Жыхары Зарэчкі сваімі сіламі ўзвялі царкву і добраўпарадкавалі могілкі

Зарэчка — звычайная вёска ў Драгічынскім раёне, не аграгарадок, не цэнтр сельсавета альбо гаспадаркі. Але вёска, па цяперашніх мерках для глыбінкі, даволі вялікая, і жывуць тут дружныя ды працавітыя людзі. Зараз, паводле статыстыкі, у населеным пункце стала пражывае 570 чалавек. Больш за дзесяць гадоў таму талакой жыхары зрабілі значную агульную справу — узвялі невялікую царкву-капліцу.

— Тады многім нашы планы здаваліся авантурнымі, — згадвае жыхар вёскі Уладзімір Богуш. — Уяўляеце сабе, збіраліся вечарамі, праект на зямлі чарцілі! Пашанцавала, паблізу рашылі знесці старую калгасную пабудову. Па сто чалавек на дзень прыходзіла, акуратна разбіралі і па адной цаглінцы чысцілі, так цэглы назбіралі. Астатні матэрыял куплялі. Калі рабочых наймалі, жанчыны ім абеды гатавалі. Як кажуць нашы кабеты, з Божай дапамогай усе цяжкасці пераадолелі. Цяпер цэркаўка у нас як лялечка. І службы рэгулярна праходзяць, парадак як унутры, так і на тэрыторыі падтрымліваецца ўзорны. Варта толькі захацець, усё можна зрабіць.

Так было і з могілкамі ў Зарэчцы. Паводле слоў старшыні Папінскага сельскага Савета Святланы Дышко, вёска мае касцяк актывістаў. У асноўным гэта пенсіянеры, з маладзейшых у іх стараста Сяргей Худобіч. Яму ва ўсім дапамагаюць Лідзія Кароль, Іра Кучма, Валянціна Богуш, Уладзімір Богуш ды іншыя. Вось яны і сталі ініцыятарамі сходу, на якім прымаліся рашэнні. На сходзе вырашылі, па-першае, прыбраць усе дрэвы, па-другое, замяніць агароджу па перыметры.

...Каля могілак ў Зарэцчы кіпіць работа, хоць надвор'е і не вельмі спрыяе — вясновая прахалода чаргуецца з дробным дожджыкам. Калі пад'язджаем са старшынёй сельвыканкама, людзі падыходзяць пагаварыць. «Спяшаемся да Вялікадня навесці парадак» — гавораць жанчыны. А мужчыны паказваюць сваю работу, якой ёсць нагода ганарыцца: 300 метраў металічнага штыкетніка ўжо ўстаноўлена і зманціравана. На 270 астатніх метраў матэрыял закуплены. Гэта першая чарга іх вялікага сумеснага праекта.

— Раней тут у якасці агароджы была сетка, яе нацягнулі больш за 30 гадоў таму. Месцамі яна заржавела, сапсавалася — адным словам, выгляд мела нягеглы, — кажа Уладзімір Богуш. — Некалі давялося быць у Кіева-Пячэрскай лаўры, звярнуў увагу на надпіс перад уваходам на могілкі. Там накрэслены такі ўмоўны дыялог:

— Усе мы былі як вы.

— Усе мы будзем як вы».

Калі гэта пачытаеш, а потым падумаеш, паразважаеш, то ўзнікае жаданне добраўпарадкаваць не толькі ўласны падворак, але і месца спачыну продкаў.

— Правільна гаворыць Іванавіч — падтрымліваюць жанчыны. — Усе мы лічым, што трэба дагледзець хворых старых бацькоў. Але ж варта паклапаціцца і пасля смерці пра месца іх спачыну. Што мы і робім, тым самым падаем прыклад уласным дзецям.

Зборам грошай занялася жаночая суполка актывістаў. Прайсці па вёсцы, сабраць узносы сярод жыхароў аказалася самым лёгкім. З дапамогай сельвыканкама знаходзілі нумары тэлефонаў землякоў, што жывуць у розных гарадах, чые бацькі пахаваны на могілках. Адгукалася пераважная большасць. А тыя, каго не знайшлі раней, але якія прыязджалі вясной прыбраць магілы, калі падыходзілі да іх, расказвалі пра планы, — былі выпадкі, людзі давалі грошай столькі, колькі было з сабой. Патрэбную суму сабралі, і за 7,5 тысячы рублёў купілі матэрыял на першую палову агароджы.

Далей трэба было зварыць канструкцыю, потым прыкруціць кожную штыкеціну чатырма шрубамі. Вядома, работа вельмі працаёмкая. Калі б не рабілі ўсё самі, а замовілі б у якой арганізацыі, атрымалася б у шмат разоў даражэй. А так, той жа Уладзімір Іванавіч Богуш працаваў кожны дзень больш за месяц. На дапамогу прыйшлі дарослыя сыны, суседзі актывістаў. Зварка — работа, якая патрабуе кваліфікацыі і навыкаў. «Дапамагалі многія — згадвае старшыня сельскага Савета, — Аляксандр Сярбун, Яўген Кароль, Андрэй Баль, Дзмітрый Богуш, Аляксандр Багданаў, Мікалай Сазонік, Мікалай Дудко ды многія іншыя. Мусіць, не знайшлося чалавека, якога мы прасілі б папрацаваць хоць бы адзін дзень, а ён не прыйшоў.

