У пачатку года кіраўнік дзяржавы падпісаў Закон «Аб змяненні законаў па пытаннях падаткаабкладання». Як адзначаюць многія спецыялісты, карэкціроўка Падатковага кодэкса арыентавана на рашэнне практычных пытанняў падаткаабкладання. Мы дэталёва разабраліся, каго менавіта закранулі гэтыя змены.
Як адзначыў начальнік Галоўнага ўпраўлення падаткаабкладання фізічных асоб Міністэрства па падатках і зборах Беларусі Андрэй Кавалеўскі, з пачатку года ўступілі ў сілу змены ў Падатковы кодэкс. Яны закранулі ўсе катэгорыі плацельшчыкаў: фізічных асоб, індывідуальных прадпрымальнікаў і юрыдычныя асобы.
Як вядома, усе людзі з’яўляюцца плацельшчыкамі чатырох асноўных відаў падаткаў: гэта падаходны падатак з фізічных асоб, падатак на нерухомасць, зямельны і транспартны падаткі. Што датычыцца падаходнага падатку з фізічных асоб, то значных змен у бягучым годзе для грамадзян не адбылося. Але варта адзначыць, што павышаны сумы, якія не абкладаюцца падаходным падаткам, і праіндэксаваныя стаўкі вылікаў, прыведзеныя ў лічбавым выражэнні. Гэтая праца ажыццяўляецца кожны год. У прынцыпе ўсе гэтыя сумы, якія не абкладаюцца падаходным падаткам, павышаны ў межах 5–7 %.
Варта адзначыць вельмі важнае новаўвядзенне, якое закранае суб’ектаў гаспадарання, якія выплачваюць грамадзянам даходы. Для іх з гэтага года ўводзіцца абавязак прадстаўляць падатковую дэкларацыю па падаходным падатку. Гэта значыць, штоквартальна любая беларуская арганізацыя і індывідуальны прадпрымальнік, якія выплачваюць насельніцтву даходы, будуць прадстаўляць ужо асобную новую дэкларацыю па падаходным падатку. Раней частка звестак прадстаўлялася ў падатковы орган, гэта была інфармацыя аб сумах, якія падлягаюць пералічэнню падаходнага падатку, аб фондзе заработнай платы, але цяпер гэта ўсё ўжо вылучаецца ў асобную дэкларацыю.
Значныя змены адбыліся ў дачыненні да падатку на нерухомасць і зямельнага падатку. «Тут самае галоўнае змяненне — гэта адмена падатковай ільготы ў дачыненні да адной кватэры. Калі да 2022 года фізічнай асобе на праве ўласнасці належала толькі адна кватэра, то яна вызвалялася ад падаткаабкладання, а ўжо з другой і наступнай кватэры неабходна было выплачваць падатак на нерухомасць, прычым стаўка падатку складала 0,2 % і да яе ўжываліся яшчэ павышэнні, прадугледжаныя рашэннямі мясцовых Саветаў дэпутатаў. З гэтага года кожная кватэра ва ўласнасці грамадзян будзе абкладацца падаткамі», — адзначыў начальнік Галоўнага ўпраўлення.
Нерухомасцю валодаюць розныя катэгорыі грамадзян, якія, як працуюць і працаздольныя, так і пенсіянеры па ўзросце, інваліды першай і другой груп, члены шматдзетных сем’яў. Улічваючы гэта, было адназначна вызначана, што для пенсіянераў па ўзросце, інвалідаў першай і другой груп, а таксама членаў шматдзетнай сям’і і непаўналетніх ільгота па адной кватэры захоўваецца. Для шматдзетных сем’яў любая колькасць кватэр не будзе абкладацца падаткам. Калі ў пенсіянера ва ўласнасці адна кватэра, падатак па ёй не выплачваецца, калі пенсіянер мае адну кватэру і адзін жылы дом, падатак па іх таксама не бярэцца, а толькі з другой кватэры і з другога жылога дома«.
Па кватэрах існуе адзін нюанс. Намеснік начальніка інспекцыі Міністэрства па падатках і зборах Беларусі па Мінску Вольга Тарасевіч адзначыла, што раней такая ж ільгота існавала для жылых дамоў гэтай жа катэгорыі грамадзян, але была прывязка да таго, каб з імі не пражывалі працаздольныя грамадзяне, якія фінансава маглі заплаціць гэты падатак. Сёння такой прывязкі няма, гэта значыць, дастаткова таго, што пенсіянер з’яўляецца ўласнікам жылога памяшкання, якое падлягае падаткаабкладанню. Ільгота па адной кватэры будзе прадастаўлена яму аўтаматычна. Калі ў яго дзве кватэры, то льгатавацца будзе найбольш дарагая па цане, а кватэра з меншай цаной будзе падлягаць падаткаабкладанню.
