Юрый Сянько: У аснове адносін Беларусі і Кітая — узаемная павага і падтрымка. Інтэрв'ю

Наша краіна можа дадаць на кітайскім напрамку. Аб гэтым Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка заявіў у жніўні падчас рабочай сустрэчы з Надзвычайным і Паўнамоцным Паслом Беларусі ў Кітаі Юрыем Сянько. «Яны малайцы, здорава нам дапамагалі, ды і цяпер у нас прырост тавараабароту значны, новыя магчымасці, — адзначыў Аляксандр Лукашэнка. — Добра, што ў нас склаліся такія ў галіне дыпламатыі, палітыкі адносіны. Ды і асабістыя адносіны ў мяне і з сям'ёй Сі Цзіньпіна, і з ім вельмі добрыя». Паводле слоў Прэзідэнта, асаблівую ўвагу варта звярнуць на гандлёва-эканамічнае супрацоўніцтва паміж дзвюма краінамі і крэдытна-фінансавы складнік. Як развіваецца стратэгічнае беларуска-кітайскае ўзаемадзеянне, чаму кітайцы вывучаюць беларускую мову, аб чым будуць весці размову ў Самаркандзе Аляксандр Лукашэнка і Сі Цзіньпін — у эксклюзіўным інтэрв'ю «Звяздзе» Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла Рэспублікі Беларусь у Кітайскай Народнай Рэспубліцы Юрыя СЯНЬКО.

— Юрый Аляксеевіч, наколькі паспяхова на фоне даволі няпростай міжнароднай абстаноўкі, звязанай з санкцыйнымі абмежаваннямі, эпідэміялагічнай сітуацыяй, развіваецца сёлета беларуска-кітайскае супрацоўніцтва?

— Гэты год асаблівы: сёлета мы адзначаем 30-годдзе ўстанаўлення дыпламатычных адносін паміж Рэспублікай Беларусь і Кітайскай Народнай Рэспублікай. Можна з упэўненасцю сказаць, што за гэты перыяд адносіны паміж нашымі краінамі дастойна прайшлі выпрабаванне часам і з'яўляюцца сапраўды ўзорам паспяховага ўзаемадзеяння паміж дзяржавамі. Супрацоўніцтва дэманструе станоўчыя вынікі. Двухбаковы тавараабарот за апошнія 30 гадоў павялічыўся ў 51 раз. Беларусь стала адным з ключавых удзельнікаў ініцыятывы «Адзін пояс, адзін шлях». Рэалізоўваецца праект Кітайска-Беларускага індустрыяльнага парка «Вялікі камень», дзе зараз зарэгістраваны 93 рэзідэнты з 15 краін.

Паміж краінамі дзейнічае практыка абвяшчэння тэматычных гадавых цыклаў — 2021—2022 гг. аб'яўлены Годам рэгіёнаў Беларусі і Кітая. У Беларусі, першай на еўразійскай прасторы, распачата вытворчасць прэпаратаў традыцыйнай кітайскай медыцыны. Знешнегандлёвы абарот тавараў і паслуг па выніках мінулага года дасягнуў новага ўзроўню — амаль 6 мільярдаў долараў. Кітай захоўвае пазіцыі другога гандлёвага партнёра Беларусі (пасля Расіі). Нягледзячы на каранцінныя абмежаванні і знешнеэканамічныя выклікі, сёлета па выніках першага паўгоддзя забяспечаны тавараабарот з Кітаем у 2,6 млрд долараў (з ростам у 10,3 працэнта да адпаведнага перыяду летась). Гэта не мяжа магчымасцяў нашых экспарцёраў. Павялічваючы колькасць акрэдытаваных прадпрыемстваў, мы зможам нарошчваць экспарт у Кітай значна больш высокімі тэмпамі. Дарэчы, ужо зараз на пастаўкі ў КНР акрэдытавана звыш 160 беларускіх вытворцаў малочнай, мясной, рыбнай, кандытарскай, алкагольнай і іншай харчовай прадукцыі.

