Палякоў: Цэнтральны раён — візітная картка сталіцы

Ад цэнтра — да паўночна-заходніх ускраін пралягае тэрыторыя Цэнтральнага раёна беларускай сталіцы. Ужо ў назве раёна крыецца асаблівы сэнс, які адрознівае яго ад астатніх. Сэрца беларускай сталіцы, яе духоўны, культурны і гістарычны цэнтр. Тут бяруць свой пачатак старажытны Мінск, яго першыя будынкі, кірмашы і дарогі, менавіта тут з’яўляліся падзеі, аб’екты і людзі, якія сталі знакавымі ў лёсе вялікага горада і цэлай краіны.
Аб мінулым, сённяшнім і будучыні гэтай муніцыпальнай адзінкі карэспандэнту «Звязды» расказаў кіраўнік адміністрацыі Цэнтральнага раёна Мінска Мікалай Палякоў.

— Мікалай Аляксандравіч! Цэнтральны раён сталіцы ўтварыўся на тэрыторыі, якая раней уваходзіла ў склад Савецкага, або былога Варашылаўскага. Вядзе сваю гісторыю з 1969 года. Якія асноўныя вехі яго біяграфіі вы маглі б адзначыць?

— Хачу адзначыць, што гісторыя з’яўлення раёна непарыўна звязана з гісторыяй беларускай сталіцы. Першая згадка пра Мінск датуецца 1067 годам і звязана з кровапралітнай бітвай на Нямізе. Прыкладна ў гэты ж час і быў заснаваны Мінск, хутчэй за ўсё, князем Усяславам, па загаду якога з’явілася крэпасць на беразе р.Свіслач. Яна і стала першым будынкам на тэрыторыі сучаснага Цэнтральнага раёну.

У гады Вялікай Айчыннай вайны ўвесь Мінск быў практычна разбураны. Большасць будынкаў адбудоўвалася нанова, і адраджэнне пачалося якраз з Цэнтральнага раёна. 

Да 1969 году ў сталіцы пражывала ўжо амаль 900 тыс. чал. Існаваўшае адміністрацыйна-тэрытарыяльнае дзяленне не дазваляла эфектыўна вырашаць задачы па сацыяльна-эканамічным развіцці горада. 

Адпаведнае рашэнне атрымала адлюстраванне ва Указе Вярхоўнага Савета БССР, які быў выдадзены 25 чэрвеня 1969 г., у якім адзначалася, што ўтварэнне двух новых раёнаў ажыццяўляецца за кошт разузбуйнення 5 існуючых на той час раёнаў — Ленінскага, Завадскога, Кастрычніцкага, Савецкага і Фрунзенскага. З гэтага моманту афіцыйна пачынаецца пункт адліку летапісу Цэнтральнага раёна сталіцы як паўнапраўнай часткі Мінска.

Ператвораны ў 1969 годзе, у сваіх сёлетніх межах Цэнтральны раён зацвердзіўся толькі з 1977 года. У пачатку XXI стагоддзя да Цэнтральнага раёна сталі адносіцца таксама і прылеглыя да Мінска вёскі Цнянка, Ржавец, Зара Рэвалюцыі, пасёлак Навінкі і «ГД Ждановічы».

— Чым Цэнтральны адрозніваецца ад іншых раёнаў сталіцы?

— Раён з’яўляецца адным з самых маладых у Мінску. Нягледзячы на сваю маладосць, у раёна ёсць чым ганарыцца. Аб гэтым сведчаць дасягненні ў розных сферах сацыяльна-эканамічнага развіцця. 

Цэнтральны — не самы маленькі раён сталіцы, але і па тэрыторыі і па колькасці буйных прадпрыемстваў параўнальна менш Завадскога, дзе я працаваў раней. Аднак яго адрозніваюць высокая канцэнтрацыя аб’ектаў гандлю, спорту, індустрыі забаў, грамадскага харчавання, культуры і мастацтва, гісторыка-культурнай спадчыны (амаль палова ад агульнай колькасці па Мінску), мноства знакавых ва ўсіх сэнсах аб’ектаў рэспубліканскага значэння.

Раён з’яўляецца пляцоўкай для мерапрыемстваў рознага ўзроўню. Па сутнасці, ён — візітная картка сталіцы, па вонкавым абліччы якой складваецца ўражанне аб Мінску і краіне ў цэлым у шматлікіх гасцей і турыстаў.

Раён адносіцца да ліку найбольш азелянёных. На кожнага жыхара даводзіцца па 50 кв. м зялёных насаджэнняў. Згодна з экалагічнай мадэллю горада, па тэрыторыі раёна праходзіць паветраны калідор 1-га парадку. У раёне размешчаны Рэспубліканскі біялагічны заказнік «Лябяжы» — адзіная запаведная тэрыторыя Беларусі, якая ўваходзіць у гарадскую рысу. 

Цэнтральны раён прыцягальны гарманічным спалучэннем культурных пластоў розных гістарычных эпох. Крыху больш чым за пяць дзесяцігоддзяў гэты ўтульны куток Мінска стаў добраўпарадкаваным, спартыўным, турыстычным, культурным і дзелавым, — цэнтрам асаблівага клопату, камфортнага жыцця, мары і вялікіх магчымасцей.

— Якіі ўклад уносяць прамысловыя прадпрыемствы раёна ў развіццё эканомікі Мінска?

