Лета практычна скончылася — пра гэта нагадвае рэклама анлайн- і афлайн- курсаў, студый, секцый і іншых устаноў, якія прапануюць адукацыю і развіццё дзецям і дарослым. Як не згубіцца ў іх разнастайнасці?
Нейрабіёлагі сцвярджаюць, што атрыманне новых ведаў і навыкаў — практычна панацэя ад усіх «узроставых» бед мозгу. Псіхолагі дадаюць, што найлепшы адпачынак — змена працоўнай дзейнасці, а вывучэнне чаго б там ні было (ад замежных моў да ўсходніх танцаў) у любым узросце дорыць канкрэтныя мэты і ратуе ад дэпрэсіі. І, нарэшце, менеджары па персанале вылучаюць, мабыць, самы важкі аргумент: дадатковая адукацыя дазваляе павысіць кваліфікацыю (чытай — аплату працы), пашырае магчымасці працаўладкавання, і часам з яе дапамогай можна перайсці ў зусім новую прафесію. Гадоў 50 таму «вучыцца, вучыцца і яшчэ раз вучыцца» з плакатаў раіў Уладзімір Ільіч. У сучасных сур'ёзных кампаніях, дзе працаваць прэстыжна, а зарабляюць годна, выкарыстоўваецца тэрмін lіfеlоng lеаrnіng (навучанне даўжынёю ў жыццё). Ну, а ў народзе кажуць: «Веды за плячыма не насіць». Такім чынам, па прыкладзе ўласных дзяцей дарослым таксама будзе не лішнім з верасня сесці за ўмоўную «парту». Тым больш у наш час актыўна развіваюцца дыстанцыйныя адукацыйныя тэхналогіі, і магчымасцяў для навучання — на любы густ, графік і кашалёк. Патрэбныя толькі жаданне і матывацыя.
Але з гэтай апошняй ёсць пытанні... Падлічана, што да канца самых розных анлайн-курсаў у сярэднім даходзіць каля паловы першапачатковага набору — астатнія паступова сыходзяць з дыстанцыі. Большы працэнт дасягае заканчэння курсаў, дзе заняткі праводзяцца «ўжывую», але гэта таксама не 100 % і часта нават не 80. Псіхолагі кажуць: парыў «О, цікава!» па меры навучання змяняецца разуменнем, што на самай справе чалавеку гэта не трэба і ён не гатовы прыкладаць намаганні, якіх патрабуюць выкладчыкі. Каб не марнаваць грошы, лепш дакладна сфармуляваць для сябе, якой вы бачыце канкрэтную мэту тых ці іншых заняткаў, раяць яны.
Пройдземся па самых запатрабаваных на сёння адукацыйных і развіццёвых напрамках. І пачнём з дадатковай адукацыі, так ці інакш звязанай з магчымасцю працы і заробку. Не будзем спыняцца на «павышэнні кваліфікацыі»: парады тут залішнія: спецыяліст і сам ведае, што яму патрэбна. А вось калі захацелася вывучыць нешта, мала звязанае ці ўвогуле не звязанае з асноўнай прафесіяй? Тут лідзіруюць два напрамкі: першы, зразумела, ІТ-курсы і другі — вывучэнне замежных моў.
Пра тое, што веды ў сферы ІT-тэхналогій дазваляюць мець высокія заробкі, сёння вядома ўсім і кожнаму. У ВНУ самыя высокія конкурсы — на «айцішныя» спецыяльнасці. І калі вы выгарэлі на сваёй працы або не можаце працаўладкавацца, вас, хутчэй за ўсё, ужо наведвала думка аб ІT-курсах.
Але выкладчыкі гэтых курсаў кажуць пра тое, што так званая ІT-сфера — гэта цэлы спектр прафесій, і калі вы далёкія ад яе, то зразумець, што ж канкрэтна вы хочаце вывучаць і чым займацца, часам складана. І перш за ўсё важна зразумець: калі ў вас не лагічнае, матэматычнае або інжынернае мысленне, калі вы ярка выражаны гуманітарый, хутчэй за ўсё, вам будзе на такіх курсах складана, сумна. І нават калі на сіле волі вы зможаце іх скончыць, наўрад ці ў гэтым будзе сэнс. Тым больш што тыя самыя «айцішнікі», якія добра зарабляюць, — гэта людзі з профільнай універсітэцкай адукацыяй плюс курсы, плюс практыка. Іншая справа — калі ваша адукацыя або род заняткаў былі звязаны з сумежнымі сферамі або з дакладнымі навукамі — цалкам магчыма, «айцішныя» курсы дадуць у гэтым выпадку чаканы вынік, асабліва калі вы ясна разумееце, чаго ад іх чакаеце.
