Паводле статыстыкі Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, у свеце каля 325 мільёнаў чалавек інфікцыраваны віруснымі гепатытамі В і С і каля 1,5 мільёна чалавек штогод памірае ад з'яў, з гэтым звязаных. Смяротнасць ад гепатытаў знаходзіцца на другім месцы пасля смяротнасці ад туберкулёзу, а колькасць пацыентаў, інфіцыраваных гепатытамі, у 9 разоў перавышае колькасць людзей, якія жывуць з ВІЧ. 28 ліпеня адзначаецца Сусветны дзень барацьбы з гепатытам. Чым небяспечныя гэтыя інфекцыі і чаму ад моманту заражэння да першых сімптомаў часта праходзіць 10-15 гадоў, расказаў загадчык аддзела прафілактыкі ВІЧ-інфекцыі і парэнтэральных вірусных гепатытаў Рэспубліканскага цэнтра гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя Аляксандр Атаманчук.
Вірусны гепатыт — гэта запаленчае пашкоджанне печані, якое выклікае цяжкія захворванні і можа прыводзіць да раку печані. Існуе пяць асноўных відаў вірусных гепатытаў — A, B, C, D і E. Людзі заражаюцца вірусным гепатытам ад інфіцыраваных асоб ці ад заражаных харчовых прадуктаў і вады. Гепатыты А і Е перадаюцца праз заражаную ваду ці харчовыя прадукты і звязаныя з неналежнай санітарыяй і дрэннай асабістай гігіенай. А вось вірусныя гепатыты В, С і D перадаюцца праз кроў інфіцыраванага чалавека — пры небяспечных ін'екцыях ці маніпуляцыях, падчас якіх парушаецца цэласнасць скурнага покрыва і слізістых. Адметна, што ў выпадку з віруснымі гепатытамі В і С заражэнне можа адбывацца пры незасцярожаных сексуальных кантактах. Вірусны гепатыт D паражае толькі таго, хто ўжо мае гепатыт тыпу В.
— Магчымае заражэнне і некалькімі тыпамі вірусаў адразу. У медыцынскай практыцы гэта называецца мікст-гепатытам. І ў нас ёсць такія пацыенты. Ход мікст-формы гепатытаў больш небяспечны, бо аказвае большую нагрузку на арганізм. Калі вірусны гепатыт С можна цалкам вылечыць, то ў дачыненні віруснага гепатыту В такой магчымасці пакуль няма. Пацыенты з віурсным гепатытам В, вядома, атрымліваюць лячэнне, але вылечыцца немагчыма, — тлумачыць Аляксандр Атаманчук.
Менавіта гепатыт В і С у медыцынскім асяроддзі сёння выклікае асаблівы непакой, бо большасць інфіцыраваных можа не адчуваць ніякіх сімптомаў на ранніх стадыях, і даведваецца аб хваробе толькі тады, калі наступае хранічная форма.
— Часам ад моманту інфіцыравання да хранічнай формы і праяўлення сімптомаў, якія непакояць, праходзіць ад 10 да 15 гадоў. Акрамя таго, вірусны гепатыт В і С з'яўляюцца асноўнай прычынай цырозу і раку печані і выклікаюць амаль 80 % смерцяў, звязаных з віруснымі гепатытамі. Па даных СААЗ каля 90 % інфіцыраваных гепатытам не ведае, што ў іх ёсць гэта хвароба, — расказвае спецыяліст.
У маі 2016 года ўсе краіны-ўдзельніцы СААЗ прынялі план дзеянняў па поўнай ліквідацыі гепатытаў В і С да 2030 года. У Беларусі для зніжэння захваральнасці, распаўсюджанасці і смяротнасці ад віруснага гепатыту С і яго ўскладненняў прыняты план па элімінацыі віруснага гепатыту С да 2028 года. Ён прадугледжвае пашырэнне тэсціравання насельніцтва і праграм лячэння. Таксама план уключае забеспячэнне лекавымі прэпаратамі пацыентаў.
— За 2020 і 2021 гады ў краіне прайшло лячэнне каля 12 тысяч чалавек. На сёння прымяняюцца дастаткова сучасныя прэпараты, эфектыўнасць лячэння дасягае больш чым 90%, — прывёў лічбы Аляксандр Атаманчук.
Сёння прайсці абследаванне на гепатыт у Беларусі можна бясплатна. Для гэтага трэба звярнуцца ў арганізацыю аховы здароўя па месцы жахарства. Урач агульнай практыкі ці інфекцыяніст выпішуць накіраванне на аналізы. Таксама праводзяцца акцыі па тэсціраванні насельніцтва на гепатыты В і С. Напрыклад, да 12 жніўня ў Рэспублікаснкім цэнтры гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя праходзіць акцыя па экспрэс-тэсціраванні. Можна абследавацца бясплатна і ананімна.
Што датычыцца прафілактыкі віруснага гепатыту В, то тут адзіны спосаб — вакцынацыя. Прышчэпка засцерагае вас на ўсё жыццё.
— У свеце вялікая колькасць людзей прышчапляецца штогод. Праяўленне непажаданых рэакцый магчымае, але як правіла, яны нямоцныя і кароткачасовыя. Таму вакцынацыя — адзіны спосаб засцерагчы сябе і сваё дзіця ад з'яўлення захворвання і ад яго наступстваў, — звяртае ўвагу спецыяліст. — У першую чаргу рэкамендую вакцынаваць дзяцей, і калі чалавек сам не прышчэплены, ён можа схадзіць да ўрача агульнай практыкі ці ўрача-інфекцыяніста і прайсці вакцынацыю.
А вось вакцыны ад гепатыту С у свеце пакуль няма. Аднак ёсць эфектыўнае лячэнне, якое дазваляе цалкам вылечыць хваробу. Пры гэтым, паколькі розныя формы атрымання вакцын цяпер актыўна развіваюцца, з'яўляюцца РНК-вакцыны, цалкам імаверна, што ў хуткім часе з'явіцца і засцярога ад гепатыту С.
Пакуль жа ў якасці прафілактыкі медыкі раяць падчас сексуальных кантактаў выкарыстоўваць прэзерватыў, бо вірусныя гепатыты В, С і D могуць перадавацца палавым шляхам. Таксама варта памятаць, што кожная ін'екцыя мусіць быць бяспечнай. Адначасова варта з асцярожнасцю ставіцца да ўсіх маніпуляцый, падчас якіх парушаецца цэласнасць скурнага покрыву і слізістых — татуіровак, манікюру, перманентнага макіяжу, асабліва калі такія маніпуляцыі выконваюцца ў непрыстасаваных умовах, дзе не выконваюцца прынцыпы стэрыльнасці і дэзынфекцыі. Таксама пажадана выкарыстоўваць толькі асабістыя прадметы гігіены — прылады для галення, зубныя шчоткі, ручнікі.
Алена КРАВЕЦ
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
