За тры рублі — не. Але за пяць або дзесяць — рэальна... Кажуць, знешні выгляд чалавека (і асабліва жанчыны) прама прапарцыянальны сумам, якія ён (яна) укладвае ў сваю знешнасць, і ў тым ліку ў адзенне. Гэта так, асабліва з узростам. І ўсё ж, калі вы валодаеце добрым густам і ж цвёрдым жаданнем берагчы навакольнае асяроддзе, а сродкамі — не вельмі, тады цалкам магчыма апранацца ў «сэкандзе» і выглядаць хай не шыкоўна, але (прыклаўшы фантазію і вышэйзгаданы мастацкі густ) стыльна і індывідуальна.
Пра тое, як разумна «шопіцца» ў крамах адзення «з другіх рук», мы ўжо пісалі. Сёння наш шлях — на самы ніжні ярус індустрыі продажу адзення «з рук у рукі» — на барахолку. І першае, што прыходзіць у галаву ў гэтай сувязі, — знакамітае «поле цудаў». Падыходзіць такое не ўсім. Прыйдзецца адкінуць грэблівасць, а восенню і зімой — яшчэ і не баяцца холаду і ветру. Ва ўзнагароду ж — непаўторны, скажам так, культурны вопыт і, безумоўна, яркія ўражанні.
Так, «поле цудаў» яшчэ жывое і нават, можна сказаць, квітнее. Адзін з сімвалаў Мінска перш знаходзіўся насупраць гандлёвых павільёнаў рынку «Лебядзіны», за аўтадарогай. Сёння там будуюць новы квартал, частка «Лебядзінага» пераехала ў Табары, але «поле цудаў» аказалася жывучым: змяніла дыслакацыю (цяпер яно размешчана практычна каля МКАД) і зноў збірае сотні пакупнікоў.
«Блышыныя рынкі» — сусветная з'ява. Яны вядомыя ў Еўропе з XVІ стагоддзя (найстарэйшы з тых, што дажыў да нашых дзён, — у Францыі). На хвалі экамоды галівудскія зоркі, якія зарабляюць мільёны долараў, любілі выхваляцца ў сетцы тым, што той ці іншы вытанчаны нарад або стыльны аксесуар яны знайшлі на барахолцы. На еўрапейскіх «блышыных рынках» артыстычныя натуры любілі купляць рознага роду дэкор для дома. Здаралася — такія гісторыі, напэўна, чытаў кожны, — там за капейкі набываліся рэчы, якія пасля аказваліся оbjet d'art і рабілі сваіх гаспадароў багатымі. Доўгі час мінскае «поле цудаў» было класічным прадстаўніком гэтага кірунку — там можна было адшукаць і тэлефонны апарат «з савецкага кіно», і старадаўні самавар, і настольны бюст Уладзіміра Ільіча, і старажытны прайгравальнік для пласцінак. Цяпер усё пацяснілі рады сэканд-хэнд-адзення.
Кажуць, багатыя тут не ходзяць. Гэта не зусім дакладна. Заглядваюць на «поле цудаў» і стыльныя дзяўчаты, і нават госці сталіцы (не ведаю, ці можна назваць гэтых людзей багатымі, але, прынамсі, на адзенне з мас-маркета ў іх, напэўна, хапіла б матэрыяльных рэсурсаў). Навошта гэта дадзеным катэгорыям пакупнікоў — пытанне. Вінтажнай «бабулінай брошкі» або шляхетнага капялюшыка мінулага стагоддзя (каб пахваліцца ў Іnstagram абноўкай на манер галівудскай дзівы) тут дакладна не знойдзеш. Але, можа быць, справа ў прынцыпе?
