Імя свайго знакамітага выпускніка ўстанова адукацыі (цяпер гэта Ямінскі вучэбна-педагагічны комплекс дзіцячы сад — сярэдняя школа) насіла адразу пасля вайны. Аднак падчас шматлікіх перайменаванняў на працяглы час — даўжынёй амаль у тры дзесяцігоддзі — імя Героя знікла з назвы школы...
Аднавіць гістарычную справядлівасць было вырашана ў Год гістарычнай памяці. І ў гэтым вялікая заслуга кіраўніка Беларускага грамадскага аб'яднання ветэранаў, намесніка старшыні Пастаяннай камісіі па працы і сацыяльных пытаннях Палаты прадстаўнікоў Івана Гардзейчыка. Даведаўшыся пра лёс Захара Лышчэні, які трагічна абарвала Вялікая Айчынная вайна, дэпутат не мог заставацца абыякавым да таго, што памяць аб гэтым адважным чалавеку сыходзіць у нябыт.
Баявы шлях Захара Лышчэні пачаўся ў 1938 годзе: малады чалавек удзельнічаў у савецка-фінскай вайне. З верасня 1941 года яму давялося змагацца ўжо з фашыстамі. Будучы камандзірам разведкі, Захар Лышчэня прайшоў амаль усю вайну. Прымаў удзел у найбольш кровапралітных баях: абараняў Сталінград, удзельнічаў у Курскай бітве, фарсіраваў Днепр, вызваляў Украіну, Польшчу.
У лютым 1945 года яго дывізія вяла цяжкія баі каля сучаснага польскага Вроцлава. Камандзір аддзялення артылерыйскай разведкі гвардыі старшына Захар Лышчэня атрымаў заданне — трапіць у размяшчэнне праціўніка і сабраць даныя аб яго сілах, знаходжанні агнявых пунктаў. Разведгрупа на чале са сваім камандзірам паспяхова прайшла ў тыл ворага, устанавіла месцазнаходжанне батарэй праціўніка, захапіла двух «языкоў» і важныя дакументы. Аднак на зваротным шляху разведчыкі трапілі ў засаду. Моцна паранены, Захар Лышчэня прыняў рашэнне застацца і прыкрываць адыход сваіх баявых таварышаў, якія толькі дзякуючы яго мужнасці змаглі даставіць свайму камандаванню і каштоўныя дакументы, і палонных немцаў.
Схопленага акупантамі Захара Лышчэню жорстка катавалі. Фашысты выразалі ў яго на грудзях зорку, затым павесілі. Аднак патрэбнай інфармацыі ад разведчыка так і не атрымалі. Цела чырвонаармейца было выяўлена нашымі войскамі падчас наступлення. Ваеннаслужачыя годна пахавалі свайго баявога таварыша.
Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР 27 чэрвеня 1945 гвардыі старшыне Захару Лышчэню пасмяротна прысвоілі званне Героя Савецкага Саюза. Яго імя навечна занесена ў спісы 43-га гвардзейскага артылерыйскага палка, у якім ён ваяваў камандзірам аддзялення разведкі. У вёсцы Пласток у Любанскім раёне, дзе нарадзіўся мужны разведчык, у памяць аб гераічным земляку ўстаноўлены помнік. Яго імя носіць адна з вуліц раённага цэнтра. Цяпер — яшчэ і школа, дзе вучыўся разведчык.
— Для ўстановы гэта знакавы дзень — вернута імя Героя, — адзначыў начальнік галоўнага ўпраўлення па адукацыі Мінаблвыканкама Мікалай Башко. — Важна, што падрастаючае пакаленне захоўвае памяць, бо той, хто яе губляе, губляе сябе. Хто забываецца гісторыю, пасля па-новаму вучыць геаграфію. Каб гэтага не здарылася, трэба ганарыцца сваёй Бацькаўшчынай, ведаць яе мінулае і берагчы памяць пра тых, хто падарыў нам мірнае неба.
Падзяку калектыву навучальнай установы за памяць выказала сваячка Захара Лышчэні. Святлана Мурашка разам з іншымі роднымі Героя Савецкага Саюза перадала ў падарунак школе спартыўныя прылады. Іх прывёз Іван Гардзейчык. З рук генерала чатыры выпускнікі Ямінскага вучэбна-педагагічнага комплексу дзіцячы сад — сярэдняя школа атрымалі гадзіннікі, а кіраўнік раённай арганізацыі Тамара Хаустовіч — медаль за асабісты ўклад у ветэранскі рух.
Вераніка КАНЮТА
Фота Уладзіміра БОЙКІ
Набор на бюджэтныя месцы павялічыцца.
Колькі ж каштуе гэты важны кампанент здаровага рацыёну зараз?
Не выявіць ні секунды абыякавасці.
