Так ужо выйшла, што інфекцыі ўмоўна падзялілі «сферы ўплыву»: рэспіраторныя абралі сабе халодную пару года, а энтэравірусныя звычайна гаспадараць улетку. Цяпер якраз час, калі кішэчныя расстройствы выйшлі на першы план. Што ж, будзем ва ўзбраенні!
Вядома, падхапіць вострую кішэчную інфекцыю можна ў любую пару года. Але летам рызыка ўсё ж вышэйшая. Урачы пацвердзяць: пік зваротаў наконт кішэчных расстройстваў прыпадае менавіта на цёплы сезон. Простыя правілы, якія дапамогуць захаваць здароўе, мы згадалі разам з загадчыкам аддзялення гігіены харчавання Рэспубліканскага цэнтра гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя Ірынай Далакішвілі.
Асноўныя прынцыпы — захаванне правіл асабістай гігіены, а таксама правільнае захаванне, прыгатаванне і транспарціроўка харчовых прадуктаў. Адно з важных правіл асабістай гігіены — пазбягаць прыгатавання ежы, калі ёсць прыкметы нейкага захворвання, нават прастуднага. Так мы ў тым ліку клапоцімся аб здароўі блізкіх.
Як вядома, вытворца даводзіць да нас усю неабходную інфармацыю па ўжыванні таго ці іншага прадукту. На маркіроўцы маецца ўся неабходная інфармацыя аб умовах захавання і тэрмінах прыдатнасці. Іх варта прытрымлівацца. Гэта датычыцца і тэмпературных рэжымаў, і ўмоў вільготнасці. Усе мы сутыкаліся з такой з'явай, як цвіль. Гэта праява таго, што мы захоўваем прадукты ва ўмовах павышанай вільготнасці.
Яшчэ адна ўмова — захаванне правіл таварнага суседства. Як правіла, у нас дома адзін халадзільнік для ўсіх прадуктаў, але тут важна размяжоўваць паліцы, на якіх мы захоўваем тую ці іншую ежу. Напрыклад, сырое мяса, якое размарожваем, неабходна змяшчаць на ніжняй паліцы, а ні ў якім разе не над гатовымі для ўжывання прадуктамі.
Важным з'яўляецца захаванне правіл тэхналагічнай апрацоўкі прадуктаў. Усе традыцыйныя правілы прыгатавання ежы, якія прысутнічаюць у нашай культуры здаўна, зарэкамендавалі сябе з пункту погляду бяспекі і мусяць захоўвацца. Належны час тэмпературнай апрацоўкі, мыйка, і тут важна цалкам пазбаўляцца ад забруджвання глебай на гародніне, фруктах і зеляніне, якія мы будзем ужываць без тэрмічнай апрацоўкі. Калі фрукты і гародніну будуць ужываць дзеці, лепш абдаць ежу кіпнем.
Нельга змешваць рэшткі ежы, якія засталіся з учарашняга дня, са свежапрыгатаванай. Апошнюю лепш тэрмічна апрацаваць, каб застрахаваць сябе ад магчымых наступстваў.
Здробненая ежа, калі мы гатуем студні, фаршы, паштэты, з'яўляецца спрыяльным асяроддзем для развіцця мікраарганізмаў. І чым больш мы здрабняем прадукты, тым больш умоў для размнажэння мікраарганізмаў пры парушэнні ўмоў захавання.
Часам мы спакушаемся і набываем прадукты ў месцах несанкцыянаванага гандлю, падвяргаючы сябе неапраўданай рызыцы.
— Пры набыцці прадуктаў у аб'ектах гандлю варта звяртаць увагу на ўмовы, пры якіх яны захоўваюцца. Сучаснае гандлёвае абсталяванне фіксуе тэмпературу ў рэжыме рэальнага часу. І ўсе гэтыя паказчыкі даступны спажыўцу. Калі вы заўважаеце несупадзенне тэмпературнага рэжыму з тым, які ўказаны на ўпакоўцы, варта звяртаць на гэта ўвагу адміністрацыі гандлёвага цэнтра. І лепш пазбягаць набыцця такой прадукцыі, — раіць Ірына Далакішвілі.
Пры набыцці такіх прадуктаў, як шаўрма, важна прыглядацца да ўмоў прыгатавання ў дадзеным гандлёвым аб'екце. Якія рызыкі могуць быць?
