Брокерская кампанія Barclays Capіtal прагназуе, што рост цэн на энерганосьбіты, жорсткія меры еўрапейскага Цэнтрабанка і скарачэнне попыту прывядуць да рэцэсіі ў Еўрасаюзе і падзення валавога ўнутранага прадукту не менш чым на 1,7 працэнта. Пры гэтым больш за ўсё пацерпяць такія краіны, як Германія, Францыя, Італія і Іспанія. «Навіны з Заходняй Еўропы нагадваюць тыя, што некалі прыходзілі з такіх краін, як Балівія», — заўважыў у рэдакцыйным артыкуле аглядальнік Forbes Кенэт Рапоза. Па яго меркаванні, краіны Старога Свету, якія трапілі ў працяглы энергетычны крызіс, цяпер рызыкуюць вярнуцца ў сярэднявечча. Куды коціцца Еўропа?
Еўрапейцы мітусліва рыхтуюцца да надыходзячай зімы. У краінах ЕС назіраецца скачок цэн не толькі на прыродны газ, але і на альтэрнатыўнае паліва — дровы. Людзі скупляюць бярвенне, каб не змерзнуць падчас халадоў, адзначыў Baltnews. Недальнабачныя дзеянні еўрапейскіх палітыкаў паставілі пад удар уласнае насельніцтва. Ужо зараз грамадзяне думаюць, на якія сродкі аплачваць рахункі за электраэнергію і як не змерзнуць гэтай зімой.
І найбольш у гэтым плане пацярпела менавіта Германія. Па словах жыхара Мюнхена Ёрга Мертэнса, сума яго жнівеньскага рахунку за электраэнергію ўзрасла на 70 працэнтаў. Ён адзначыў, што, жывучы на ??адну пенсію, пасля аплаты рахункаў за святло і ацяпленне ў яго застанецца прыкладна 365 еўра на харчаванне, лекі і праезд. Таму Мертэнс прыйдзецца выбіраць, чаму аддаваць перавагу і на чым эканоміць сродкі: на ежы, сродках гігіены або на зімовым абутку.
З набліжэннем халадоў усё больш еўрапейцаў упадаюць у роспач. Пры гэтым у некаторых рэгіёнах не хапае дроў — «паліва апошняй надзеі». На гэтым фоне зафіксаваны рост злачыннасці, піша газета Washіngton Post. Так, ашуканцы ствараюць падробленыя вэб-сайты, прайдзісветы выдаюць сябе за гандляроў драўнянага паліва і выцягваючы грошы са спажыўцоў. Таксама пачасціліся выпадкі крадзяжу драўніны.
«Дрова — гэта новае золата», — кажа 62-гадовы жыхар Брэмена Франц Люнінгхейк. Паводле яго слоў, мяркуючы па цяперашніх тарыфах, у наступным годзе рахунак за ацяпленне ў яго выпадку ўзрасце ў тры разы — да 4,5 тысячы долараў (у разліку за год). У такой сітуацыі дровы разглядаюцца як альтэрнатыўнае паліва.
Аб недахопе дроў у Еўрасаюзе ўжо піша агенцтва Bloomberg — вядучы пастаўшчык інфармацыі для прафесійных удзельнікаў фінансавых рынкаў. Пры гэтым попыт на драўніну імкліва расце з-за недахопу газу. Дровы сталі новым эканамічным індыкатарам, сцвярджаюць эксперты арганізацыі Сусветны эканамічны форум (WEF). Нават у Швейцарыі, дзе інфляцыя была адной з самых нізкіх у Еўропе, цэны на дровы ў мінулым месяцы выраслі на 26 працэнтаў. У Польшчы гавораць, што зараз танней ацяпляцца старой мэбляй, чым пакупнымі дровамі. У Нідэрландах запасы ў пастаўшчыкоў драўніны скончыліся яшчэ да канца лета. У Венгрыі былі аслаблены многія забароны на высечку дрэў.
Як паведамляе Bloomberg, на складах, недалёка ад берлінскага аэрапорта, нядаўна ўсталявалі новыя вароты з-за апасення, што ў роспачы людзі могуць выкрасці тавары. Асноўны каштоўны актыў, які захоўваецца там, — дровы. Прычым, як ні дзіўна, такія апасенні зусім небеспадстаўныя. Паведамляецца, што ў Берліне жыхары ссеклі на дровы амаль усе дрэвы ў цэнтральным парку Тыргартэн.
Цэны на драўняныя пелеты ў Францыі амаль падвоіліся — да 600 еўра за тону. Ёсць прыкметы панічнай закупкі гэтага паліва ў свеце. Венгрыя дайшла да таго, што забараніла экспарт пелет, а Румынія на паўгода абмежавала цэны на дровы. Між тым на чаканне дастаўкі дроўных печаў зараз могуць спатрэбіцца месяцы.
Назіраюцца ў Еўропе і прыкметы празмернай скупкі дроў. У французскай кампаніі, якая вырабляе коміны і драўнянае паліва, напрыклад, адзначылі, што некаторыя кліенты купляюць дзве тоны драўняных гранул, хоць, як правіла, менш чым адной тоны дастаткова для абагравання дома на працягу года.
