Вы тут

Трагедыя населеных пунктаў, знішчаных падчас карнай аперацыі «Вясна-Поўнач»


З наступленнем вясны 1943 года нарастаў партызанскі рух, павялічваўся лік людскіх і матэрыяльных страт нямецкіх войск ад падрываў эшалонаў, засад на дарогах і нападзенняў на гарнізоны. Партызаны зрывалі збор сельгаспрадуктаў у насельніцтва, які праводзіла нямецкая армія. Усё гэта трывожыла акупацыйныя ўлады, у красавіку 1943 года карныя аперацыі былі здзейснены супраць партызан Барысава-Бягомльскай зоны, куды ўваходзілі і партызанскія атрады, якія дыслацыраваліся ў Лагойскім раёне.


Схема карнай аперацыі «Вясна—Поўнач».

Кіраўніцтва антыпартызанскай акцыяй ажыццяўляў брыгадэнфюрэр СС і генерал-маёр паліцыі Вальтэр Шымана, які часова выконваў абавязкі начальніка СС і паліцыі Беларусі. Спачатку ў Барысаўскім і Смалявіцкім раёнах з 2 па 6 красавіка прайшла карная аперацыя «Вясна—Поўдзень». Пасля гэтага карнікі блакіравалі мясцовасць у межах Барысаў — Смалявічы — Лагойск — Зембін — Барысаў. Так пачалася нямецкая карная аперацыя пад кодавай назвай «Вясна—Поўнач» (Lenz—Nord), за якой — трагедыі спаленых вёсак і расстраляных мірных жыхароў гэтага рэгіёна.

Пра гэтую карную аперацыю мала напісана ў літаратуры, але ў нямецкіх дакументах захаваўся загад на яе выкананне. Яна праводзілася з 7 па 14 красавіка 1943 года. Для здзяйснення злачынных мэт былі сфарміраваны чатыры баявыя групы і прыцягнуты значныя сілы. У першую групу ўвайшоў 2-гі паліцэйскі полк СС, за выключэннем адной роты ад кожнага батальёна, якія засталіся праводзіць аперацыю па адпраўцы сельгаспрадуктаў і рабочай сілы ў Германію. У гэтую групу ўвайшоў таксама 202-гі батальён ахоўнай паліцыі. У другой групе быў 13-ты паліцэйскі полк СС. Трэцяя група складалася з 1-га батальёна 23-га паліцэйскага палка СС і 57-га батальёна ахоўнай паліцыі. У чацвёртай групе знаходзіліся асобы батальён Дзірлевангера і рота ахоўнай паліцыі 11-га батальёна. У аперацыі таксама ўдзельнічала 12-я танкавая рота. Да ўсіх баявых груп далучылі каманды СД, якія дапытвалі захопленых палонных і маглі на месцы вырашаць іх лёс, а таксама прымалі рашэнне аб спальванні вёсак і расстрэле мясцовых жыхароў. Немцы паставілі мэту знішчыць партызан у гэтым раёне, разбурыць іх лагер і забраць у насельніцтва прадукты.