— У склад шаўрмы ўваходзіць здробненае мяса. Таму звяртаем увагу, пры нас гэта мяса зразаецца ці яно нарыхтавана загадзя. У склад шаўрмы ўваходзяць і соусы, а гэта таксама фактар рызыкі. Яны ні ў якім разе не павінны рыхтавацца загадзя, бо ў іх кароткі тэрмін прыдатнасці. Як правіла, іх рыхтуюць самі аб'екты гандлю без кансервантаў, якія падаўжаюць тэрмін прыдатнасці. Сам па сабе такі аб'ект гандлю не нясе рызыкі, але яна можа быць звязана з чалавечым фактарам: нядобрасумленны работнік часам не выконвае некаторыя правілы асабістай гігіены ці тэхналагічнага працэсу прыгатавання, — звяртае ўвагу суразмоўца.
Спецыяліст адзначае, што сёлета ў краіне склалася неспрыяльная сітуацыя з батулізмам. Статыстыка з пачатку года зафіксавала восем выпадкаў гэтай хваробы, і ўжо два чалавекі загінулі. За 2021 год выпадкаў хваробы было ўсяго 20.
Хвароба паражае цэнтральную нервовую сістэму, а пры несвоечасовым звароце па медыцынскую дапамогу заканчваецца лятальным зыходам. Трэба памятаць, што менавіта хатнія нарыхтоўкі часцей за ўсё з'яўляюцца прычынай батулізму — людзі хварэюць пасля ўжывання герметычна закрытых кансерваў, саленняў, вяндліны хатняй вытворчасці. Узбуджальнікі батулізму пранікаюць у прадукты і жывуць пры адсутнасці доступу кіслароду. Пры гэтым ні знешні выгляд, ні пах, ні смак ежы не змяняюцца. Часам, але зусім неабавязкова можа назірацца ўздуцце кансервавых банак. Споры батулізму шырока распаўсюджаны ў прыродзе — у вадзе, асабліва ў прыдонных слаях, глебе, адкуль яны трапляюць у прадукты.
Памятайце, што нельга набываць на рынку і ў выпадковых прадаўцоў кансервы хатняга прыгатавання і іншую прадукцыю: балыкі, вэнджаныя і вяленыя прадукты, рыбу, асабліва тую, якая жыве ў прыдонных слаях: карпа, таўсталобіка. Таксама нельга кансерваваць прадукты з прыкметамі псавання і гнілі. Ні ў якім разе не трэба змяняць агульнапрынятую тэхналогію прыгатавання, змяншаць колькасць солі ці воцату, прадугледжаных рэцэптурай. І не скарачаць час цеплавой апрацоўкі. Захоўваць хатнія кансервы неабходна толькі ў халадзільніку ці склепе. Перад ужываннем сумніўнай кансерваванай прадукцыі яе варта тэрмічна апрацоўваць не менш за 15 хвілін: кіпячэнне разбурае таксіны.
Да батулінічнага таксіну асабліва ўспрымальныя дзеці. Ім можна даваць кансерваваныя прадукты хатняга прыгатавання толькі пасля тэрмічнай апрацоўкі. Калі адчулі прыкметы недамагання, варта звяртацца па медыцынскую дапамогу, бо любое прамаруджванне можа прывесці да дрэнных наступстваў.
Улічваючы, што яны пасля ўжывання нядобраякаснай прадукцыі могуць узнікнуць у дарозе, у вашай аптэчцы павінны быць супрацьдыярэйныя сродкі.
Усім вядома, што празмернае ўжыванне солі павышае артэрыяльны ціск і вядзе да змен у рабоце сардэчна-сасудзістай сістэмы. У нашай краіне ўжыванне солі вагаецца ад 9 да 12 грамаў у дзень, што значна перавышае рэкамендаваную СААЗ норму, а гэта не больш за 5 грамаў, уключаючы соль, якая ўтрымліваецца ў хлебе і іншых гатовых да ўжывання прадуктах. Нават фрукты і гародніна ўтрымліваюць соль.
— У людзей ёсць асцярогі, што яны могуць нашкодзіць свайму арганізму, калі знізяць ужыванне солі ў спякотнае надвор'е. Маўляў, калі мы пацеем, з арганізма выходзіць шмат солі. І быццам бы варта з'есці нешта салёнае, каб папоўніць запас. Гэта памылка. З потам мы губляем ваду, і толькі яе мы мусім аднаўляць, — папярэджвае урач. — Ужыванне солі варта імкнуцца скарачаць.
Алена КРАВЕЦ
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