— Якія праекты былі рэалізаваны ў рамках Года рэгіёнаў Беларусі і Кітая, што плануецца ўвасобіць у перспектыве?

— Значнасць міжрэгіянальнага супрацоўніцтва абумоўлена ў першую чаргу тым, што менавіта на мясцовым узроўні ажыццяўляецца стымуляванне гандлёва-эканамічных сувязяў з канкрэтнымі краінамі і партнёрамі. Год рэгіёнаў Беларусі і Кітая ўключае больш за 100 мерапрыемстваў па розных напрамках. На жаль, эпідэміялагічнае становішча і каранцінныя абмежаванні ў Кітаі не дазваляюць планаваць і праводзіць масавыя мерапрыемствы ў вочным фармаце, таму яны цяпер, як правіла, праходзяць у анлайн-рэжыме.

Сёлета ў студзені адбылося падпісанне Пагаднення па развіцці супрацоўніцтва паміж Светлагорскім райвыканкамам і Народным урадам горада Баадзін правінцыі Хэбэй. З вялікім поспехам прайшоў Тыдзень Віцебскай вобласці ў правінцыі Шаньдун, адбыўся В2В семінар дзелавых колаў Магілёўскай вобласці і горада Цяньцзінь. Праведзены форум, прысвечаны 30-годдзю ўстанаўлення дыпламатычных адносін паміж Беларуссю і Кітаем і 5-годдзю ўстанаўлення дружалюбных адносін паміж Мінскай вобласцю і горадам Чунцын.

У рамках правядзення анлайн-сустрэч з рэгіёнамі праводзяцца прэзентацыі экспартнага патэнцыялу беларускіх рэгіёнаў. Так, у горадзе Чэнду правінцыі Сычуань праведзены Форум па развіцці гандлёва-эканамічнага супрацоўніцтва з Гомельскай вобласцю. У найбліжэйшы час запланаваны чарговыя анлайн-мерапрыемствы з удзелам дзелавых колаў Магілёўскай вобласці з правінцыямі Хунань і Шэньсі, Віцебскай вобласці з правінцыямі Гуйчжоу і Хэйлунцзян, Брэсцкай вобласці з правінцыяй Ляанін.

Дарэчы, па выніках мінулага года і першага паўгоддзя сёлета пры садзейнічанні пасольства было праведзена больш за 200 двухбаковых анлайн-мерапрыемстваў, асобныя з якіх збіралі сотні прадстаўнікоў кітайскіх кампаній. Гэта сведчыць аб вялікай цікавасці да нашай краіны з боку кітайскага бізнесу. Перспектыўным стане ўстанаўленне дружалюбных сувязяў паміж Мінскай вобласцю і правінцыяй Цзілінь, гарадамі Гродна і Ланьчжоў (правінцыя Ганьсу). Прапрацоўваецца магчымасць адкрыцця офіса па прасоўванні Кітайска-Беларускага індустрыяльнага парка «Вялікі камень» у горадзе Чунцын.

— Прэзідэнтам у снежні 2021 года была падпісана Дырэктыва нумар 9 «Аб развіцці двухбаковых адносін Рэспублікі Беларусь з Кітайскай Народнай Рэспублікай». Як яна рэалізоўваецца?

— У рамках рэалізацыі стратэгічнага дакумента — Дырэктывы нумар 9 — бакі ўдзяляюць асаблівую ўвагу пытанням стварэння сумесных прадпрыемстваў, прыцягненню інвестыцый і нарошчванню беларускага экспарту ў КНР. Сёлета ў першым паўгоддзі экспарт у Кітай амаль удвая перавысіў адпаведны паказчык за аналагічны перыяд мінулага года. Мы таксама адзначаем рост інвестыцыйнай актыўнасці. Напрыклад, сёлета ў першым квартале аб'ём прамых кітайскіх інвестыцый павялічыўся на 70 працэнтаў. Увогуле, валавы аб'ём кітайскага інвесціравання ў праекты ў Беларусі з 1992 года склаў больш чым 2,6 мільярда долараў, у тым ліку каля 1,1 млрд долараў прамых інвестыцый.