Блакада

Баявая частка аперацыі пачалася 8 красавіка. У 6 гадзін раніцы ўсе падраздзяленні выйшлі на зыходныя пазіцыі. Карнікі пачалі наступленне на партызанскую зону — у іх былі звесткі разведкі аб месцы знаходжання партызан. Немцы ведалі, што многія партызаны былі апранутыя ў нямецкую трафейную форму, таму загадалі сваім салдатам прышыць да левага пагона кавалак белай тканіны, каб сваіх было відаць здалёку. Атрад «Смерць фашызму» пад кіраўніцтвам Васіля Тарунова, які базіраваўся ў раёне вёскі Мыльніца, спачатку трымаў абарону ўздоўж ракі Цна каля вёсак Сутокі, Чэмкі, Масцішча, Такаўшчына, але боепрыпасаў для доўгай абароны не хапіла. Пачыналася вясновае разводдзе, і сыходзіць у Гайнскае балота было ўжо нельга, бо з нямецкіх самалётаў уся водная роўнядзь з рэдкім хмызняком праглядалася і прастрэльвалася. Іван Дзёмін, будучы дырэктар Мінскага аўтазавода, а тады камандзір першай роты атрада «Смерць фашызму» ў сваёй кнізе піша, што Васіль Таруноў сабраў нараду ў вёсцы Масцішча, дзе тады знаходзіўся штаб, там было прынята рашэнне ўначы прарывацца на поўнач праз дарогу Зембін — Плешчаніцы. Перад світанкам першая рота і штаб атрада перасяклі гравійку Зембін — Плешчаніцы і спыніліся каля вёсак Нова-Ганцавічы і Ліпкі Лагойскага раёна, заняўшы там абарону. Але не ўсе партызаны змаглі тады выйсці з акружанага раёна.

Былы камісар атрада «Смерць фашызму» Іван Дзядзюля ў сваіх успамінах адзначаў: «Першым адправілі абоз з параненымі. Жыхароў папярэдзілі аб небяспецы верхавыя сувязныя. Першай і другой ротам было загадана, узяўшы курс на поўнач, адысці ў суседні Плешчаніцкі раён. Трэцяя рота заставалася для забеспячэння прыкрыцця з тылу. Пасля выканання гэтай задачы ёй належала адысці праз пралом на шашы, які ўтрымлівалі роты, што адышлі, таксама ў Плешчаніцкі раён. Першая рота і дапаможныя падраздзяленні атрада, прайшоўшы за ноч праз Масцішча, Такаўшчыну, Цну і Малінаўку, пад раніцу непрыкметна перасяклі шашу Зембін — Плешчаніцы і занялі абарону на прылеглых вышынях. У іх задачу ўваходзіла прыкрыць выхад другой і трэцяй рот. Другая рота, выходзячы правей у раёне Швабаўкі, натыкнулася на карнікаў. Пасля кароткай сутычкі Георгій Шчамялёў адвёў партызан у лес. Некалькі пазней ён зрабіў спробу прадзерціся праз невялікі лес паміж Швабаўкай і Цной, але і гэта не атрымалася. Тады Шчамялёў вырашыў адарвацца ад праціўніка, дачакацца ночы ў лесе і ўжо потым ізноў паспрабаваць праслізнуць на поўнач правей Зембіна. Рота, якую праследвалі карнікі, адыходзіла ў кірунку Гайнскага балота. Трэцяя рота да канца дня ўступіла ў бой з фашыстамі ў Юр'еве, стрымліваючы іх націск дацямна. Уначы яна адкацілася ў лес да былой вёскі Мыльніца...».

Прарыў блакады

Роты Шчамялёва і Фамянкова не змаглі прарвацца праз нямецкі заслон і апынуліся ў акружэнні. Карнікі пачалі наступленне на Гайнскае балота, прачэсвалі мясцовасць уздоўж Гайны з боку Юр'ева і дарогі Плешчаніцы — Зембін, імкнучыся не выпусціць партызан з кальца. Рота Шчамялёва заняла абарону на вышыні ў раёне вёсак Мякестраўка — Рудня і ўвесь дзень адбівалася ад нямецкіх атак. Эсэсаўцы абстрэльвалі пазіцыі партызан з мінамётаў і гармат, а карэкціроўшчыкі паказвалі месца абстрэлу зялёнай ракетай, пушчанай у напрамку размяшчэння партызан. Народным мсціўцам удалося вызначыць нямецкія сігналы, і яны спынялі стральбу чырвонай ракетай, а затым самі пускалі зялёныя ракеты ў бок немцаў, тым самым прымушаючы варожых артылерыстаў абстрэльваць свае войскі. Уначы рота паспрабавала адарвацца ад карнікаў і адышла да балота. Мокрыя і галодныя партызаны не маглі нават развесці вогнішча. Манеўруючы па балоце, рота аказалася прыціснутай да разлітай воднай гладзі каля Гайны. Выхаду не было, і Шчамялёў прыняў рашэнне прарывацца праз нямецкія ланцугі. Стаіўшыся ў кустах, партызаны пачакалі, калі ланцугі падыдуць ушчыльную, а затым нечакана ў некалькіх месцах кінуліся ў рашучую атаку, змялі карнікаў і прарваліся да выратавальнага лесу.