— Дадатковая адукацыя сапраўды можа змяніць ваша жыццё, вы можаце знайсці працу ў іншай галіне, — кажа Іван, выкладчык курсаў праграмавання ў Мінску. — Але да пытання трэба падысці сур'ёзна. Пачніце з вывучэння вакансій, якія вам былі б цікавыя, а таксама патрабаванняў кампаній да спецыялістаў, якіх яны шукаюць. Пазнаёмцеся з навучальнымі праграмамі курсаў, суаднясіце першае і другое. Важна разумець: у кардынальна новую сферу з аднымі толькі курсамі ўвайсці не атрымаецца. Спатрэбяцца гады вучобы і практыкі. Можа быць, лепш выбраць сумежную спецыяльнасць: дасягнуць у ёй поспеху больш рэальна, чым у цалкам новай для вас галіне.
А вось для дзяцей ІT-курсы — гэта выдатны варыянт. Псіхолагі раяць: пакуль дзіцяці не прыйшоў час выбіраць прафесію, паспрабаваць як мага больш розных курсаў, заняткаў і секцый. Гэта дапаможа зразумець, да чаго ў малога або падлетка ёсць схільнасць, што яму цікава. Але бацькам лепш знізіць чаканні: наўрад ці ІT-курсы стануць «пачаткам вялікага шляху». Больш разумна ставіцца да іх гэтак жа, як, скажам, да секцыі таэквандо або тэатральнай студыі: карысна, развівае, дазваляе дзіцяці больш даведацца пра сябе — і не больш.
Моўныя курсы — яшчэ адзін запатрабаваны кірунак дадатковай адукацыі. Замежную мову вывучыць модна і карысна, «мовамі не валодаць» у нашы дні — неяк няёмка. Найбольш запатрабаваная для вывучэння з замежных, відавочна, англійская. Прапанова тут велізарная, ёсць анлайн- і афлайн-варыянты, групы і індывідуальныя заняткі.
— Выбіраць групу або форму заняткаў «сам-насам» трэба зыходзячы з вашага характару, — тлумачыць Ігар, выкладчык англійскай мовы адной з найстарэйшых моўных школ Беларусі. — Група дазваляе мець камунікацыю, заняткі «адзін на адзін» — лепш засяроджвацца на матэрыяле. Калі вы пачынаеце з нуля («у школе вывучаў, потым забыўся»), то я раю выбраць групу. Па-першае, гэта танней, па-другое, весялей, плюс калі ўсе пачынаюць з нуля, то матывуюць і падтрымліваюць адзін аднаго. Калі ж пэўная база ў вас ужо ёсць і ваша задача — ліквідаваць прабелы, то лепш выбраць індывідуальныя заняткі: выкладчык пабудуе праграму канкрэтна пад вас і надасць больш увагі таму, што вы хочаце падцягнуць (граматыку, гаворку і г. д.).
Але самае галоўнае для вывучэння любой замежнай мовы — наяўнасць выразнай матывацыі, дакладнае, а не расплывістае разуменне мэты. Таму што вывучэнне мовы патрабуе ад вучня (у дадзеным выпадку — ад дарослага чалавека, які, з аднаго боку, ужо адвык вучыцца, з другога — да заняткаў паспеў адпрацаваць 8 гадзін) сур'ёзнай і досыць манатоннай працы, і без рэальнай мэты жаданне яе рабіць хутка знікне.
— «Падарожжы» — няправільная матывацыя. Для падарожжаў замежная мова не патрэбная, дастаткова размоўніка або дадатку ў смартфоне. «Для агульнага развіцця», «каб чытаць Шэкспіра ў арыгінале» — таксама не будзе працаваць. Самая дзейсная матывацыя — канкрэтная перспектыва кар'ернага росту або працаўладкавання.
Каб дасягнуць нейкага рэальнага выніку ў вывучэнні замежнай мовы і ўбачыць свой прагрэс самому, патрабуецца не менш за паўгода. «Праз месяц вы загаворыце па-англійску з нуля» — не больш чым рэкламны ход, нічога агульнага з рэальнасцю ён не мае, кажа суразмоўца.
— Абавязковая ўмова — шмат працаваць самастойна. Рабіць хатнія заданні, вучыць словы, у ідэале — слухаць аўдыёкнігі і глядзець фільмы на той мове, якую вывучаеце.
Што датычыцца дзяцей, то аптымальны ўзрост для вывучэння замежнай мовы — 6-7 гадоў, адзначаюць выкладчыкі. Калі бацькі самі не гавораць на дадзенай мове і дома яна не гучыць, спрабаваць зрабіць з дзіцяці паліглота раней не варта. І менавіта для дзяцей лепш выбіраць групу. Бо мова апрыёры — сродак камунікацыі. У групе дзіця вучыцца ўспрымаць замежную мову на слых і мець зносіны на ёй. Індывідуальныя заняткі пажаданыя, толькі калі трэба дасягнуць канкрэтнай мэты — напрыклад, падрыхтавацца да іспыту.