З удзелам кітайскіх кампаній рэалізоўваецца больш за 50 інвестпраектаў. Вядзецца актыўная работа па садзейнічанні беларускім прадпрыемствам у нарошчванні паставак у Кітай прадукцыі дрэваапрацоўкі, нафтахіміі, сельскай гаспадаркі і харчовай прамысловасці. Асаблівы сэнс набыло супрацоўніцтва ў рамках ініцыятывы «Адзін пояс, адзін шлях», якое дае магчымасць не толькі захаваць, але і атрымаць дадатковыя транспартна-лагістычныя маршруты паставак тавараў у КНР і краіны Паўднёва-Усходняй Азіі.

— Беларусь падала заяўку на ўступленне ў ШАС. Што прынясе нашай краіне членства ў гэтай арганізацыі?

— Перш за ўсё, хачу адзначыць, што на гэты момант можна весці гаворку толькі аб пачатку працэдуры ўступлення Беларусі ў ШАС, рашэнне аб якім, спадзяёмся, будзе прынята падчас найбліжэйшага пасяджэння Савета кіраўнікоў дзяржаў у Самаркандзе. У далейшым трэба будзе правесці даволі маштабную работу па завяршэнні ўсіх унутрыдзяржаўных працэдур па ўступленні ў гэтую арганізацыю. У будучыні атрыманне Беларуссю статусу паўнапраўнага члена ШАС дасць шэраг дадатковых пераваг і магчымасцяў, стане прадаўжэннем нашай паслядоўнай палітыкі па ўдзеле ў падобных па асобных параметрах міжнародных і рэгіянальных структурах. У эканамічнай сферы беларускі бок атрымае доступ да ўсіх існуючых праграм у эканоміцы, гандлі, фінансах, транспарце і г. д. у рамках ШАС, а таксама да будучых ініцыятыў.

Мяркуем, што на фоне традыцыйных пытанняў бяспекі, якія адыгрываюць у арганізацыі ключавое значэнне, паслядоўна будзе ўмацоўвацца і эканамічнае супрацоўніцтва. Зараз у рамках ШАС ужо дзейнічаюць такія структуры, як Дзелавы савет, Міжбанкаўскае аб'яднанне, дзе наша краіна актыўна ўдзельнічае. Важным таксама з'яўляецца той факт, што павышэнне статусу Беларусі ў арганізацыі створыць спрыяльныя ўмовы для інтэнсіфікацыі супрацоўніцтва з дзяржавамі растучай «сям'і ШАС» у галіне бяспекі, эканомікі і гандлю, рэалізацыі праектаў развіцця транспартна-лагістычнай, інфармацыйна-камунікацыйнай і іншай інфраструктуры.

— Паспяховым аказаўся старт электронных продажаў нашых тавараў на электроннай пляцоўцы, у якім вы прынялі асабісты ўдзел. Як змяняюцца формы і метады папулярызацыі беларускага экспарту, што гэта прыносіць?

— Анлайн-фармат з'яўляецца неабходнай умовай прысутнасці тавару на кітайскім рынку і садзейнічае далейшаму прасоўванню прадукцыі. З чэрвеня на кітайскай платформе электроннай камерцыі JD.com у пробным рэжыме пачаў працаваць першы электронны нацыянальны павільён Рэспублікі Беларусь у КНР. 5 ліпеня мы ўзялі ўдзел у цырымоніі адкрыцця Нацыянальнага электроннага павільёна Беларусі на пляцоўцы Douyіn (кітайская версія TіkTok) і ў прамым эфіры правялі прэзентацыю беларускай прадукцыі. Усяго за гадзіну анлайн-трансляцыі эфір паглядзелі звыш 1,3 мільёна чалавек, а агульная сума продажаў беларускага шакаладу і снэкаў перавысіла 900 тысяч кітайскіх юаняў (135 тыс. долараў)

— Нашы адносіны дасягнулі найвышэйшай кропкі «жалезнага братэрства» і «ўсепагоднага партнёрства». Што далей?