У гэты час рота Фамянкова пад націскам карнікаў адыходзіла ў раёне Старога Млына да Гайны па вясновай вадзе. Прарвацца тут яны не маглі, бо немцы сцягнулі сюды вялікія сілы, а патроны ў партызан амаль скончыліся. Заставаўся толькі адзін шанц выратавацца — па ледзяной вадзе праз рэчку перайсці на другі бераг Гайны. Эсэсаўцы набліжаліся, і партызаны, дапамагаючы адзін аднаму, з цяжкасцю пераправіліся на выратавальны бераг. Многія партызаны загінулі, у тым ліку камандзір роты лейтэнант Іван Фамянкоў, які прыкрываў адыход і пераправу свайго падраздзялення. Усе тры роты атрада рознымі шляхамі прарваліся праз кальцо карнікаў.

Вінаватымі немцы зрабілі вёскі, каля якіх ішлі баі з партызанамі. Пачалося прачэсванне і зачыстка мясцовасці — запылалі ў агні хаты. Як гэта часта было, чорную справу ўзяў на сябе эсэсаўскі батальён штурмбанфюрэра СС Оскара Дзірлевангера. У батальёне былі сабраны разам нямецкія штрафнікі і былыя савецкія ваеннапалонныя, якія перайшлі на бок ворага.

Мясцовым жыхарам, акрамя лесу і балота каля ракі Гайна, якое запаўнялася адталай вадой, не было куды сыходзіць. Аднак схавацца ў балоце ў такі час было вельмі ненадзейна: яшчэ не вырасла трава, а кусты і дрэвы стаялі без лісця. Падчас гэтай карнай аперацыі былі знішчаны вёскі Смалявіцкага раёна, размешчаныя на мяжы з Лагойскім раёнам. 8 красавіка 1943 года фашысты спалілі Хаценава, там загінулі 184 чалавекі. 9 красавіка карнікі, якія наступалі з боку Юр'ева, знішчылі вёску Крывая Паляна, а затым прыгналі ў Сухі Востраў захопленых падчас прачэсвання балота людзей, што хаваліся там. Усіх іх забілі і спалілі разам з вёскай.

Мякестраўка: людзей малацілі як снапы

Сведка трагедыі ў Мякестраўцы Іван Мыцько.