Характэрна, што бурны рост цэн на драўнянае паліва шмат у чым быў арганізаваны еўрапейскімі ўладамі, якія забаранілі ўвоз драўніны і паліўных пелет з Расіі і Беларусі. Прычым наш рэсурс даволі важкі. Паліва для абагравання людзей у Еўропе не можа быць пад санкцыямі, гэта неразумна. Такое меркаванне выказаў БелТА міністр лясной гаспадаркі Аляксандр Кулік. У мінулым годзе арганізацыі Міністэрства лясной гаспадаркі выпусцілі 1,5 мільёна куб. метраў піламатэрыялаў, палову з якіх рэалізавалі ўнутры краіны, а палову адгрузілі на экспарт. «Трэба прызнаць, што ўведзеныя супраць галіны санкцыі з боку Еўрапейскага саюза на некаторы час запаволілі работу нашых прадпрыемстваў, але разам з тым не спынілі. Больш за тое, ужо па выніках жніўня мы выйшлі на сярэднямесячны аб'ём адгрузкі піламатэрыялаў 2021 года — 62 тысячы куб. метраў. Прадукцыя была пастаўлена ў дружалюбныя нам краіны. Гэта значыць, сёння мы можам гаварыць аб тым, што задачу пераарыентаваць рынкі збыту мы выканалі. Безумоўна, еўрапейскі рынак быў больш зручны і маржынальны для нас. Але нашы цэхі працуюць, валютная выручка паступае», — расказаў Аляксандр Кулік.
За апошнія гады створана нямала новых пелетных вытворчасцяў. Цяпер у галіне працуе больш за 20 пелетных заводаў і яшчэ некалькі праектаў знаходзіцца на заключнай стадыі рэалізацыі. Дзеючыя прадпрыемствы выпускаюць каля 300 тысяч тон прадукцыі ў год, а пасля ўводу ў эксплуатацыю астатніх плануецца выйсці на аб'ём 450 тысяч тон.
«Не буду хаваць: мы чакаем адкрыцця еўрапейскага рынку, таму што паліва для абагравання людзей не можа быць пад санкцыямі. Гэта абсалютна неразумнае вырашэнне пытання і да палітыкі не мае ніякага дачынення. Кошт тоны пелет у Беларусі зараз складае каля 100 долараў, і гэта цалкам нармальная кошт. Напрыклад, у Польшчы за апошнія месяцы кошт пелет падскочыў да 2 тысяч злотых. Для людзей гэта непад'ёмная сума. І мы перакананы, што рана ці позна еўрапейскія палітыкі ўсведамляюць, што санкцыі б'юць перш за ўсё па дабрабыце іх жа грамадзян», — адзначыў кіраўнік Мінлясгаса.
Стары Свет імкліва вяртаецца ў сярэдневечча, сцвярджае ў сваю чаргу і Bloomberg. «Мы вярнуліся да старых часоў, калі людзі не абагравалі ўвесь дом. Яны садзіліся вакол вогнішча, выкарыстоўвалі цяпло ад печы або адкрытага агню і клаліся спаць, — згадвае выканаўчы дырэктар брытанскага аптовага прадаўца дроў Certaіnly Wood Нік Снэл. — Гэтай зімой такіх небарак будзе значна больш».
Шведскае агенцтва аховы навакольнага асяроддзя выказала занепакоенасць у сувязі з тым, што людзі могуць спальваць у печах і камінах усё, што трапіцца пад руку. Спецыялісты ведамства перасцерагаюць аб высокім узроўні забруджвання ў тым выпадку, калі людзі спальваюць дровы, але не ведаюць, як правільна рабіць гэта. У агенцтве папярэджваюць, што цвёрдыя часціцы могуць трапляць глыбока ў лёгкія і выклікаць інсульты, інфаркты, астму. Асабліва высокая рызыка ў гарадскіх раёнах.
З нявопытнасцю насельніцтва сутыкнуліся і супрацоўнікі нацыянальнай асацыяцыі камінараў Германіі. Апошнім часам у іх мноства заказаў на падключэнне новых і старых печаў, а кліенты распытваюць аб... спальванні конскага гною і іншых нестандартных відах паліва. Жыхар Берліна камінар Норберт Шкробек распавёў пра шматлікія рызыкі. Так, няправільна ўсталяваная печ можа прывесці да ўцечак угарнага газу, з-за чаго можа ўзрасці смяротнасць сярод насельніцтва. «Упэўнены, што гэтай зімой некаторых людзей вынясуць з іх дамоў наперад нагамі», — сказаў камінар Норберт Шкробек.
Берлінскі навуковец Вінцэнц Шонфельдэр заявіў, што санкцыі нанеслі насамрэч цяжкі ўдар па Германіі. Між тым амерыканцы, заўважыў эксперт, «назіраюць за тым, што адбываецца з камфортнай адлегласці». Па словах аналітыка Крыстафа Бутэрвегэ, да зімы многія нямецкія хатнія гаспадаркі будуць аддаваць амаль траціну сваіх даходаў на аплату электрычнасці, што падштурхне рост узроўню энергетычнай беднасці. «З'явіцца мноства бедных людзей, якім давядзецца вырашаць: галадаць ім ці мерзнуць», — папярэдзіў Бутэрвегэ.