Паводле статыстыкі, калі непасрэдна зараз уся сусветная лёгкая прамысловасць перастане выпускаць новыя адзенне і абутак, таго, што ўжо пашыта, хопіць свету мінімум на паўстагоддзя. Між тым кожны год з'яўляюцца ўсё новыя і новыя модныя калекцыі, іх тыражуюць у дарагіх і танных варыянтах і развозяць па буціках і крамах масмаркета, якія ў пачатку кожнага сезона вызваляюць паліцы ад нераскупленых старых калекцый для новага барахла. Гэтак жа робяць модніцы: пазбаўляюцца старога, каб накупляць новага. Але што адбываецца з гарамі адзення, якое так і не знайшло сваіх гаспадароў? Або перастала падабацца, захаваўшы пры гэтым «таварны выгляд»? Сінтэтычныя тканіны раскладаюцца стагоддзі, ды і сучасныя натуральныя — не сказаць каб хутка, фарбавальнікі выпарваюцца ў паветра, забруджваючы атмасферу. І жаданне парадаваць сябе шопінгам для некаторых пераходзіць з плоскасці матэрыяльнай у дылему маральную... Тут якраз і дапамагае рынак адзення «з рук у рукі». І эканомія, і менш шкоды для навакольнага асяроддзя. Модныя аналітыкі сцвярджаюць, што ідзе «эра сэканд-хэнду» — другаснае спажыванне ўжо ўвайшло ў моду па ўсім свеце, і гэтая мода, хутчэй за ўсё, не сыдзе скора.
Хоць па знешнім выглядзе (які, вядома ж, зманлівы, і ўсё ж...) большасць наведвальнікаў мінскага «поля цудаў» прыехалі сюды не з высокіх маральных меркаванняў, а з жадання сэканоміць асабісты бюджэт.
Тут лёгка заблукаць у часе — ствараецца поўная ілюзія, што трапіў на рэчавы рынак пачатку 1990-х. Сігналы машын рэзка гасяць фонавы гул галасоў. Тыя ж абветраныя твары і тыя ж размовы прадаўцоў:
«...Дзень пастаю, прадам — і грошы ў кішэні...»
Тая ж прэзентацыя тавару. Паміж радоў ходзяць «зазывалы», выкрыкваюць хрыплай скорагаворкай асартымент і цэны:
— Штаны спартыўныя, плісавыя байкі па 15 рублёў! Новы прывоз тавару!
— Новенькі прывоз куртак па 25 рублёў! Сумачкі па дзясятачцы, кеды-красоўкі — таксама па 10 рублёў!
Такім чынам, цэнавы дыяпазон зразумелы адразу. Ёсць сталы, дзе ўсё па пяць рублёў, ёсць — дзе даражэй.
— Куртачкі, штаны і «гарналыжка» на гэтым століку па 5 рублёў. Шостая пара штаноў у падарунак, — паведамляе юны прадавец.
— Адкуль усё гэта?
— Адкуль я ведаю? У майго начальніка спытайце.
— А гэтыя рэчы неяк дэзынфіцыруюцца?
— Вядома, апрацоўваюцца заўсёды. Таму і пах такі цікавы, — адказвае юнак.
Сапраўды, у паветры, нягледзячы на вецер, адчуваецца ўстойлівы пах санітайзера.
— Па сутнасці, гэта сэканд, толькі менш адсартаваны, — тлумачыць ён.
Даражэйшы тавар часам у кучы, часам — прыгожа раскладзены на прылаўку. Напрыклад, натуральныя футры з нейкіх дагістарычных звяроў (ад 20 да 50 рублёў) развешаныя на стойцы. Падлетак на самакаце выпадкова чапляе плячом стойку.
— Ездзяць тут! — крычыць услед прадаўшчыца, але без асаблівай злосці.
Гаспадыня прылаўка трыкатажных сукенак (адну прадаюць нават за 70 рублёў!) таксама зрабіла спробу нейкага мэрчэндайзінгу. А вось курткі наваленыя на фанерным стале рознакаляровай гарой. У кучы капаюцца чалавек пяць наведвальнікаў. І часам выкопваюць сімпатычныя асобнікі. Мераць рэчы тут магчымасці няма — даводзіцца ўсё падбіраць «на вока».