Некаторыя мясцовыя жыхары цудам выратаваліся. Сёння яны выступаюць сведкамі па крымінальнай справе аб генацыдзе беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Іван Васільевіч Мыцько нарадзіўся ў Мякестраўцы, цяпер жыве ў Маладзечне. Вельмі даўно ён хацеў расказаць пра знішчэнне сваёй вёскі, каб засталася памяць, тым больш што на месцы вёскі цяпер ужо нічога няма. Іван Мыцько падрабязна распавёў, як усё адбывалася ў той дзень: «Мякестраўка складалася з васьмі двароў і праз горку яшчэ два. Усё здарылася 12 красавіка 1943 года — на агульным помніку, дзе ёсць і прозвішча бацькі, гэта напісана. Стала вядома, што ідзе блакада партызан. У нядзелю мужыкі сабраліся і пайшлі ў лес з вёскі. Дзесьці гадзін у дванаццаць дня немцы размясціліся ў Верб'і па хатах, накіравалі старасту ў Мякестраўку, каб прывёз двух бараноў, далі ўказанне сабраць яйкі і сала. Стараста заданне выканаў. Людзям сказаў, што немцы нікога не крануць, калі партызан у вёсцы не будзе. Хтосьці збегаў да мужыкоў у лес, паведаміў ім гэта, і яны вярнуліся ў вёску. Як толькі пайшлі дадому, на іх месца ў лесе партызаны прыбылі. Гэта быў атрад «Смерць фашызму». Хтосьці немцам у Швабы паведаміў, дзе партызаны спыніліся. Карнікі пайшлі на Мякестраўку. Дзесьці гадзіны ў дзве глядзім, як з Верб'я, з лесу, высыпае ланцуг — карнікі ідуць. Не дайшоўшы да першых хат, спыніліся на дарозе, устанавілі мінамёты і пачалі міны кідаць — лічылі, што партызаны знаходзяцца ў хатах. У нас міна каля акна выбухнула, шкло пасыпалася, бацька закамандаваў нам на падлогу класціся. Немцы пакідалі міны, падняліся і пайшлі па агародах, мінулі вёску, у хаты не заходзілі. Падышлі да лесу і сталі паднімацца на ўзвышша, а там партызаны занялі зручную пазіцыю і адкрылі агонь, забілі некалькі чалавек, завязаўся бой. Бой працягваўся да цямна. З Рудні бацька ўзяў да сябе Аляксандра Мыцько з сям'ёй, бо адну частку Рудні раней спалілі, яшчэ ўзімку. Бацька з Аляксандрам пайшоў па сена ў хлеў — кароў пакарміць. Міма праязджаў на Верб'е верхавы, убачыў іх і сказаў: «Малаціце, малаціце сена, мы вас зараз размалоцім». Аляксандр на бацьку кажа: «Будзем уцякаць». Бацька адказвае: «А што будзе з сям'ёй?» Не захацеў кідаць сям'ю, і яны вярнуліся ў хату. Сёстры Ніна і Валя спалі за грубкай, у нас застаўся стрыечны брат Мікалай. У гэты час падышла да варот каманда смяротнікаў, і ў дзверы сталі стукаць: «Гаспадар, выходзь». Бацька, маці і я следам выйшлі ў двор. Там было двое верхавых і трое пешых. Бацька спытаў: «Вашых коней паставіць у хлеў або свайго даць?» Адказу не было. Ён пайшоў у хлеў і адчыніў дзверы, а ў гэты час яму стрэлілі ззаду ў галаву — бацька зваліўся на зямлю. Я пабег у хату і глядзеў праз акно. Карнікі крычаць: «Выходзь, другі гаспадар». Аляксандр выйшаў і пайшоў у хлеў, там гною за зіму шмат было. Наступіў на гной і прыхіліўся ў той момант, калі ў яго стрэлілі. Куля прайшла па плячы, прабіла вуха. Ён зваліўся на гной, галава ў крыві і ногі тырчалі з адрыны, але ён жывы застаўся. Яны засвісталі, засмяяліся і пайшлі. Маці не кранулі, яна пайшла да бацькі, але ён не адклікаўся, толькі енчыў. Праязджаў верхавы, пачуў стогны бацькі і дабіў яго. Ужо цёмна было, як вярнуліся карнікі, загадалі завесіць вокны і сказалі даваць вячэраць. Тут такое гора — а ім вячэраць падавай! Маці хацела ўзяць яйкі ў склепе, а адтуль яны ўжо нясуць кошык з яйкамі. Іх было шэсць чалавек, усе ў нямецкай форме. Размаўлялі на ўкраінскай і рускай мовах. Прынеслі з іншых двароў сала, хлеб, аплецены бідончык з самагонкай літраў на пяць. Наліваюць, выпіваюць і закусваюць. Мы з мамай стаялі каля печкі. Адзін дастае пісталет, з рукі на руку перакінуў, зарадзіў, коса на мяне паглядзеў. Я яго погляд на ўсё жыццё запомніў. Ён хацеў страляць у нас, але іншыя сказалі не рабіць гэтага, бо выпіваюць тут, а таму нядобра, калі трупы побач будуць ляжаць. Ён засунуў пісталет у кішэню. Потым карнікі падняліся і сабраліся сыходзіць, і адзін кажа: «Гаспадыня, магчыма, пальчаткі ў вас ёсць?» Гэта ён спытаў, каб адстаць ад іншых. На двары мароз — халодна было. Маці пальчаткі дастала і дала яму. Ён кажа ёй па-руску: «Уцякайце, заўтра ўсіх вас пастраляюць». Маці за рукаў яго і пытае, а куды ўцякаць? «У лес», — сказаў і пайшоў...»

