Ва ўсіх рэгіёнах краіны парламентарыі, прафсаюзы, дэпутаты базавага ўзроўню пацягваюць актыўна аналізаваць цэны і асартымент сацыяльна значных прадуктаў і лекавых сродкаў. У сельскіх населеных пунктах Гомельскага раёна падобны маніторынг дазваляе працаваць з эмацыянальным складнікам паводзін пакупнікоў-вяскоўцаў. Сёння важна, упэўненыя кантралёры, папярэдзіць неабгрунтаваны ажыятаж на «сацыяльныя» прадукты, мець жывую сувязь з людзьмі, хутка рэагаваць на ўсе іх каментарыі і звароты.
Падчас маніторынгу цэн і асартыменту сацыяльна значных тавараў сельскіх гандлёвых аб’ектаў старшыня Гомельскага раённага Савета дэпутатаў Вікторыя Ладуцька і старшыня раённага аб’яднання прафсаюзаў Ларыса Леглік наведалі крамы ў Чонках. Аграгарадок — цэнтр аднаго з самых густанаселеных сельсаветаў у раёне. Пакупніцкі попыт на тавары мясцовых крам, як правіла, вельмі высокі. На тэрыторыі Чонак знаходзяцца тры санаторыі, іх госці таксама прыходзяць сюды па пакупкі. Да таго ж, два чонкаўскія гандлёвыя аб’екты, дзяржаўны і прыватны, уключаныя ў праграму Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі для абавязковага маніторынгу цэн і асартыменту сацыяльна значных тавараў. Вынікі штомесячнага аналізу цэн па 91 пазіцыі найменняў прадукцыі ў іх фіксуюцца для перадачы ў МАРГ і рэагавання на рэспубліканскім узроўні.
— Усё тут купляю, што трэба для сябе і сваёй пажылой маці, — адказвае на мае пытанні жыхарка Чонак Марына Яўгенаўна, якая па пакупкі абавязкова прыходзіць у краму Гомельскага філіяла абласнога спажывецкага таварыства. — Малако, тварог — усё з розным працэнтам тлустасці, розных вытворцаў. Чалавек можа сам і сэканоміць якую капейку, як хоча, бо выбар ёсць.
Па абароце продажу гэты магазін дзяржаўнай формы ўласнасці на першым месцы сярод філіялаў аблспажыўтаварыства ў раёне. За дзень толькі ў будні атаварваюць не менш як 600 чалавек. Шмат наведвальнікаў прыходзіць з найбліжэйшых санаторыяў. Верныя пакупнікі — маці малых дзетак — прыходзяць па свежую «малочку» для першага прыкорму.
— Нашы пакупнікі — мясцовыя жыхары, у асноўным, вядома, пенсіянеры, таму што побач крам няма, ездзіць у горад па прадукты цяжка, ды і не хочуць людзі, — тлумачыць загадчыца крамы Людміла Афонава. — Добра бяруць малако, тварог, хлеб кожны дзень, булачкі і пірожныя мясцовай вытворчасці, гародніну абавязкова.
У гэтай краме ўжо больш за сто вяскоўцаў зарэгістравала карткі на сацыяльную скідку 10 %. Тавары, пазначаныя ў гэтым пераліку, поўнасцю ў асартыменце.
— Нават у перыяд ажыятажу, калі насельніцтва наша стала скупляць крупы, цукар, муку, тут не было пустых паліц, — кажа старшыня раённага аб’яднання прафсаюзаў Ларыса Леглік. — Мы ўвесь час звязваліся з загадчыцай крамы, выязджалі. Калі на момант маніторынгу чагосьці не было, то з раніцы ўсё абавязкова прывозілі, таму што на складах дастаткова прадукцыі.
Прафсаюзны і дэпутацкі лідары раёна адсочваюць не толькі наяўнасць тавараў спажывецкага кошыка, на кантролі і якасць прадукцыі. Фіксуюцца маркетынгавыя хады вытворцаў: калі пры старой цане памяншаецца вага тавару ва ўпакоўцы. Асаблівая ўвага і да ўсталяванай заканадаўствам цаны за кілаграм на сацыяльна значныя тавары. Калі фіксуюць перавышэнне ўстаноўленых паказчыкаў, інфармацыя перадаецца ў аддзел эканомікі райвыканкама.