— Пры вывучэнні замежнай мовы дзіцем прынцыповы бацькоўскі кантроль. Аб важнасці выканання хатніх заданняў я ўжо казаў — без гэтага заняткі стануць пустым марнаваннем грошай. Яшчэ адзін складнік поспеху — зваротная сувязь з выкладчыкам. Яе наяўнасць абавязкова трэба ўдакладніць пры выбары моўных курсаў.
Многія вырашаюць з верасня прапампаваць не мозг (ну, або не толькі мозг), а мышцы. У трэнажорных залах, у жніўні гулкіх і пустых, з верасня пачынаецца бум. Праўда, да пачатку лістапада вельмі многія з тых, хто прыйшоў у верасні, вырашаюць: «Трэнажорка — усё ж не маё».
— Першыя бачныя ў люстэрку станоўчыя перамены прыйдуць толькі праз паўтара-два месяцы, — распавядае Мікіта, інструктар адной з сетак трэнажорных залаў. — Крыўдна, калі людзі перастаюць хадзіць у залу, не дайшоўшы да гэтага моманту. Так бывае, калі чалавек першапачаткова прыходзіць з няправільнай матывацыяй — як мы кажам, «для сэлфі».
Але, акрамя выкінутых на вецер грошай, двух месяцаў цалкам дастаткова, каб пры няправільных занятках нанесці шкоду здароўю або атрымаць траўму.
— Трэнажорная зала можа быць дастаткова траўматычным месцам, таму вельмі важна хаця б напачатку займацца з трэнерам, і трэнер павінен быць адукаваным. Я наогул раіў бы прыходзіць не «ў залу», а «да трэнера».
Знайсці добрага трэнера «па качу» — задача не простая, адзначае суразмоўца. Памятайце: знешні выгляд трэнера — не гарантыя яго ведаў. Рэльефныя мышцы і фігура Апалона кажуць у першую чаргу аб добрай генетыцы, па-другое, могуць быць вынікам «дыеты са стэроідаў». Ну, а па-трэцяе, не кожны добры спартсмен заадно і добры трэнер. Правіла такое: знаёмства з трэнерам павінна пачынацца з яго пытанняў да вас. Перш за ўсё, ён павінен распытаць аб вашых мэтах (схуднець, набраць, падкарэкціраваць постаць і г. д.), а таксама аб стане здароўя (наяўнасць хвароб суставаў, сардэчна-сасудзістых захворванняў і г. д.).
— Цікава, што апошнім часам у нашай сферы з'явілася досыць шмат трэнераў-дзяўчат, і калі хлопцы часта ідуць па схеме «бяры больш — кідай далей», то дзяўчаты звычайна падыходзяць да пытання скрупулёзна, шмат чытаюць і будуюць трэніроўкі, што называецца, «па навуцы».
Так што, калі выбераце трэнера-дзяўчыну, у вас з'явіцца больш шанцаў атрымаць сапраўды прафесійныя трэніроўкі. А ў цэлым, выбіраючы любую спартыўную секцыю для сябе і асабліва для дзіцяці, задайце трэнеру пытанне аб яго фізкультурнай адукацыі: дзе ён яе атрымліваў і ці можа пацвердзіць дыпломам. А таксама распытайце аб яго спартыўных дасягненнях, раіць трэнер клуба адзінаборстваў Міхаіл.
— Многія бацькі дапускаюць памылку — не задаюць такіх пытанняў трэнеру свайго дзіцяці. Не бойцеся пытацца: «Якую адукацыйную ўстанову вы заканчвалі? Дзе выступалі?». Нармальны трэнер ахвотна раскажа і аб сваёй адукацыі, і аб спартыўнай кар'еры. Бо ніякі «чорны-прычорны пояс» трэнера не адмяняе неабходнасці фізкультурнай адукацыі, асабліва калі ён працуе з дзецьмі (ды і з дарослымі вучнямі гэта таксама важна). І яшчэ: лепш арыентавацца на клубы, што зарэкамендавалі сябе. Тым больш у Беларусі ёсць спартыўныя клубы сусветнага ўзроўню. Яны на слыху, іх назвы — міжнародныя брэнды, і гэта гарантыя, што трэнеры там дакладна не нашкодзяць навучэнцам.
Дзіяна РОНІНА
У Гродзенскай вобласці турыстычны прадукт становіцца ўсё больш разнастайным.
Галоўны ўрач санаторыя «Беларусачка» у наступным годзе адзначыць паўвекавы юбілей сямейнага жыцця.
Цэны на ліквіднае жыллё ў сталіцы выраслі на 5 працэнтаў.