Жанчына сабрала дзяцей, і ўсе разам рушылі ў лес. Там у іх былі куфары схаваныя. Маці дастала цяплейшую адзежу, так да раніцы і пратрымаліся. Як пачало віднець, пачулі адзіночныя стрэлы, а потым убачылі, як хаты паляць. «Як толькі пачалі паліць, усё жывое пачало плакаць: людзі крычалі, сабакі вылі, каровы раўлі — усё жывое падавала гукі, — успамінае сведка тых падзей. — Мы хаваліся ў балоце, а потым прытуліў нас бацькаў знаёмы ў вёсцы Вуглы. Рудню спалілі ў той жа дзень...»

Рудня: зямля хадзіла хадуном

Пасля таго як партызаны пакінулі займаную імі вышыню і накіраваліся ў балота, карнікі пачалі ланцугамі рухацца далей. Чарга надышла да Рудні. Гітлераўцы дашчэнту знішчылі ўсю вёску, расстралялі 90 жыхароў. Эсэсаўцы за свае страты ў баі жорстка пакаралі мясцовых жыхароў. Акалічнасці той трагедыі ўспамінае Зінаіда Таберка, жыхарка Рудні: «Многія з Рудні пайшлі ў балота хавацца, у будках сядзелі, а немцы пачалі з гары страляць, мы сталі ўцякаць. Немцы ланцугом ішлі, усё прачэсвалі каля Гайны. Усіх жыхароў сагналі да сіласнай ямы, хто не ўцёк у балота, і пастралялі. Усе хаты папалілі. На наступны дзень мы прыйшлі з балота і сталі хаваць сваіх родных...»

Марыя Грынь — адна з нямногіх жыхароў Рудні, якая цудам пазбегла расправы карнікаў.

Людзей расстрэльвалі сем'ямі, у яме закопвалі ўсіх — і забітых, і жывых. Мясцовыя жыхары, якім пашчасціла выжыць, казалі, што ажно зямля калыхалася. Вось што расказвала аб тых падзеях Марыя Грынь: «Мы тады былі ў балоце, дзе хаваліся ад немцаў. Цяпер страшна хадзіць у лес, а тады гэта выратаванне было. Прыйшлі карнікі і ўсіх з хат сабралі і пагналі да сіласнай ямы. Там усіх і расстрэльвалі. Адзін салдат сказаў, каб людзі ўцякалі, бо ўсіх паб'юць. Ну, а хто ж пабяжыць — у кожнага дзяцей па трое, чацвёра. А дзеці былі па паўгода, па гадку — усіх пабілі... Але адзін пабег, Герасім Мароз, гадоў 14 яму было, і выратаваўся. Па ім стралялі, але не забілі. Потым казалі, што зямля хадуном хадзіла: не ўсе забітыя былі, яны і жывых закапалі. Потым людзі прыйшлі з балота, забітых выцягнулі з ямы і пахавалі».

На месцы расстрэлу жыхароў у Рудні стаіць невялікі абеліск. Карнікі забілі тут 90 чалавек, спалілі ўсе 57 дамоў вёскі.

Стары Млын: пакуль немцы елі, людзі ўцякалі

Помнік на месцы расстрэлу жыхароў у Рудні.