— У эканамічным плане раён адрозніваюць перавага дынамічна якія развіваюцца і навукаёмістых галін — апрацоўчая, харчовая прамысловасць, IT-галіна, сфера транспарта і сувязі. Актыўна развіваецца сектар інавацыйнай эканомікі, ствараюцца арганізацыі ІТ-сферы, развіваецца гандлёвая дзейнасць, грамадскае харчаванне. Цэнтральны раён адрознівае высокі патэнцыял і развітая інфраструктура для вядзення гандлёва-выставачнай дзейнасці і бізнэсу. Візітнай карткай раёна і яго гасціннасці з’яўляюцца аб’екты гасцінічнага бізнэсу. Неаднаразова арганізацыі раёна станавіліся пераможцамі спаборніцтва за дасягненне найлепшых паказчыкаў развіцця з унясеннем на Рэспубліканскую Дошку Гонару.

Сёння на тэрыторыі раёна ажыццяўляюць дзейнасць больш як 16 тыс. суб’ектаў гаспадарання, у тым ліку: 6,7 тыс. індывідуальных прадпрымальнікаў, 9 прамысловых прадпрыемстваў. Найбольш буйныя з іх: ЗАТ «Атлант», КУП «Мінскхлебпрам», СП ЗАТ «Мілавіца» ", ААТ «Піваварная кампанія «Аліварыя».
Прадукцыя, якая выпускаецца прадпрыемствамі раёна, шырока вядома не толькі ў Рэспубліцы Беларусь, але і далёка за яе межамі. Для асваення новых і пашырэння існуючых рынкаў збыту над укараненнем у вытворчасць новых відаў прадукцыі актыўна працуюць прамысловыя прадпрыемствы раёна. 

Арганізацыі раёна працуюць над укараненнем у вытворчасць новых відаў прадукцыі, ажыццяўляюць знешні гандаль таварамі са 191 краінай свету, экспартныя пастаўкі — у 60 краін. Асноўныя рынкі збыту прадукцыі: Расія (60,7 %), краіны Еўрапейскага Саюза (каля 40 %). Таксама яны працуюць над укараненнем у вытворчасць новых відаў прадукцыі, асваеннем новых і пашырэннем існуючых рынкаў збыту, дынамічна нарошчваюць аб’ёмы экспарту тавараў і паслуг, што забяспечвае збалансаванае паступленне валютнай выручкі ў краіну. Ва ўмовах пандэміі, знешняга санкцыйнага ціску расце аб’ём вытворчасці, які па выніках 2021 года вышэйшы на 18% узроўню 2020 года.

— Як развіваецца сацыяльная інфраструктура, што робіцца адміністрацыяй раёна для павышэння якасці жыцця грамадзян?

— Асноўным прыярытэтам у працы мясцовых органаў улады быў і застаецца клопат аб людзях. Так, у 2021 годзе прыкметна (на 14 %) павялічыўся ўзровень сярэдняй заработнай платы (рост у 2020 годзе — 10 %). Сёння яна складае больш за 2 тыс. руб. Назіраецца станоўчая дынаміка і збалансаваны рост рэальных даходаў насельніцтва, фіксуецца штогадовая тэндэнцыя па ўстойлівым зніжэнні колькасці асоб, якія атрымліваюць дзяржаўную адрасную сацыяльную дапамогу. У мэтах падтрымання даходаў пенсіянераў паслядоўна павышаецца ўзровень пенсій, праводзіцца іх індэксацыя. Парушэнняў тэрмінаў выплат і пералічэнняў не дапушчана.

У мэтах узмацнення сацыяльнай падтрымкі ветэранаў, асоб, якія пацярпелі ад наступстваў войнаў і ваенных канфліктаў, доўгажыхароў і дзяцей інвалідаў да 18 гадоў толькі ў Цэнтральным раёне г.Мінска ўстаноўлены і робяцца штомесячныя даплаты да пенсій у памеры ад 50 да 100% мінімальнага памеру пенсіі па ўзросту . У 2021 годзе рэалізаваны шэраг дзяржаўных праграм: «Сацыяльная абарона» (рост да 2020 года — 111%), «Здароўе народа і дэмаграфічная бяспека» (115%), «Адукацыя і маладзёжная палітыка» (118%), «Фізічная культура і спорт » (115%).

Актыўная забудова, прырост насельніцтва (штогод у сярэднім на 3 тыс. чал.), патрабуюць адначасовага развіцця сацыяльнай базы. На жаль, сёння праблема па-ранейшаму — прадастаўленне месцаў у дзіцячых садах крокавай даступнасці. З перагрузкай сёння працуе значная частка дашкольных устаноў раёна, напаўняльнасць у асобных групах перавышае нарматыўную колькасць.

Разам з тым раён паэтапна ўдасканальвае сацыяльную інфраструктуру. Пільная ўвага ўдзелена праектаванню новых устаноў сацыяльнай сферы, асабліва ў новых мікрараёнах, мадэрнізацыі існуючых. Акцэнт зроблены на пашырэнні магчымасцей сацыяльнага абслугоўвання для насельніцтва адпаведнымі ўстановамі і нарошчванні іх магутнасцей за кошт будаўніцтва новых карпусоў, капітальнага рамонту з мадэрнізацыяй, убудавання іх у цокальныя паверхі жылых комплексаў, якія будуюцца.

Акрамя таго, у раёне паступова плануецца развіваць інфраструктуру для моладзі, аб чым сведчыць пэўны запыт на стварэнне аб’ектаў, дзе маладыя людзі маглі б з толкам развівацца, рэалізоўваць свае патрэбнасці і здольнасці.

Асаблівая ўвага ў раёне ўдзяляецца пытанням захавання гісторыка-культурнай спадчыны і гістарычнай памяці беларускага народа.

Сяргей РУЧАНАЎ

Фота з архіва адміністрацыі Цэнтральнага раёна

Прэв’ю: planetabelarus.by