— Кожнае павышэнне ўзроўню двухбаковых адносін, прычым менавіта афіцыйнае, з'яўляецца, па сутнасці, замацаваннем таго, чаго мы дасягнулі за папярэднія гады, а таксама адлюстраваннем планаў на будучыню. Гэта новая планка, кажучы спартыўнай мовай, новая вышыня, ніжэй за якую потым ужо апускацца нельга. Мы шчыра ўдзячныя кітайскім сябрам, што, нягледзячы на складанае становішча ў свеце, у дадзеным пытанні глядзяць з намі ў адным напрамку, падтрымліваюць у самых розных сітуацыях.

Свет не стаіць на месцы. Падвёўшы рысу пад пэўным узроўнем адносін, мы адразу пачынаем рухацца далей. З'яўляюцца новыя праекты, тэхналогіі, з імі — новыя магчымасці. Узнікаюць і новыя выклікі. Таму перакананы, што і адносіны Беларусі і Кітая таксама будуць рушыць далей, напаўняцца новым зместам і набываць новыя характарыстыкі.

— Вельмі перспектыўнае супрацоўніцтва ў сферы лічбавай эканомікі. Як яно развіваецца?

— Ва ўмовах пандэміі ўвесь свет адчуў наступствы парушэнняў традыцыйных эканамічных, фінансавых і транспартна-лагістычных ланцужкоў. Таму цяпер пытанні лічбавізацыі эканомікі маюць вельмі важнае значэнне. Разам з кітайскімі калегамі мы прапрацоўваем пытанні абмену электроннай інфармацыяй аб таварах, якія перавозяцца чыгуначнымі кантэйнерамі цягнікамі «Кітай — Еўропа». Актыўна супрацоўнічаем з паркам «Вялікі камень» у дадзеных пытаннях. Сёлета ў сакавіку пры непасрэдным садзейнічанні пасольства зарэгістраваны новы рэзідэнт — ТАА «Навукова-тэхнічная кампанія Бел Самаед клаўд» з праектам у галіне лічбавых тэхналогій. Ва ўзаемадзеянні з Сумеснай кампаніяй па развіцці парка «Вялікі камень» Пасольства Беларусі ў Кітаі актыўна прасоўвае адкрыццё беларускіх нацыянальных павільёнаў на новых кітайскіх электронных пляцоўках.

— Пасольства актыўна падтрымлівае і прасоўвае праекты, звязаныя з традыцыйнай беларускай культурай, беларускай мовай. Як яны ўспрымаюцца кітайцамі, наколькі паспяхова праходзіць культурны абмен паміж нашымі народамі?

— Доўгатэрміновае і дзейснае супрацоўніцтва, заснаванае на ўзаемным даверы і ўзаемным выйгрышы, немагчыма без разумення менталітэту і ведання культуры, традыцый і звычаяў краіны-партнёра. Менавіта таму мы заўсёды ўдзялялі асаблівую ўвагу народнай дыпламатыі і папулярызацыі традыцыйнай беларускай культуры і беларускай мовы ў Кітаі. У Кітайскай Народнай Рэспубліцы на базе вышэйшых навучальных устаноў у 2012—2019 гг. створаны і функцыянуюць 11 цэнтраў вывучэння Беларусі, а таксама інстытут вывучэння Беларусі, які спецыялізуецца на эканамічных даследаваннях. На базе цэнтраў праводзяцца канферэнцыі, круглыя сталы, лекцыі па пытаннях беларускай мовы, культуры, а таксама па тэматыцы беларуска-кітайскіх адносін.