Наступнай ахвярай карнікаў стала вёска Стары Млын. З Рудні яны суцэльнымі ланцугамі пайшлі ў бок гэтай вёскі, прачэсваючы мясцовасць уздоўж ракі Гайна. У гэтай вёсцы у той час жыла Леаніда Грынь. Вось што яна расказала: «Наша вёска Стары Млын цягнулася адной вуліцай, яе перасякала маленькая рэчка Чарнавочка. За рэчкай былі тры хаты, а ўсяго ў вёсцы 12 хат. Я сваімі вачамі бачыла, як яны акружылі людзей на агародзе і ўсіх пагналі ў хату. Потым стары дзед, прозвішча яго Грынь, прыйшоў да нашага бацькі і кажа: «Лявонцій, уцякайце ў балота з сям'ёй, маю дачку ўжо забілі, я бачыў, як іх павялі ў хату і чуў стрэлы...» У тых трох хатах усіх забілі — тры сям'і. Чацвёртая сям'я згарэла з Рудні. Александрына Грынь, жонка вайскоўца, уцякла ў лес з двума блізнятамі і схавалася на краі балота, але яе знайшлі і забілі, дзяцей маленькіх забілі стрэламі ў роцік... Падыходзяць немцы сюды, гоняць тры каровы. Я ў той час у акне стаю — бачу, што ўжо блізка падыходзяць. Я акно адкрыла і крычу колькі ёсць сілы: «Мама, хутчэй уцякайце». Яна малую на рукі Аню ўзяла, Вера сама палезла, і ўсе праз акно і пабеглі. Усё забыліся: і хлеб, і адзежу. Карова, свіння і дзве авечкі засталіся. Мы хутчэй агародам, за кусты і пабеглі ў лес. Хаваліся ў балоце, бацькі нас мохам накрывалі».

Зінаіда Таберка — сведка трагедыі ў Рудні.

Акрамя жыхароў трох хат, усе астатнія ўцяклі ў лес. Гэта стала магчымым дзякуючы мудрасці некаторых жыхароў, якія, каб выратаваць вёску, вынеслі стол на скрыжаванне. На стол паставілі тое, што мелі: яйкі, сала, яшчэ нешта з ежы... Пакуль карнікі елі, людзі, хто мог, пакінулі вёску. У Старым Млыне спалілі ўсе 12 хат, знішчылі 30 жыхароў.

Мыльніца: людзей выманілі з лесу

Апошняй ахвярай нямецкай карнай аперацыі «Вясна-Поўнач» стала лясная вёска Мыльніца, якая падзяліла лёс Хатыні і з тых часоў так і не аднавілася. На шляху карнікаў паміж Старым Млынам і Мыльніцай быў хутар Града — там таксама забілі ўсіх жыхароў.

Месца, дзе калісьці знаходзілася вёска Мыльніца Лагойскага раёна, дагэтуль прыцягвае грыбнікоў і паляўнічых, проста аматараў прыроды. У вельмі прыгожым, маляўнічым месцы, акружаная лясамі, на схіле пагорка стаяла гэтая вёска. Сёння аб ёй нагадвае невялікі помнік з чорнага граніту, які ўсталяваны ў памяць аб жыхарах, забітых і спаленых разам з вёскай.

Гэты помнік пастаўлены крыху ўбаку ад таго месца, дзе знаходзілася вёска. Недалёка ад вёскі знаходзіліся зямлянкі атрада «Смерць фашызму». У 1970-х гадах па ініцыятыве дырэктара Мінскага аўтазавода Івана Дзёміна тут была адноўлена зямлянка атрада, пабудаваны навесы і зроблены сталы. Улетку ў гэтым месцы ў пэўны дзень збіраліся былыя партызаны. Прыязджалі з розных куткоў краіны — ім хацелася пабачыць баявых таварышаў. Цяпер ужо няма каму тут збірацца...

