Першы царкоўнаславянска-беларускі слоўнік праваслаўнай лексікі выдадзены ў Мінску

У выдавецтве прыходу Свята-Петра-Паўлаўскага сабора горада Мінска ўпершыню выдадзены «Кароткі царкоўнаславянска-беларускі слоўнік праваслаўнай лексікі», паведамляецца на сайце Беларускай праваслаўнай царквы.

Слоўнік падрыхтаваны біблейскай камісіяй Беларускай праваслаўнай царквы, якая больш за трыццаць гадоў, пачынаючы з 1989 года, займалася перакладам Святога Пісання на беларускую мову.

Адказным рэдактарам перакладу на працягу ўсіх гэтых гадоў быў светлай памяці протаіерэй Сергій Гардун. Ён жа з’яўляецца аўтарам перакладу цэлага шэрагу богаслужэбных тэкстаў: Бажэственнай літургіі Іаана Залатавуста, Вялікай вячэрні, Малітваў ранішніх, Малітваў вячэрніх, Паследавання ды Святога Прычашчэння, Малітваў падзякі пасля Святога Прычашчэння, Малітваў перад споведдзю, Таінстваў Вянчання, Хрышчэння, Мірапамазання, шэрагу канонаў і іншых.

Усе гэтыя пераклады актыўна выкарыстоўваюцца ў сучаснай паўсядзённай богаслужбовай практыцы ў тых парафіях Беларускай праваслаўнай царквы, дзе рэгулярна праходзяць беларускамоўныя набажэнствы. Колькасць такіх прыходаў паступова расце. І, як сведчаць прыхаджане, правядзенне службаў на беларускай мове дапамагае ім глыбей разумець царкоўнаславянскія тэксты.

Пад рэдакцыяй протаіерэя Сергія Гардуна быў падрыхтаваны і «Кароткі царкоўнаславянска-беларускі слоўнік прававой лексікі». Вядома, што пераклад Святога Пісання і богаслужэбных тэкстаў цесна звязаны з праблемай распрацоўкі літургічнай тэрміналогіі, патрабуе высокага стылю, адпаведнага багаслоўскім і рэлігійнага вопыту праваслаўнай жыцця. У ходзе працы над перакладамі Біблейская камісія выпрацавала і сфармулявала шэраг прынцыпаў, паводле якіх ажыццяўлялася складанне дадзенага слоўніка. Гэтыя прынцыпы апісаны ў прадмове да слоўніка.

«Кароткі царкоўнаславянска-беларускі слоўнік прававой лексікі» складаецца з некалькіх раздзелаў. Так, у разелі «Імены святых паводле праваслаўнага месяцаслова» ў першым слупку прыведзена царкоўнаславянская форма імя, а таксама першапачатковае значэнне гэтага імя і ўказанне мовы, з якога адбываецца гэтае імя. У іншым слупку знаходзіцца беларуская царкоўная форма імя, а ў трэцім — іншыя вытворныя формы імя.

У раздзеле «Назвы праваслаўных сьвяты» таксама ў другім і трэцім слупках змешчаны адпаведна беларускае царкоўнае назва свята ў кароткай і поўнай форме, а таксама беларускія народныя назвы свята.

У адмысловым раздзеле слоўніка прыводзіцца пераклад назваў шанаваных у Праваслаўнай царкве абразоў. Яшчэ адзін раздзел змяшчае пераклад ўсіх 77 кніг Святога Пісання, і размешчаны яны ў адпаведнасці з традыцыйным парадкам праваслаўнай Бібліі. Тут неабходна адзначыць, што колькасць кніг і парадак іх размяшчэння адрозніваецца як у каталіцкай, так і ў пратэстанцкай Бібліі. У каталіцкай Бібліі 73 кнігі, у пратэстанцкай — 66 кніг.

У апошнім раздзеле слоўніка змешчаны правілы тытулавання і зваротаў да духавенства.

У слоўніку зафіксаваны сучасны этап працэсу фарміравання рэлігійнай лексікі праваслаўнай традыцыі. Праца над перакладамі працягваецца, уносяцца некаторыя змены ў тое, што было зроблена раней. Такім чынам, адбываецца натуральны працэс выпрацоўкі беларускай рэлігійнай лексікі ўнутры Царквы з улікам царкоўнай і моўнай традыцыі, з улікам патрэбаў розных сфер сучаснага жыцця беларускага народа.