З асаблівым гонарам адзначу, што ў Пекінскім, Цяньцзіньскім і Сіаньскім універсітэтах замежных моў, а таксама ў Другім Пекінскім інстытуце замежных моў вядзецца выкладанне беларускай мовы. Пры падтрымцы пасольства ў 2020 годзе Пекінскі ўніверсітэт замежных моў заснаваў Усекітайскі конкурс беларускай мовы «Гаворым па-беларуску», які праходзіць кожныя два гады, а Цяньцзіньскі ўніверсітэт замежных моў штогод праводзіць Усекітайскі конкурс па беларусазнаўстве «Ад Сінявокай да Паднябеснай».

Мне як беларусу вельмі прыемна, што кітайская моладзь праяўляе шчырую цікавасць да мовы і культуры нашай невялікай краіны, старанна і з любоўю паглыбляецца ў беларускія традыцыі і тым самым уносіць свой уклад у збліжэнне нашых народаў і паглыбленне беларуска-кітайскіх культурных абменаў. У дапандэмійны перыяд у КНР на рэгулярнай аснове праводзіліся выставы жывапісу і фотамастацтва беларускіх аўтараў, а творчыя калектывы Беларусі былі пастаяннымі гасцямі розных конкурсаў і фестываляў, якія праводзяцца ў Паднябеснай.

Адным з важных напрамкаў двухбаковага супрацоўніцтва з'яўляюцца абменныя Дні культуры. Паміж Беларуссю і Кітаем яны праходзілі ў 2011-м, 2012-м, 2015-м, 2017-м і 2019-м гадах. Сёлета, 1 ліпеня, напярэдадні Дня Незалежнасці Рэспублікі Беларусь, адбылося афіцыйнае адкрыццё чарговых Дзён культуры Беларусі ў Кітаі, якія ўпершыню праходзяць у анлайн-фармаце (з улікам строгіх антыковідных абмежаванняў, якія захоўваюцца ў КНР) і прадоўжацца да 1 кастрычніка. Паводле інфармацыі Міністэрства культуры і турызму КНР, за першыя 10 дзён трансляцыі на платформах вядучых кітайскіх СМІ (CCTV, Tengcent, Youku і інш.) паглядзелі звыш трох мільёнаў кітайскіх гледачоў. Гэта выдатная магчымасць для жыхароў Кітая бліжэй пазнаёміцца з традыцыйнай і сучаснай беларускай культурай і ўбачыць канцэртныя праграмы найлепшых творчых калектываў Беларусі. Сёлета ў рамках Дзён культуры Беларусі ў Кітаі нашу краіну прадстаўляюць балетная трупа Нацыянальнага акадэмічнага Вялікага тэатра оперы і балета са «Спартаком», Беларускі дзяржаўны харэаграфічны ансамбль «Харошкі» з тэатралізаванай харэаграфічнай праграмай «Мы беларусы» і Нацыянальны акадэмічны народны хор Рэспублікі імя Г. І. Цітовіча са сваёй канцэртнай праграмай.

— Плануецца, што на палях саміту ШАС у Самаркандзе адбудзецца сустрэча Аляксандра Лукашэнкі і Сі Цзіньпіна. Якія пытанні плануецца абмеркаваць?

— Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь Аляксандр Лукашэнка і Старшыня КНР Сі Цзіньпін апошні раз сустракаліся на палях пасяджэння Савета кіраўнікоў дзяржаў ШАС у Бішкеку ў чэрвені 2019 года. З таго часу адбылося тры тэлефонныя размовы, кіраўнікі дзяржаў рэгулярна абменьваліся пасланнямі па самых розных тэматыках. Перакананы, што такім моцным лідарам заўсёды ёсць што абмеркаваць: гэта і міжнародная абстаноўка, і двухбаковыя адносіны, парадак дня якіх зараз вельмі шырокі. Безумоўна, ёсць месца і чыста чалавечым, сяброўскім зносінам. Мы заўсёды падкрэслівалі, што ў аснове адносін Беларусі і Кітая ляжыць узаемная павага, падтрымка, імкненне да пераадолення любых перашкод.

Гутарыў Мікалай ЛІТВІНАЎ