Жыхару вёскі Сутокі Івану Ліпскаму было 9 гадоў, калі палілі Мыльніцу. «Немцы ішлі з боку Швабаў, Мякестраўкі і зайшлі на Мыльніцу, — узгадваў ён. — Выявілі ў адной хаце ваеннае абмундзіраванне і скуру, вырашылі, што гэта маёмасць партызан. Усіх жыхароў сабралі, завялі на ўскраіну вёскі ў пуню і там спалілі. У лесе на елцы схаваўся мясцовы жыхар, але сабака яго знайшоў, прывёў карнікаў да дрэва, там яго і забілі. Мясцовая настаўніца з дачкой уцякала ў бок вёскі Швабы, але іх дагналі каля вёскі Мяхеды і забілі. Жыхарка Сутокаў, Міхаліна Зарэмба, разам з сынам Вячаславам тады сабрала астанкі жыхароў Мыльніцы і пахавала ў тым месцы, дзе іх і спалілі».

Пасля вайны вёска Мыльніца не адрадзілася. Аб тым, што тут здарылася вясной 1943 года, нагадвае сціплы помнік.

Калі карнікі падышлі да Мыльніцы, то ў вёсцы яны нікога не знайшлі. Усе жыхары, якія бачылі полымя ад спаленых суседніх вёсак, уцяклі ў балота. Тады яны падманам вырашылі вярнуць людзей у вёску. Людзей сталі клікаць па імёнах: «Іван, Марыя, Вася! Выходзьце, немцы не будуць вас чапаць, яны ўжо паехалі». І людзі паверылі — амаль усе сем'і вярнуліся дадому, дзе іх ужо чакалі карнікі. Людзей расстралялі, вёску спалілі. Паводле звестак архіва, у вёсцы было 7 хат, у агні загінулі 25 чалавек. Памяць аб Мыльніцы ўшанавана на могілках неадроджаных вёсак у Хатыні.

Дакументы сведчаць...

У партызанскіх дакументах знайшліся сведчанні гэтых падзей. Яны супадаюць з успамінамі сведак. У журнале баявых дзеянняў атрада «Смерць фашызму» напісана: «З 9.4.43 па 15.4.43. 2-я рота пад камандаваннем палітрука роты ст. лейтэнанта Шчамялёва, 3-я рота пад камандаваннем камандзіра роты лейтэнанта Фамянкова і 3-ці ўзвод пад камандаваннем камандзіра ўзвода Яцкевіча вялі барацьбу з карнай экспедыцыяй немцаў, якая заехала ў раёны Смалявіцкі, Барысаўскі, Лагойскі і Плешчаніцкі у колькасці 7000 чалавек з самалётамі, танкамі і аўтамашынамі. Асноўны бой адбыўся ў раёне в. Мякестраўка — Рудня пад камандаваннем палітрука 2-й роты ст. лейтэнанта Шчамялёва...»

З гэтага дакумента выцякае, што карная аперацыя «Вясна—Поўнач» не дасягнула сваёй мэты, і задачы, пастаўленыя немцамі, не былі выкананы. Партызанаў не знішчылі, толькі былі разбураны і спалены партызанскія зямлянкі. Пад выглядам барацьбы з партызанамі спалілі ў гэтым раёне вёскі разам з насельніцтвам. З вёсак вывезлі прадукты і жывёлу. Партызаны праз некаторы час вярнуліся на старое месца, аднавілі зямлянкі і пачалі наносіць удары па ворагу.

Аляксандр ПАЎЛЮКОВІЧ

Фота аўтара

Праект створаны пры фінансавай падтрымцы ў адпаведнасці з Указам Прэзідэнта № 131 ад 31 сакавіка 2022 года.

Выбар рэдакцыі

Навука

Наколькі эфектыўна працуе сістэма інтэлектуальнай уласнасці?

Наколькі эфектыўна працуе сістэма інтэлектуальнай уласнасці?

Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.

Здароўе

У Нацыянальны каляндар плануюць уключыць новыя прышчэпкі

У Нацыянальны каляндар плануюць уключыць новыя прышчэпкі

Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?

Грамадства

Курс маладога байца для дэпутата

Курс маладога байца для дэпутата

Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.