«Яшчэ пару год назад быў у Мар'і заасад...»,

Замест эпіграфа:

...«Звязду» выпісваю заўсёды,

Прывык з паштовай скрынкі браць.

Яна — штодзённаю нагодай

На роднай мове пачытаць

Аб тым, што дзеецца на свеце...

Перажываю — з-за ўсяго...

Ці не загіне ў газеце

Любімы конкурс «Хто каго?»

Іван Астроўскі, г. Мінск

...Людзі праўду кажуць: адзін крок, не больш, ад любові да — мякка кажучы — яе адсутнасці, ад здароўя да хваробы, ад жыцця...

Не будзем працягваць (ва ўсякім разе, тут і цяпер). У адваротным напрамку «шлях» таксама пракладваць не будзем, бо яго, здараецца, проста няма. Заўважым хіба, як шмат апошнім часам змянілася, прычым настолькі, што новы агляд лістоў можна пачаць... з канца.

Такім чынам на папярэднім конкурсным здымку (гл. «Звязда» 25.01. 22) быў агромісты кузаў новага МАЗа, побач з ім — хай невялікі, але ж натоўп (магчыма, турыстаў), аднаго з якіх загнала ўверх — на кола машыны.

---

 

Які нячысцік тое зрабіў і з якою мэтай, — здагадак (яны ж — подпісы да здымка) было ў пошце нямала. Што, можа, цікава, асобных з аўтараў ці не зрок падвёў: «слана» (то-бок верхалаза) яны не заўважылі — на тым, пазамінулым, здымку. Не зразумелі, на жаль, і хто на мінулым. Добра, што спадар Валерый Гаўрыш з Чавусаў размову дзяцей падслухаў:

Таня кажа: «Тут авечка...

Дзед іх пасвіў каля рэчкі».

— Не і не! — прызнаў

Сярога. —

Тут казёл — глядзі на рогі!

— Барады няма... Баран. —

Думку выказаў Раман.

Хай «Звязда» рассудзіць

 спрэчку:

Тут баран? Казёл? Авечка?

Усё заблытана, але...

---

«Новы конкурсны здымак, — піша спадарыня Валянціна Гудачкова з Жыткавіч, — мы разглядалі разам з сяброўкай, і яна ўспомніла, што некалі ў модзе былі вучэбна-вытворчыя камбінаты, што яны давалі дзецям азы нескладаных прафесій... Адна дзяўчынка, напрыклад, вучылася там на даярку... Разоў колькі ўжо на заняткі з'ездзіла — малодшы брат і цікавіцца: «Ну як? Ты пазнаёмілася з каровай?». Тое ж самае мы ўбачылі на здымку:

На падворак госцік ломіцца

Ў кучаравенькім манто.

Рожкі — супер!

— Пазнаёмімся?

Я — Маруся, а ты — хто?»

Гэта — пакуль — загадка, бо (з тога ж канверта):

Свет жывёл такі

стракаты...

Шмат мы ведаем рагатых:

Навіна ў грамадзе:

Бараном — казёл ідзе.

Клікаць як? Ды невядома:

Не паказваў ён дыплома.

---

Хоць, напэўна ж, мог, бо (на твары напісана — спадар Сабалеўскі з Узды прачытаў):

Ён з дыпломам,

ён з мандатам,

Непрыступны і сярдзіты,

Сам рагаты, барадаты —

Нібы з золата адліты.

Як васпана даглядаюць

(Нагуляў на пядзю здор)...

За ўсё гэта — не пушчае

П'янчукоў да бабы ў двор.

---

Трэба разумець, ахоўнікам працуе (ці падпрацоўвае?). І ў багатай, працавітай жанчыны, думкі якой прачытала спадарыня Аляхновіч са Слуцка:

«Як жа добра, што вясна! —

Цешыцца Адарка. —

Не глядзіце, што адна, —

Маю гаспадарку:

Куры, гусі, важны кот

І каза Маруся...

Нехта ломіцца ў плот?

Хто, — не разбяруся?

І гэта — заўважце — пра Адарку, вяскоўку, гаспадыню... Што тады пра іншых казаць?

---

Чыстую праўду (з падачы спадарыні Гудачковай):

Йшла кабета звычным

шляхам.

Раптам...

Хто ж?

Страшны такі!

Ёй з такога пераляку

Не адкінуць бы канькі!

З правілаў жыцця: цалуй — павольна, уцякай і прабачай — хутка, рондаль ад грэчкі мый адразу... І анекдот: жыццё чалавека дзеліцца на перыяды. У першым ён баіцца монстра, што жыве пад ложкам, потым — не, нават ніколечкі: няхай жыве, нават на (?!) ложку, абы за «камуналку» плаціў...

---

У запісе спадара Сабалеўскага — маналог (трэба разумець, адной з плацельшчыц):

...Што каханне —

штука злая,

Вечна кажуць у народзе.