— Штотыдзень праводзім экспрэс-маніторынг па 19 найменнях харчовага кошыка і шасці пазіцыях пладова-агародніннай прадукцыі. Гэта і «баршчавы набор», дзіцячае харчаванне, малочная прадукцыя, чай, курыца, — адзначае Ларыса Леглік. — Вывучаем таксама асартымент і цану не толькі на пазіцыі першай неабходнасці, але і на тавары, якія папулярныя ў нашых жыхароў — тое ж печыва, цукеркі.
Маніторынг абавязкова праводзяць і ў буйных магазінах прыватнай формы ўласнасці, якія толькі ў будні абслугоўваюць да тысячы пакупнікоў, і ў дробных прыватных гандлёвых пунктах. Пускаюць у гандлёвыя залы кантралёраў без лішніх пытанняў, адзначае Ларыса Леглік.
— Некалькі тыдняў таму мы заўважылі, што спажыўцы прыватных магазінаў у Чонках самі штучна выклікаюць ажыятаж на пэўныя тавары. Скупляюць цукар, грэчку, муку, буйную соль і мясныя кансервы. Але прадукцыя, нават у асартыменце, рэгулярна ў гандлёвай зале абнаўлялася. Сёння фіксуем, што цэны на пералік сацыяльна значных тавараў знаходзяцца ў рамках акрэсленых заканадаўствам меж, — канстатавала яна.
Загадчыца прыватнай крамы ў Чонках Марына Дземідзенка любыя пытанні, прапановы, скаргі, запыты на тавары ад грамадзян прымае штодзень у сацыяльнай сетцы аграгарадка Чонкі-Сеўрукі. Такая зваротная сувязь, лічыць кіраўнік, вельмі эфектыўная.
Калі на гарадскіх рынках і ў фермераў-рэалізатараў падскочылі цэны на пладова-агароднінную прадукцыю, Ларыса Леглік асабіста правяла экспрэс-маніторынг цэн у фірменных магазінах сельгаспрадпрыемстваў раёна, якія рэалізоўваюць уласную прадукцыю са сваіх стабілізацыйных фондаў.
— Па зваротах грамадзян экспрэс-маніторынг можна правесці ў краме любога населенага пункта, — падкрэслівае прафсаюзны лідар. — Пры гэтым мы заклікаем грамадзян да канструктыўнай работы, карыстацца меню аператыўных сігналаў на сайце Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі і інтэрнэт-рэсурсе раённага аб’яднання. Сёння дастаткова механізмаў, каб праверыць сігналы і паўплываць на падобныя сітуацыі, калі яны пацвердзяцца. Але калі людзі пішуць галаслоўныя каментарыі, гэта адцягвае ад работы.
Старшыня Гомельскага раённага Савета дэпутатаў таксама актыўна вывучае пытанне харчовага забеспячэння праз сацыяльныя сеткі і месенджары райсавета.
— Напрыклад, пад фотасправаздачай маніторынгу крам у адным з населеных пунктаў маладыя маці пакінулі каментарый, у якім паведамілі пра абмежаваны асартымент дзіцячага харчавання ў пасёлку Юбілейны. Мы адразу выехалі на адрас з начальнікам аддзела эканомікі. Неабавязкова ісці на прыём да прадстаўнікоў улады, каб атрымаць дапамогу ў такім пытанні, — адзначае Вікторыя Ладуцька. — Не так даўно жанчына паведаміла мне ў «Інстаграм», што яе позна ўнеслі ў графік на атрыманне бясплатнага дзіцячага харчавання. Мы вырашылі праблему разам з райспажыўтаварыствам. Жыхары не нашага раёна напісалі ў сацсетках райсавета аб тым, што з’явіліся памідоры амаль па 30 рублёў за кілаграм. Мы прааналізавалі сітуацыю ў нас, пераканаліся, што такіх выпадкаў у раёне няма, і адказалі аўтару, каб людзі бачылі, што мы абавязкова на такое рэагуем.
Вікторыя Ладуцька дадае, што іншых паведамленняў пра рост цэн на прадукты ў сацыяльных сетках пакуль няма, як і фота пустых паліц.
Сітуацыя ва Украіне паўплывала на пакупніцкія паводзіны вяскоўцаў, пагаджаюцца інспектары. Змяніўся і рытм маніторынгу цэн. Старшыня раённага аб’яднання прафсаюзаў і старшыня райсавета па сваёй ініцыятыве выязджалі ў населеныя пункты раёна штотыдзень у складзе мабільных груп.