— Адкуль прывозіце тавар?
— З-за мяжы, — выходзіць з «дзэну» прадавец, што дрэмле на раскладным стуле.
— З Польшчы?
— Чаму гэта? У мяне ўсё — Германія, Бельгія. Такая куртка 65 рублёў, ёсць і па 140.
— А я думала, усё па 20!
— Вунь туды ідзіце, там наогул усё па 5, — раіць дзядзечка, зноў сыходзячы ў сябе.
— Вы б павесілі прыгожа, а то здаецца, што ўсюды аднолькава...
— Каму трэба, і так купіць, — па-філасофску адказвае «будыст».
Міма гары ліфчыкаў, яшчэ больш высокай гары джынсаў і століка хатняга тэкстылю («Пледы, кілімкі, пасцельная бялізна, усё па 20, другая адзінка ў падарунак!») рухаемся далей. Увагу прыцягвае «куток байкера» — штаны і курткі рознай ступені паношанасці прадаюць па 30 рублёў за штуку.
— Так, гэта байкерская экіпіроўка — бачыце, з ахоўнымі кубкамі на каленях, — лёгка падтрымлівае размову пакупнік, які таксама вырашыў пацікавіцца. — Мяркую, у гэтым хтосьці ўжо падаў, прычым нядрэнна, — хлопец паказвае дзірку на тоўстай скуры штаноў на прылаўку.
Дрэнная прыкмета, кажу. Малады чалавек усміхаецца і паціскае плячыма.
— Новая такая экіпіроўка каштуе вельмі дорага, — тлумачыць ён. — Так што многія нашы байкеры экіпіруюцца тут.
Цэлы кут барахолкі адведзены пад дзіцячыя рэчы. Там тоўпяцца матулі, нехта — з каляскамі. Дзеці растуць хутка, а тут «усё па пяць». Памыў — і карыстайся, а парвецца — не шкада.
Часам на «полі цудаў» з непрывабнай кучы рознакаляровых ануч можна выкапаць дастаткова якасныя рэчы і заплаціць за іх капейкі. Але капацца ў кучах «ад Гучы», як ужо гаварылася, хоча далёка не кожны. Шапаголік-радыкал здольны сысці з «поля цудаў» са мноствам абновак, некаторыя з якіх, цалкам магчыма, нават увойдуць у лік любімых рэчаў. Грэблівы перфекцыяніст наўрад ці прымусіць сябе дакрануцца да «чужых ануч», што патыхаюць дэзынфекцыяй. Але ў любым выпадку паход на «Рэчавы рынак па гандлі патрыманымі таварамі «Поле цудаў», як афіцыйна называецца месца (аб чым паведамляе шыльда) — гэта сапраўдная прыгода. Што можна параіць, калі вы ўсё ж рашыліся на шопінг там? Не варта шукаць нешта канкрэтнае. Гэта падобна на збор грыбоў або ягад: трымайце вочы раскрытымі і глядзіце, што спадабаецца. Выбірайце ўніверсальныя «базавыя» рэчы — без складанага аздаблення, прэтэнцыёзных дэталяў, махроў, канцэптуальных разрэзаў, бліскавак і вышыўкі. Глядзіце на якасць: за адну і тую ж цану на «полі цудаў» можна набыць і якасную рэч, і сапраўднае барахло. Адмоўцеся ад куплі рэчаў з любымі дэфектамі, нават невялікімі — існуе вялікая верагоднасць, што ліквідаваць гэтыя хібы не атрымаецца. І самае галоўнае: не варта купляць, калі рашэнне вы прымаеце зыходзячы выключна з нізкай цаны тавару. Падумайце, ці сапраўды вам патрэбна гэтая рэч, хай нават за некалькі рублёў?..
Аляксандра АНЦЭЛЕВІЧ
фота аўтара
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