Напаткала вось казла я

(Бач, былі бародкі

ў модзе)...

Колькі год ужо цалую

Не найлепшую з істот.

Ды змірылася, цярплю я,

Бо не выганіш за плот...

Іншымі словамі, усё паводле анекдота: ён есць — я гатую, ён носіць — я мыю, ён раскідвае — я збіраю... І што б я без яго рабіла?

---

Малюнак з натуры ад спадара Мікалая Камароўскага з Оршы...

Зрэшты, не: спачатку — пытанне на засыпку:

Не было раней такога:

Вёска —

вымерла ці спіць?..

Застаецца хоць з казою

Цераз плот пагаманіць.

Пра што? Ну, вядома ж — пра жыццё-быццё, пра жаночае, набалелае:

— Як жывеш, суседка Аза?

— Ды пра што тут

гаварыць?

— Мой казліна спіць,

зараза...

— Мой гультай таксама

 спіць.

Карацей — абое рабое, як той казаў. І можа, за шчасце яшчэ, што спяць дома (праверана: калі мужчына перастае штодзень галіцца, мяняць шкарпэткі, прасіць прабачэння, казаць кампліменты і дарыць кветкі, — супакойся, ён твой).

Не ўсім на гэта пашчасціць...

---

З таго самага канверта, ад спадара Камароўскага, дыялог мо тых самых «суседак»:

— Што ў сяле чуваць з навінаў?

Калі ласка, раскажы.

— Не паверыш,

мой казліна,

Да другой пайшоў казы.

— Мой не лепшая скаціна —

Хоць стары, а ў бруд ізноў:

Прыжаніўся, кабяліна!

Маладзейшую знайшоў!

(З дыялогаў мужчын: «У выхадныя з'ездзіў з дачкой у вёску, паказаў дзіцяці казла». — «А гэта навошта?» — «Ды каб ведала, як ён выглядае, а то ўсё са слоў маці...»

З дыялогаў жанчын: «Да вяселля мой муж быў самым цудоўным хлопцам на свеце!» — «І не кажы! Майго таксама ў загсе падмянілі!»

...Зрэшты, вернемся да нашых бараноў... Казлоў... Ці ўсё ж такі авечак?

---

Вось якраз да іх і сапраўды трэ было б (прычым — не толькі на паперы), бо авечкі, на думку спадарыні Любові Чыгрынавай, відаць, найлепшая скацінка: спакойныя, чыстыя, непатрабавальныя. І пры гэтым на многае здольныя. Ва ўсякім разе, яны могуць і адзяваць нас (у натуральнае — цёплае), і абуваць — у такое ж, і карміць, і нават лячыць... Таму цалкам лагічна, што

Заказаў адзін сусед

Барана праз інтэрнэт,

Каб здаваць таго

ў «арэнду»,

Каб зажыць пасля

на рэнту...

Але ж марам яго «швах»:

Бізнес лопнуў на вачах.

Не датумкаў чалавеча,

Што ніводнай тут

авечкі...

---

Пра тую ж бяду і радкі ад спадара Валерыя Гаўрыша:

Ў цёткі Насты ёсць баран

Па мянушцы Атаман.

Пахаваўшы свайго дзеда,

Наста з ім вядзе «бяседы»:

Ён і чуе, й разумее...

Ды сказаць хіба не ўмее:

Без атары? Атаман?

Не жыццё — адзін падман.

---

Але ж ён, паводле спадарыні Соф'і Атрохавай са Случчыны, можа скончыцца — па-першае — дабром, па-другое — хутка:

Як заўсёды, рана ранкам

Аглядае жыўнасць Ганка.

Сёння ж — мае навіну,

Можа, нават не адну,

Бо з суседняга падворка

Удавец зайшоў, Ягорка.

Мовіў: «Досыць нам тужыць,

Можа, разам будзем жыць?

Удваіх, па-чалавечы...»

Прывядзе ён і авечак.

---

Даўно б так! Глядзіш — не ўзнікла б падстаў для сумнага (ад спадара Сабалеўскага):

На ўсю вёску засталіся

Толькі мы з табой, сяброўка.

А былі ж, былі калісьці

Школа, ферма

і сталоўка...

---

Цяпер — трэба разумець — няма? І, на думку спадарыні Чыгрынавай, не толькі іх:

Яшчэ пару год назад

Быў у Мар'і заасад (!),

Паглядзець таго звяр'я

Людзі ехалі здаля.

Забяспечвалі прыбытак,

Пагашаліся крэдыты...

Ад кавіду усё гора:

Ў «заасадзе» толькі Бора.

Трэба разумець — баран ці...

Козліка бабця вельмі

любіла,

Козліка бражкаю часта

паіла...

Вырас казёл... З казою

здружыўся:

Хутка мутант у яе

нарадзіўся.

Да бабкі прыйшоў

і глядзіць-дакарае:

Ну што ж ты зрабіла,

дурніца старая?