— Маніторым работу гандлёвага аб’екта, аптэкі і наведваем калектывы арганізацый і прадпрыемстваў, — падкрэслівае Ларыса Леглік. — Такая работа дапамагае супакоіць людзей, засцерагчы ад эмацыянальнага рэагавання на фэйкі. Мы паведамляем людзям канкрэтныя факты, паказваем фатаграфіі з магазінаў і аптэк, даносім дакладную інфармацыю. Ва ўмовах інфармацыйнай вайны такая работа ў калектывах у спалучэнні з маніторынгам вельмі важная.
Да апошняга маніторынгу цэн і асартыменту сацыяльна значных тавараў сельскіх гандлёвых аб’ектаў на тэрыторыі Чонкаўскага сельсавета далучылася член Пастаяннай камісіі Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Беларусі па адукацыі, навуцы, культуры і сацыяльным развіцці Таццяна Абель:
— На фоне ўсіх знешнепалітычных падзей, напэўна, адна з самых актуальных тэм — забеспячэнне краіны харчаваннем і кантроль за цэнамі на прадукты. Сёння гэтым пытаннем займаюцца прадстаўнікі органаў улады ўсіх узроўняў. На асаблівым кантролі такія пытанні і ў парламентарыяў, — заўважыла сенатар. — Наша краіна ўжо не раз даказвала сваю самастойнасць у забеспячэнні насельніцтва харчаваннем. У актыўнай фазе знаходзіцца пасяўная, праведзены ўсе неабходныя мерапрыемствы па папаўненні запасаў, у тым ліку беларускай сыравіны. Сельскагаспадарчы сектар працуе ў штатным рэжыме.
Усё гэта стварае перадумовы для пазбягання рэзкага неабгрунтаванага росту цэн на ключавыя харчовыя тавары. Маніторынг цэн і асартыменту сацыяльна значных тавараў — гэта дадатковая мера, якая дазваляе забяспечваць дастойны ўзровень жыцця насельніцтва. Падчас выбарачнага зрэзу ўдаецца пагутарыць з пакупнікамі — грамадзянамі нашай краіны. Мы рэальна бачым іх перавагі і інтарэсы. Варта адзначыць, што побач з цаной вялікае значэнне надаецца і якасці прадукцыі. Часта перавага аддаецца тавару крыху даражэйшаму, але з праверанай якасцю. Адзначу, што тавары беларускай вытворчасці традыцыйна папулярныя ў насельніцтва.
Міністэрства антыманапольнага рэгулявання і гандлю спыняе выпадкі змянення цаны пасля афармлення заказу ў інтэрнэт-крамах, паведамілі ў прэс-службе МАРГ.
«Ведамства неаднаразова звяртала ўвагу інтэрнэт-прадаўцоў: недапушчальна мяняць цану тавару пасля афармлення спажыўцом заказу. Разам з тым у міністэрства прадаўжаюць паступаць звароты спажыўцоў, якім інтэрнэт-прадаўцы адмаўлялі ў дастаўцы тавару па цане, указанай пры яго заказе», — расказалі ў ведамстве.
Так, у МАРГ звярнулася грамадзянка, якая аформіла заказ у інтэрнэт-краме насення і саджанцаў, але перад адпраўкай ёй паведамілі аб павышэнні цаны на 15 працэнтаў. Інтэрнэт-прадаўцу ўказалі на неправамернасць такіх дзеянняў, той папрасіў прабачэння і адправіў спажыўцу тавар на першапачатковых умовах.
Іншы выпадак: грамадзянін заказаў і аплаціў у інтэрнэт-краме духавую шафу, але праз два дні яму паведамілі аб адсутнасці такога тавару на складзе і вярнулі грошы. У выніку пакупнік не змог набыць бытавы прыбор, а яго цана за гэты час вырасла на Br500. Пасля ўмяшання МАРГ духавая шафа ўсё ж была дастаўлена пакупніку па цане на дату яе заказу.
Наталля КАПРЫЛЕНКА
Фота аўтара
Напярэдадні прафесійнага свята педагогаў у Нацыянальным прэс-цэнтры абмеркавалі імідж настаўніка, усебаковае развіццё студэнтаў педагагічных ВНУ і новыя праекты.
Укараняюцца інавацыйныя тэхналогіі ў практыку работы дзіцячых садкоў.
Цэны на ліквіднае жыллё ў сталіцы выраслі на 5 працэнтаў.
