На парыжскіх тэнісных кортах скончыўся турнір Вялікага шлема — Ралан Гарос. У 14-раз тытул заваяваў іспанскі тэнісіст Рафаэль Надаль. Не трэба быць вялікім знаўцам тэніса, каб зразумець, наколькі гэта выдатнае дасягненне — у 14-ы раз выйграць адзін з галоўных турніраў. Але яшчэ больш выдатнай гэтую гісторыю зрабілі абставіны, насуперак якім Надаль перамог. Іспанцу 36 гадоў і ён ужо шмат гадоў не ўтойвае свае праблемы са здароўем. Сёлета ў Парыжы ён перамог з болем ад старой траўмы стапы.
«Мая праблема з нагой хранічная, непапраўная. Гэта хвароба Колера — прыроджаная паталогія ступні, якая справакавала дэфект пры крапленні мышц. Гэты дэфект не вытрымліваў нагрузак прафесійнага спорту і сярод іншага прывёў да тэндзініту калена. Падчас рэабілітацыі мы спрабавалі рознае, і доўгі час не было ўвогуле ніякага выніку. І ў маім узросце, вядома, ужо сумняваешся, што зможаш вярнуцца ў спорт. Ведаючы, што траўму не вылечыць, як не пачаць сумнявацца. А маральна гэта робіць увесь працэс яшчэ цяжэйшым», — дзяліўся тэнісіст у адным з інтэрв’ю.
На турніры ў Парыжы ён выступаў з анямелай нагой. Доктар зрабіў іньекцыю ў нерв — ступня заснула. На пытанне, колькі за турнір яму зрабілі ўколаў, Надаль толькі пакруціў галавой. Праўда, у сваёй чэмпіёнскай прамове Надаль паабяцаў яшчэ вярнуцца ў Пары ў наступным годзе. Але пасля прызнаўся журналістам, што ён бы пагадзіўся на паражэнне, калі б гэта дало яму новую нагу.
Перамогі насуперак болю і траўмам у прафесійным спорце — не навінка. Жаданне перамагчы і паказаць усім свае сілы, дасгянуць сваёй мэты часам пераважаюць над здаровым сэнсам і болем. Не сталі выключэннем і беларускія спартсмены.
На Алімпійскіх гульнях 1968 года ў Мехіка спартсмены спаборнічалі не толькі з сапернікамі, але і з кліматычнымі ўмовамі: высокая тэмпература паветра, недахоп кіслароду і высокагор’е. Алімпійскі чэмпіён 1964 года барэц вольнага стылю Аляксандр Мядзведзь перад выступленнямі губляў прытомнасць. А праз 30-40 хвілін выходзіў на дыван і перамагаў у чарговай схватцы. Дактары нават казалі Мядзведзю, што ў яго перадінфарктны стан. Але нічога не перашкодзіла яму заваяваць алімпійскае «золата». У фінале яго сапернікам быў алімпійскі чэмпіён 1960-га года Вільфрыд Дзітрых. Усё было нармальна, пакуль не раздалося страшнае хрусценне. Вялікі палец правай рукі Аляксандра Мядзведзя быў выбіты. Зварот да дактароў мог пагражаць зняццем з турніру. Аляксандр сам уставіў сабе выбіты сустаў. Гэта зламіла маральны дух Дзітрыха. Аляксандр Мядзведзь стаў двухразовым алімпійскім чэмпіёнам.
У 1972 годзе на Алімпійскіх гульнях у Мюнхене ў спаборніцтвах па фехтаванні выступаў Віктар Сідзяк. У першым паядынку супраць італьянца Мікелле Мафеі пры ўдары ад маскі Віктара Сідзяка адламаўся кавалак, які трапіў яму ў вока. Дактары дыягнаставалі пранікальнае раненне рагавіцы. Каб дастаць асколак прыйшлося рабіць аперацыю. Зразумела, што дактары раілі не працягваць выступленне. Але на наступны паядынак з Венгрыяй Віктар Сідзяк выйшаў з павязкай на воку, чым здзівіў усіх. Фехтаваць такім чынам было, канешне, няёмка. Але ў паўфінале Віктар Сідзяк змог выйграць тры баі ў венгерскіх шаблістаў, і зборная СССР перамагла, 9:7.