...Падобнае нешта здараецца й з намі,

Як добрую справу, ды зробім «па п'яні».

---

Да такой несуцяшальнай высновы прыйшоў спадар Мікалай Старых з Гомеля.

Ненашмат весялейшыя назіранні і ў спадарыні Таццяны Новік з Клецка. «Подпісы да апошняга здымка склаліся ў мяне адразу, але ж запісала іх ды забылася, — прызнаецца жанчына. — А потым падумала: мо і праўда ў газету паслаць? Спатрэбяцца дык спатрэбяцца, а не, — дык без крыўдаў: я для звілін размінку зрабіла, радню пасмяшыла і досыць».

Не варта спыняцца на дасягнутым: дзяліцца трэба — дэфіцытнымі па сённяшнім часе думкамі, усмешкамі, успамінамі. Ну згадзіцеся (са спадарыняй Новік):

У часы перабудовы

У людзей былі каровы:

Мяса, масла, сырадой —

Малако ішло ракой...

Ды цяпер няма і блізка,

Доім — хіба Васіліску.

Малака дае нямнога,

Але ж цётцы ўсё падмога.

З тога ж канверта, ад спадарыні Новік:

Шчасце — козачку даіць!

Шчасце — з ёй пагаманіць:

Пра бяду, як ёсць, раскажаш, —

Ад душы, глядзіш,

адляжа...

Вельмі слаўная каза:

Супраць? Не!

Заўсёды «за».

---

А значыць, трэба іх разводзіць, трэба шкадаваць ці не ўсіх, хто ніколі не меў такіх кармільцаў і суразмоўцаў. Спадар Іван Астроўскі з Мінска, напрыклад, вельмі шкадуе:

Калі б мне, малому,

«звер» такі папаўся,

Я б на ім, браточкі,

добра пакатаўся!

Выбіраў бы з дужых —

век такія біліся,

І гайсаў бы верхам —

покуль не скарыліся...

Малому —

незнаёмы страх,

Але ж не ездзіў на казлах:

Тады быў іншы трохі час:

Коз — не трымаў ніхто ў нас.

Казлоў, вядомых сваёй ваяўнічасцю ды ўпартасцю, — атрымліваецца — таксама?

(З назіранняў: на вуліцы ледзь не бойка ідзе. Толькі і чуваць: «Ты казёл!» — «Ад казла тое чую!»... Нейкі дзед, праходзячы міма: «Хлопцы, вы ж, відаць, радня, сваякі? Дык навошта вам гэтая грызня?!» З заўваг (ці не ад такога ж мудрага дзеда: усе разумныя дружаць між сабой, усе дурныя сварацца).

---

І нарэшце — завяршальныя акорды ад спадара Мікалая Касмачэўскага з Наваполацка:

Мы у горадзе жывём,

Хлеб ядзім, кефірчык п'ём...

Ды ўсяго адна загана:

Блытаем казла з баранам.

«Звязда» падраджалася разабрацца? Тады шчырыя прабачэнні ўсім баранам: як падказвае дасведчаны інтэрнэт, на здымку ўсё ж... казёл (падобна — прыдонскай пуховай пароды). Хто пра іх абодвух напісаў найлепшыя радкі, пакажа час. А пакуль — з падказкі чытачоў — найбольш удалыя радкі «пра верхалаза з БелАЗа» (гл. нумар «Звязды» за 26 студзеня г.г.) склалі спадары Мікалай Старых з Гомеля, Віктар Сабалеўскі з Узды, Валерый Гаўрыш з Чавусаў, Мікалай Касмачэўскі з Наваполацка, Невяровіч з Гродна, спадарыні Валянціна Гудачкова з Жыткавіч і Іна Алісевіч з Уздзеншчыны.

Вось з гэтым, апошнім меркаваннем вялікага чытацкага журы, пагадзілася і журы маленькае (рэдакцыйнае). А значыць, прыз у выглядзе падпіскі на дарагую сэрцам «Звязду» на трэці квартал 2022 года накіроўваецца на радзіму слыннага Кандрата Крапівы — на Уздзеншчыну.

Хочаце, каб «родная газета на роднай мове» пяць разоў на тыдзень прыходзіла да вас, тады варыянтаў два: першы — афармляць падпіску, другі — уважліва паглядзець на новы конкурсны здымак, прыдумаць подпіс (можна некалькі, але трапных, дасціпных, кароткіх (пажадана — не больш за восем радкоў) і даслаць у рэдакцыю.

Шанс на выйгрыш мае кожны.

Валянціна ДОЎНАР

Фота Анатоля КЛЕШЧУКА

---

Ад іх жа: шчырыя прабачэнні тым, чые подпісы на гэты раз не прайшлі строгага конкурснага адбору. Затое ў наступны... Пішыце і — па магчымасці — усміхайцеся. Як пісаў нехта з вялікіх, смех — гэта сонца: яно праганяе зіму з чалавечага твару.