Энергакрызіс заўважна змяняе ўклад жыцця жыхароў Еўропы. «У Вялікабрытаніі жыхары, якія маюць патрэбу ў грашах, кідаюць сваіх хатніх жывёл, а школы папярэджваюць, што з-за росту цэн на электраэнергію яны больш не могуць дазволіць сабе куплю новых падручнікаў», — адзначаецца ў артыкуле Washіngton Post. Выданне нагадвае, што ў Германіі, Вялікабрытаніі, Італіі і Нідэрландах, якія пацярпелі з-за энергакрызісу больш за ўсіх, тарыфы на ацяпленне для жыхароў ўзраслі на 210 працэнтаў.
Еўрапейскія краіны спрабуюць пераадолець дэфіцыт прыроднага газу, пры гэтым абяцаючы фінансавую дапамогу на сотні мільярдаў еўра спажыўцам і прадпрыемствам. Але гэтыя крокі наўрад ці поўнасцю кампенсуюць павышэнне затрат, таму аналітыкі папярэджваюць аб росце беднасці сярод еўрапейцаў, дзяржаўнага доўгу краін ЕС і яшчэ большым уроне для навакольнага асяроддзя. Між тым у Еўрасаюзе ва ўмовах энергакрызісу ўжо задумаліся, як абысці ўласныя абмежаванні і гарантаваць энергабяспеку. Так, паводле дадзеных агенцтва Bloomberg, Еўракамісія можа паслабіць абмежаванні супраць Расіі і дазволіць перавозку пэўных тавараў. Размова ідзе аб транспарціроўцы вугалю, які павінен гарантаваць энергетычную бяспеку.
Раней аглядальнік выдання Sabah Хасан Басры Ялчын заявіў, што Еўрасаюз усё бліжэй падыходзіць да капітуляцыі перад Расіяй у пытанні газу. Па словах эксперта, Еўропа не можа спадзявацца на дапамогу ЗША. Акрамя таго, еўрапейцам не дапамогуць таксама гіпатэтычныя запасы блакітнага паліва. Аглядальнік Fіnancіal Tіmes Рычард Міл заявіў, што Еўропа сутыкнулася з энергетычным крызісам, які «даб'е» кантынент. Ён адзначыў, што незвычайна сухая зіма і вясна прывялі да таго, што запасы вады ў рэзервуарах аказаліся на рэкордна нізкім узроўні. Гэта пагражае тым, што шэраг краін не змогуць забяспечыць свае патрэбы ў электраэнергіі.
Тым часам Еўрапейскі цэнтр сярэднетэрміновых прагнозаў надвор'я папярэдзіў жыхароў Еўропы, што зіма прынясе больш нізкія, чым звычайна, тэмпературы на фоне жорсткага энергетычнага крызісу. Аб гэтым паведаміла ТАСС. Сіноптыкі ўдакладнілі, што чакаецца меншая колькасць ападкаў і вятроў для выпрацоўкі энергіі.
Кіраўнік расійскага холдынга «Газпрам» Аляксей Мілер прагназуе, што ў Еўропе хуткай зімой у пік халадоў могуць замерзнуць цэлыя гарады, паведаміла РІА «Навіны». Між тым кіраўнік расійскага газавага холдынга лічыць, што ў цэлым еўрапейскія краіны змогуць перажыць зіму. Аднак ужо зараз узнікае пытанне, як Еўропа плануе задаволіць попыт на газ у наступным годзе. Становіцца відавочным, што цяперашні энергакрызіс не кароткачасовая з'ява, яго прычыны носяць сістэмны характар.
Мілер таксама з іроніяй выказаўся наконт ініцыятывы ЕС аб увядзенні мяжы цэн на газ з Расіі. «Згадваюцца словы добра вядомай нашай песні — «Потолок ледяной, дверь скрипучая» і далей па тэксце», — заявіў Мілер. Ён адзначыў, што Еўропа не можа прымусіць экспарцёраў газу прадаваць блакітнае паліва па патрэбным ёй кошце. Мілер таксама звярнуў увагу, што эканамічныя поспехі ЕС, у тым ліку Германіі, доўгі час забяспечваліся за кошт танных расійскіх энергарэсурсаў. Таму рост цэн на газавым рынку ставіць пад удар прамысловыя прадпрыемствы ў еўрапейскіх краінах і ў цэлым эканамічную мадэль развіцця Еўропы.
Старому Свету застаецца хіба што на дровах варажыць, ды і тое, калі іх удасца адшукаць.
Захар БУРАК
Відэакадры масавага забойства пацыентаў у магілёўскай псіхіятрычнай бальніцы фігуравалі ў абвінавачванні супраць фашыстаў на Нюрнбергскім працэсе.
«Адно немагчыма без другога».
Ужо традыцыя з нагоды Дня роднай мовы прапаноўваць чытачам праверыць свае веды.