Перагледжаны падыходы да вызначэння падатковай базы і сумы падатку на нерухомасць. Інакш кажучы, падатак на нерухомасць па кватэрах будзе вылічацца зыходзячы з стаўкі 0,1 % ад кошту кватэры для мэт падаткаабкладання.
Дадзены кошт будзе вызначацца падатковымі органамі зыходзячы з плошчы кватэры і разліковага кошту тыпавога квадратнага метра жылля, які прыведзены ў Падатковым кодэксе. Напрыклад, на кватэру ў Мінску плошчай 60 квадратных метраў гадавая сума падатку на нерухомасць складзе менш за 50 рублёў. «Пры гэтым прадугледжаны парадак выплаты, размеркаваны на два гады: у 2022 годзе грамадзяне ўнясуць аванс 50 % ад гадавой сумы падатку на нерухомасць, а ў 2023-м ужо зробяць даплату да поўнай сумы падатку. Плаціць падатак неабходна будзе, як і раней, на падставе паведамлення падатковага органа, якое ўсім грамадзянам будзе накіравана да 1 верасня. Аналагічныя падыходы і ў зямельным падатку», — удакладніў Андрэй Кавалеўскі.
У новым кодэксе, у прыватнасці, з’явілася артыкул 73.1 «Камеральнай праверка адпаведнасці выдаткаў даходах фізічнай асобы». Зараз пад камеральную праверку таксама трапляюць і замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія пастаянна пражываюць у Беларусі. Правяраць падаткавікі маюць права выдаткі і даходы за поўны каляндарны месяц ці некалькі месяцаў бягучага года, а таксама за 10 поўных гадоў, якія папярэднічаюць годзе, калі праводзіцца супастаўленне сум марнаванняў і паступленняў.
Такую праверку падатковая можа прызначыць па многіх прычынах, пачынаючы ад запыту з міліцыі, дзяржкантролю, КДБ, пракуратуры і Следчага камітэта і заканчваючы проста даручэннем прадстаўнікоў падатковай інспекцыі або інфармацыі аб буйной куплі. На правядзенне праверкі не выдаецца прадпісанне, так што пра яе пачатак чалавек наогул не будзе ведаць. Пры выяўленні перавышэння сум расходаў над даходамі ў памеры 500 і больш базавых велічынь падатковая запытае тлумачэнні. Грамадзянін павінен расказаць аб фінансавых паступленнях і пацвердзіць іх дакументальна на працягу 30 каляндарных дзён. Гэты тэрмін можа быць прадоўжаны, калі чалавек у гэты час знаходзіцца на бальнічным, за межамі Беларусі ці ў камандзіроўцы.
Да выдаткаў падатковая будзе адносіць суму на «набыццё мінімальнага набору прадуктаў харчавання і нехарчовых тавараў і паслуг, неабходных для захавання яго здароўя і забеспячэння яго жыццядзейнасці, у памеры бюджэту пражытачнага мінімуму ў сярэднім на душу насельніцтва». Калі ў сям’і ёсць дзеці да 18 гадоў, то да выдаткаў таксама будуць ставіцца грошы на прадукты, тавары і паслугі ў памеры 50 % на кожнае дзіця. Сёння БПМ складае 321,22 рубля. Таксама да расходаў ставяцца грошы, выдаткаваныя на будаўніцтва нерухомасці.
Падатковую не будзе цікавіць, вы купляеце прадукты ў дарагіх крамах ці ў самых танных, вам трэба больш прадуктаў для жыцця, ці вы ясце як індыйскі ёг — раз у тры дні. У разлік выдаткаў будуць прымацца менавіта гэтыя сумы, бо гэта закон. А перад законам, як вядома, усе роўныя. Калі выдаткаў будзе больш, чым даходаў, то тады налічваецца падаходны падатак па падвышанай стаўцы ў памеры 20 працэнтаў.
Начальнік Галоўнага ўпраўлення метадалогіі падаткаабкладання Міністэрства па падатках і зборах Наталля Кандраценка падкрэсліла: большасць змяненняў у Падатковым кодэксе, якія датычацца арганізацый, накіраваны на рашэнне практычных задач. Гэта значыць практыка падаткаабкладання паказала, што ў заканадаўстве трэба нешта ўдакладніць або змяніць сам парадак падаткаабкладання для таго, каб вырашыць тыя ці іншыя практычныя пытанні. Але таксама ёсць новаўвядзенні, якія закліканы ўзмацніць інвестыцыйную актыўнасць суб’ектаў гаспадарання і прыцягнуць дадатковыя даходы ў бюджэты.
