых: малодшых па ўзросце дзяцей, на жывёл. А некаторыя з іх, наадварот, празмерна пасіўныя, не могуць сябе абараніць.

Навукоўцы высветлілі, што розныя псіхалагічныя траўмы, атрыманыя ў дзіцячым узросце, з’яўляюцца адной з асноўных прычын узнікнення дэпрэсіі ў дарослых.

Галоўнае — трэба гадаваць дзіця ў каханні. Нягледзячы на ўсе яго капрызы і непаслушэнства, бацькi павінны як мага часцей абдымаць, цалаваць і казаць пра тое, што яны вельмі любяць. Толькі так дзіця зразумее: што б з ім ні здарылася і якое б свавольства ён ні зрабіў, бацькі ўсё роўна яго будуць любіць.

Псiхолаг Алена ШАЎЧЭНКА

Фота: рexels.com

Выбар рэдакцыі

Рэгіёны

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Сок з дастаўкай і з ледзяшамі: на Брэстчыне пачаўся сезон нарыхтоўкі бярозавіку

Як мы бярозавік куплялі на гандлёвай пляцоўцы лясгаса і ў лясніцтве

Культура

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Анатоль Ярмоленка: Нас натхняе беларуская паэтычная класіка

Творчая вечарына народнага артыста Беларусі прайшла ў адной з мінскіх гімназій.