Трэніроўкі на дрэве, «музычныя струны» і суперпадрыхтоўка

Вялікія перамогі пачынаюцца ў дзіцячых школах, бо трэба ж недзе прывыкаць да сур'ёзных нагрузак і вучыцца дабівацца выніку. Адной з такіх школ у гісторыі беларускага тэніса стала школа пры Мінскім аўтамабільным заводзе, якая была вядома на ўвесь Савецкі Саюз як школа МАЗ. На яе кортах раслі чэмпіёны Еўропы Наталля Барадзіна і Сяргей Леанюк, яна адкрыла дарогу ў тэніс Сяргею Цяцерыну, Аляксандру Дземідзенку, Таццяне Пучак, Уладзіміру Валчкову і многім іншым славутым беларускім тэнісістам. Бацька-заснавальнік школы МАЗ — легендарны трэнер Аркадзь Львовіч Эйдэльман. А разам з ім першыя крокі пакуль яшчэ не школы, а секцыі рабіў Эдуард Дуброў, асоба ў беларускім тэнісе вядомая.

У 1960-я тэніс, як і ўсе іншыя віды спорту, развіваўся дзякуючы спартыўным таварыствам. Тэніс быў прадстаўлены практычна ў кожным з іх, у кожным з іх былі добрыя трэнеры, працавалі спартыўныя школы. У СКА — Марат Мікалаевіч Звераў, у «Дынама» — Генадзь Антонавіч Пятроў. Уладзімір Барысавіч Скугароў працаваў у СДЮШАР, Георгій Уладзіміравіч Краўкоў — у комплексе «Змена». Аркадзь Эйдэльман трэніраваў у «Чырвоным сцягу». Асноўнымі сапернікамі былі «Дынама» і «Чырвоны сцяг». Часцей за ўсё пераможцамі станавіліся чырванасцяжнікі.

Аркадзь Эйдэльман пачаў весці заняткі па тэнісе на МАЗе практычна адразу пасля арміі. Але, па словах Эдуарда Дуброва, 12-гадовыя хлапчукі ўсё роўна называлі 23-гадовага трэнера «дзядзькам». Трэніраваліся будучыя тэнісісты ва ўмовах, якія сучасным гульцам могуць здацца немагчымымі. «У нас быў адзін корт за інтэрнатам аўтазавода. Дарэчы, там жа праходзілі і заняткі па барацьбе, з-за якіх я прагульваў урокі. Усё было ў адным будынку. У падвале — барцоўская зала з дываном, меліся раздзявалкі, чамусьці пакой для лыж. І нам, тэнісістам, выдзелілі адно памяшканне, там была трэнерская. На тэрыторыі былі яшчэ чатыры пляцоўкі для мястэчкаў, баскетбольная, валейбольная і гандбольная пляцоўкі, адзін тэнісны корт», — успамінае Эдуард Дуброў.

Усё змянілася ў 1962 годзе, калі кіраўніцтва Мінскага аўтамабільнага завода дамовілася са сваім пабрацімам, швейцарскім заводам, правесці таварыскі матч. Спецыяльна дзеля гэтай падзеі пабудавалі яшчэ адзін тэнісны корт. І з гэтага часу тэніс на аўтазаводзе пачаў пашырацца: прыбралі баскетбольную і валейбольную пляцоўкі, пакінулі толькі гандбол. Потым і гандбол прыбралі, на заводзе каманды не было.

«З кожным годам у нас раслі вынікі, з'яўляліся майстры спорту, чэмпіёны і прызёры чэмпіянату рэспублікі. З часам наша школа МАЗ стала адной з найлепшых у Савецкім Саюзе. Асноўнымі нашымі сапернікамі ў СССР былі маскоўскі «Спартак», украінскі «Антэй». Гэтыя тры школы былі найлепшымі дзіцяча-юнацкімі спартыўнымі школамі ў Савецкім Саюзе. Работнікі завода таксама прыходзілі да нас гуляць у тэніс. І мы, 12-гадовыя хлапчукі, глядзелі на іх і імкнуліся гуляць гэтак жа, як яны. Я, калі ўжо сам трэніраваў, часта ставіў найбольш здольных дзяцей пагуляць з дарослымі, каб яны паглядзелі, якая можа быць хуткасць, як сябе паводзіць на корце. Гэта такі тонкі псіхалагічны ход Аркадзя Львовіча. Эйдэльман быў трэнерам вельмі патрабавальным, але не злым. Ён шмат у нас укладваў і хацеў бачыць аддачу», — расказвае Эдуард Уладзіміравіч.

У шматлікіх інтэрв'ю сваім улюбёным пакрыццём Эдуард Дуброў называе... дрэва. Паводле яго слоў, за савецкім часам гэта было самае хуткае пакрыццё. Праўда, яно ж было і самым распаўсюджаным. У мінскім будтрэсце № 5, у школе МАЗ, у Доме афіцэраў — усюды было драўлянае пакрыццё. Эдуард Уладзіміравіч зазначае, што яно патрабавала сур'ёзнай фізічнай падрыхтоўкі.

А што па экіпіроўцы і форме? «Мячы былі ленінградскія: белыя з сінім надпісам. Струны ў ракетках былі з жылаў быкоў, таму вельмі адчувальныя да вільгаці. Не дай бог, пагуляеш у дождж, потым толькі чуеш уначы, як яны лопаюцца. Пасля ўжо з'явіліся штучныя струны. Ракеткі — драўляныя. Але яны доўга не вытрымлівалі гульні, я іх увесь час ламаў. Красовак для гульні ў нас таксама не было. Кожны тэнісіст імкнуўся займець спецыяльныя красоўкі за 6 рублёў 40 капеек на поліўрэтанавай падэшве з вострым носам. Усе ўладальнікі такіх красовак вельмі імі ганарыліся, у такім абутку было зручна гуляць. Праблемы пачыналіся пасля таго, як пагуляеш у гэтых красоўках на грунтавым пакрыцці — яны станавіліся брудныя. Дома старанна іх сціралі, зубной пастай чысцілі, каб былі беленькія. Форму куплялі самі. Я — у вядучых гульцоў саюза, у іх была магчымасць прывезці з-за мяжы. А майкі і шорты выдаваў «Чырвоны сцяг», — расказвае Эдуард Дуброў.

Многія знакамітыя тэнісісты, чый шлях у вялікі спорт пачаўся менавіта на мазаўскіх кортах, з цеплынёй успамінаюць сваю дзіцяча-юнацкую школу. Гэта не проста ўстанова — гэта прыклад таго, як адданасць сваёй справе, прафесіяналізм і талент трэнераў і спартсменаў прыводзяць да выніку, аб якім гаварыла ўся краіна. Нездарма ж школа МАЗ лічылася адной з найлепшых дзіцяча-юнацкіх спартыўных школ у СССР.

Пазней, калі ўжо Эдуард Дуброў трэніраваў на кортах роднай школы, тут выраслі 30 майстроў спорту, з іх сем — міжнароднага класа. Іх імёны лепей вядомыя сучасным аматарам тэніса. Гэта Марына Сцец, Надзея Астроўская, Дар'я Кустава, Уладзімір Ігнацік, Лідзія Марозава, Іма Богуш.

А пачалася ўся гэтая гісторыя на тэнісным корце за інтэрнатам аўтазавода…

Валерыя СЦЯЦКО

Прэв’ю: pixabay.com