Такім чынам першая чарга гэтага маштабнага праекта завершана, пасля свят намерваюцца прыступіць да другой, каб загарадзіць могілкі з тыльнага боку. — Самая складаная частка работы зроблена, — канстатуюць вяскоўцы. — Пачыналі з таго, што нанялі арганізацыю і знеслі больш за пяць соцень дрэў. Некаторыя былі літаральна ў тры абхваты. Яны, альпіністы, дрэвы папілавалі да пакінулі іх на месцы. Усё гэта патрабавалася ачысціць ад галля, вывезці, прыбраць — таксама вялікая работа, потым спаліць, ачысціць тэрыторыю ад зарасніку і хмызняку. Упрацэсе работы знайшлі шмат раней забытых магіл — партызанаў, мірных жыхароў, якія загінулі падчас вайны. Гэтыя пахаванні ўжо, відаць, няма каму даглядаць, дык мы іх акультурылі, крыжы паднавілі. Часам і школьнікі прыходзяць дапамагчы, трэба ж падтрымліваць, каб па-людску ўсё было. Адным словам, недагледжаных магіл мы не пакідаем, перад святам усё прыводзім у парадак, — расказалі зарэчкаўцы карэспандэнту.

— А як хто з нашых землякоў, прачытаўшы, адгукнецца, мы будзем толькі рады. Нам грошай яшчэ патрэбна нямала. Так і напішыце, — папрасіла Валянціна Максімаўна Богуш.

— Калі аб'яўляем суботнік на могілках, прыходзяць нават зусім пажылыя людзі, — дзеліцца Святлана Дышко. — Іншы раз думаеш, што мы без іх абышліся б, а ім лепей ужо сябе паберагчы. Але ж яны насамрэч служаць такім стымулам, такім прыкладам для іншых, што на наступны суботнік выходзіць яшчэ больш. Люблю і сама з імі працаваць. Душа радуецца за такіх дружных, свядомых грамадзян.

На шчасце, у Зарэчцы людзей шмат, ёсць каму выканаць нават вялікую работу, а вось у суседніх Хідрах зарэгістравана 37 чалавек, пражывае, відаць, і таго менш, там няма каму па-сапраўднаму заняцца парадкам на могілках. Гэтую работу ўзяў на сябе жыхар Зарэчкі, дэпутат сельскага Савета, старшыня сельсавецкай ветэранскай арганізацыі Мікалай Замкавец. Мікалай Аляксандравіч — былы калгасны аграном, паважаны чалавек у сваёй акрузе, на яго заклікі многія адклікаліся і дапамагалі. У пытаннях збору грошай першай памочніцай стала жонка Вольга Мікалаеўна, спрыялі таксама Ніна Рапінчук, Васіль Качан. Правялі некалькі суботнікаў. Агульнымі намаганнямі знайшлі сілы і сродкі, каб і гэтыя невялічкія могілкі давесці да ладу. Дрэвы тут знеслі яшчэ раней. Агароджу таксама зрабілі з металічнага штыкетніку. На самым прыгорку акультурылі магілы ахвяр ваеннага ліхалецця.

— Вось 60-гадовая жанчына, якую акупанты ўтапілі ў калодзежы за сувязь з партызанамі, а вось некалькі пахаванняў партызанаў, — расказвае Мікалай Аляксандравіч. — Да Вялікадня ўжо ўсё фактычна прыведзена ў парадак — працягвае сельскі дэпутат. — Учора працавалі тут з Валодзем Нічыпорчыкам. Гэта бацька Героя Беларусі Андрэя Нічыпорчыка. Бацькі Уладзіміра тут пахаваныя, ён прыязджае, даглядае і бацькоўскую хату, і магілы. Андрэй некалі часта бываў у бабулі і дзядулі летам.

Каментарый у тэму

Леанід Карповіч, старшыня Драгічынскага раённага Савета дэпутатаў:

— Лічу, што работа старасты, актывістаў, жыхароў вёскі Зарэчка — гэта і ёсць прыклад сапраўднага вясковага самакіравання. Людзі збіраюцца на сход, прымаюць рашэнне і агульнымі намаганнямі праводзяць гэтае рашэнне ў жыццё. У раёне праводзіцца вялікая работа па добраўпарадкаванні месцаў спачыну, але каб вяскоўцы самі ажыццявілі такі маштабны праект, як замена, па сутнасці, кіламетра агароджы, падобных прыкладаў — адзінкі. А яшчэ прыкладам можа быць іх грамадская актыўнасць. Кожную вясну у сельсавеце арганізоўваецца больш за 10 суботнікаў, усё выходзяць і працуюць разам па навядзенні парадку.

Святлана ЯСКЕВІЧ

Фота аўтара

Драгічынскі раён