У 2004 годзе беларуская каманда выйшла ў Сусветную групу Кубка Дэвіса. Першым сапернікаў беларускіх тэнісістаў стала каманда Рассі. Матч праходзіў у Мінску і выклікаў вялізны ажыятаж. У першым матчы Уладзімір Валчкоў сустрэўся з Ігарам Андрэевым. У двух сэтах перамагаў беларус, пакуль не здарылася тое, што пазней вызначыць лёс матчу — Уладзімір Валчкоў упаў на корт, працягваць гульню не змог. Першы матч скончыўся на карысць расіян. Капітан каманды Сяргей Цяцерын пазней скажа журналістам: «адбыліся ўнутраныя мікранадрывы мяккіх тканін і пашкоджанні галёнкаступнёвых звязкаў». Але было і нешта добрае ў тым дні: Максім Мірны перамог Марата Сафіна. Парная сустрэча прынесла яшчэ адно ачко расіянам: Марат Сафін і Міхаіл Паўднёвы абгулялі Максіма Мірнага і Аляксандра Швеца. Затым Максім Мірны абыграў Ігара Андрэева. Вынік сустрэчы 2:2, уступаць ніхто не мае намеру. Можна толькі ўявіць, якое напружанне было ў той дзень у футбольным манежы. І што там рабілася, калі на вырашальны матч супраць Міхаіла Южнага выйшаў... Уладзімір Валчкоў. Мусіць, іншага зыходу ў гэтай гісторыі быць не магло. З лікам 3:2 далей у сусветную групу прайшла каманда Беларусі.
Змагацца з траўмамі спартсменам прыходзіцца не толькі на спаборніцтвах, але і на трэніроўках. І тут галоўнае — не апусціць рукі і працаваць далей. Алімпійскі чэмпіён 1988 года па гандболе Аляксандр Каршакевіч у 21 год увайшоў у склад зборнай СССР, наперадзе была Алімпіяда-1980. І нічога не магло яго спыніць.
«У 1979 годзе я лёг на аперацыю, лячылі плячо. Урачы сказалі паўгода ўвогуле не трэніравацца. Я прыйшоў у залу, прысеў на лаўку. І тут пытанне ад Спартака Пятровіча Мірановіча: „Саша, ты на алімпіяду хочаш паехаць?“. Ну хто ж не хоча на алімпіяду. „Рука баліць, але ногі то цэлыя, ідзі бегай, рука потым падцягнецца“, — кажа мне Спартак Пятровіч. У снежні 1979 года мне зрабілі аперацыю, а ў ліпені 1980 я ўжо гуляў на алімпіядзе. Для сучасных спартсменаў гэта нерэальна. Ён палец крыху выб’е і месяц лечыцца, не трэніруецца. Я неяк на турніры ў Львове вывернуў галенастоп, так нага апухла, што пальцаў не было відаць. Праз тыдзень ужо трэніраваўся», — успамінае Аляксандр Уладзіміравіч.
Алімпійскі чэмпіён Токіа-2020 у скачках на батуце любіць расказваць, як аднойчы зламаў сківіцу сваім жа каленам. «Прызнаюся, не чакаў, усё звычайна ламаюць рукі, ногі. Я проста рабіў элемент, расслабіўся, апусціў галаву і ўбачыў, што калена ляціць у твар. Спачатку ўсміхаўся, а сківіца не злучалася — прыкольна. Потым убачыў маму ў слязах, яна плакала і смяялася адначасова», — узгадваў спартсмен у інтэрв’ю «Звяздзе».
Вялікі спорт — гэта не толькі перамогі і радасць ад іх. Гэта яшчэ і боль, які трэба перажыць на шляху да гэтых перамог. Але ці не таму, спорт здольны закранаць усе чалавечыя пачуцці?
Валерыя СЦЯЦКО
Фота з адкрытых крыніц
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