Паводле яе інфармацыі, па падатку на прыбытак павялічаны інвестыцыйны вылік, які маюць права прымяняць арганізацыі. Па будынках і збудаваннях інвестыцыйны вылік вырас да 15 %, па абсталяванні — да 40 %.
Акрамя таго, інвестыцыйны вылік можна будзе ўжываць і ў дачыненні да даабсталявання асноўных сродкаў, а таксама пускавых комплексаў. Змяняецца таксама парадак ўліку пры падаткаабкладанні рэкламных выдаткаў. Усе рэкламныя выдаткі, якія нясуць арганізацыі, будуць падзеленыя на два складнікі. Адна з іх — гэта выдаткі на рэкламу, размешчаную ў сродках масавай інфармацыі, а таксама для ўдзелу ў выставах і канферэнцыях. Іх можна будзе адносіць на выдаткі без усялякіх абмежаванняў, такім чыам, яны па фактычных расходах будуць ставіцца да выдаткаў, якія ўлічваюцца пры падаткаабкладанні. Усе астатнія віды рэкламных выдаткаў будуць аднесены ў 2022 годзе да нарміруемых расходах, а іх сукупны памер не зможа перавышаць 1 % выручкі ад рэалізацыі тавараў, работ і паслуг.
Яшчэ адна важная навіна: з 2022 года мясцовыя Саветы дэпутатаў атрымалі права павялічваць асноўную стаўку падатку на прыбытак (яна складае 18 %) на два працэнтныя пункты для асобных катэгорый плацельшчыкаў падатку на прыбытак, якія выплачваюць яго ў мясцовыя бюджэты.
Робіцца сучасная падатковая база па зямельным падатку. Па словах Наталлі Кандраценка, па кожнай ацэначнай зоне зямельных участкаў ўстаноўлены правілы, як вызначаецца кадастравая цана, падатковая база па зямельным падатку на 2022 год. Гэта новая цана будзе размешчана на афіцыйным сайце Нацыянальнага кадастравага агенцтва.
А вось з першых дзён 2023 ўводзіцца павышанае падаткаабкладанне некаторых зямельных участкаў. Гаворка пра тых, якія выдзелены пад будаўніцтва капітальных будынкаў, будынкаў і збудаванняў, але на якіх на працягу трох гадоў пасля вылучэння не праведзена дзяржаўная рэгістрацыя пабудаванага капітальнага будынка. Ці ж на працягу трох гадоў не ўведзены ў эксплуатацыю адпаведны аб’ект, калі дзяржаўная рэгістрацыя стварэння такога капітальнага будынка не патрабуецца. «Заўважу, дадзеная норма ўводзіцца з 1 студзеня 2023 года, але ў Падатковы кодэкс яна ўжо ўключана, каб арганізацыі маглі падрыхтавацца да гэтага павышанага падаткаабкладання і, за 2022 год, напрыклад, увесці ў эксплуатацыю аб’екты, якія яшчэ не дабудаваныя», — падкрэсліла начальнік Галоўнага ўпраўлення.
Па транспартным падатку для арганізацый уводзіцца новая падатковая льгота, якая датычыцца транспартных сродкаў, закансерваваных ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку. «Гэта значыць арганізацыя, якая закансервуе свой транспартны сродак у гэтым парадку, зможа не выплачваць транспартны падатак з месяца, наступнага за месяцам пачатку кансервацыі транспартнага сродку», — патлумачыла спецыяліст.
Эксперт дадала: у падатак на дабаўленую вартасць, падатак на прыбытак, адзіны падатак для вытворцаў сельскагаспадарчай прадукцыі ўведзеныя нормы таго, як вызначаецца падатковая база па гэтых падатках. Напрыклад, калі арганізацыя змяніла ўжывальную сістэму падаткаабкладання і тавары былі адгружаныя пры адной сістэме, а аплата за адгружаныя тавары прыйшла, калі арганізацыя ўжо ўжывала іншую сістэму.
Сяргей КУРКАЧ
Як мы бярозавік куплялі на гандлёвай пляцоўцы лясгаса і ў лясніцтве
Творчая вечарына народнага артыста Беларусі прайшла ў адной з мінскіх гімназій.