Сусветны дзень шакаладу адзначаюць у ліпені, таму што прыдумалі гэтае свята ў Францыі. Калі б яго прыдумалі ў Беларусі, то, мабыць, прызначылі б на самыя халодныя і цёмныя дні года — канец студзеня або пачатак лютага. Тое, што ва ўмовах сырой і золкай беларускай зімы ў разы ўзрастае спажыванне салодкага наогул і шакаладу ў прыватнасці, не сакрэт ні для статыстыкі, ні для гандлю.
Дарэчы, чаму зімой хочацца шакаладу? Адказ ёсць і ў дыетолагаў і псіхолагаў. Першыя адзначаюць, што сератанін, ён жа «гармон шчасця» (які ўплывае на задаволенасць сабой, навакольнымі і ўвогуле жыццём, а таксама на ўпэўненасць у сваіх сілах) сінтэзуецца ў арганізме пад уздзеяннем сонечнага святла. А без гэтага гармона мы атрымліваем зніжэнне жыццёвага тонусу, беспадстаўна дрэнны настрой і бессань. Дык вось, шакалад змяшчае амінакіслату трыптафан, зыходны матэрыял для вытворчасці сератаніна. А таксама амінакіслату фенілаланін, якая ўдзельнічае ў сінтэзе яшчэ аднаго гармону шчасця — эндарфіну. Такім чынам, 40-50 г шакаладу ў дзень забяспечваюць арганізм «зыходным матэрыялам» для таго, каб сінтэзаваць дастаткова гармонаў на суткі добрага настрою.
Псіхолагі, у сваю чаргу, дадаюць: шакалад — не проста дэсерт, прадукт ператварыўся ў сацыякультурны феномен. Дастаткова паглядзець, колькі метафар са словам «шакалад» актыўна выкарыстоўваюць носьбіты любой еўрапейскай мовы. У нашых шыротах, напрыклад, «шакаладная» ў дачыненні да дзяўчыны — значыць загарэлая (або экзатычная), сэксуальная і прыгожая; «у шакаладзе» гаворыцца аб жыццёвым поспеху і матэрыяльным дастатку. Шакалад у масавай свядомасці асацыіруецца з маладосцю, прыгажосцю і прывабнасцю. А таксама з цяплом роднай хаты, сямейнымі святамі, хатняй выпечкай і пачуццём абароненасці. Такім чынам, асацыяцыі выключна са знакам плюс, няхай гэта будзе яркасць і знешняя прывабнасць або хатняя ўтульнасць і спакойная радасць.
З прадуктаў харчавання санкцыі ў найбольшай ступені закранулі (разам з некаторымі іншымі) якраз сегмент шакаладу. Асартымент тых аддзелаў гіпермаркетаў, дзе прадаюцца шакалад і шакаладныя цукеркі, зведаў больш за ўсё змен. З паліц сышлі нямецкія «квадрацікі» Ritter Sport, а таксама Merci і Toffifee. Швейцарскі шакаладны брэнд Toblerone таксама застаецца для нашых спажыўцоў пакуль што ўспамінам, як і яго «суайчыннік» Lindt. Тое ж самае датычыцца і шакаладных шарыкаў ў залатой паперцы Ferrero Rocher італьянскага вытворчасці. Многія з спажыўцоў гэта заўважылі, а многія — і не, таму што «Камунарка» і «Спартак» нікуды не дзеліся, а іх прадукцыя сапраўды карыстаецца ўсенароднай любоўю. Засталіся на паліцах, зразумела, і тыя звыклыя спажыўцу шакаладныя прысмакі, якія вырабляюць у Расіі (Milka, «Кinder шакалад» і «народныя» батончыкі: Sniskers, Nuts і г.д.). Асартымент дапаўняюць шакаладныя вырабы з Турцыі, ААЭ, Казахстана і Сербіі.
Дарэчы, любоў постсавецкага спажыўца да «Камунаркі» і «Спартака», зразумела, вынік шматгадовай працы над іміджам брэнда і якасцю прадукцыі. Але ёсць у іх і першапачатковая «фора» у параўнанні з замежнымі канкурэнтамі, адзначаюць псіхолагі.
— Напэўна, многім з нас нескладана ўзгадаць, які менавіта шакалад мы паспрабавалі першым. Часцей за ўсё такое знаёмства ў прадстаўнікоў славянскіх краін узроставай катэгорыі ад 35 да 60 гадоў і старэй пачыналася з «савецкай класікі» («Мішкі на паляне», «Чырвоная Шапачка», «Грыльяж», «Алёнка»), — кажа псіхолаг, гештальт-тэрапеўт Кацярына Алёхіна. — Адсюль любоў да брэндаў, якія асацыіруюцца з гэтымі рэцэптурамі, і да вытворцаў, якія да гэтага часу такую прадукцыю выпускаюць.
Адсюль жа, дарэчы, і паўсюдная ў постсавецкіх краінах любоў да малочнага шакаладу ў процівагу шакаладу горкаму.
— Савецкія рэцэпты шакаладу заўсёды ўтрымлівалі малако, — кажа псіхолаг. — А малако — прадукт, смак якога кажа падсвядомасці пра бяспеку, абароненасць і прадказальнасць свету (нават калі ў дарослым жыцці само па сабе малако вы не любіце). Паклаўшы кавалачак малочнага шакаладу ў рот, чалавек адчувае пазітыў і заспакаенне: смакавыя рэцэптары даюць падсвядомасці сігнал, што мы абароненыя.
Зразумела, сёння і «Камунарка», і «Спартак» выпускаюць шырокі асартымент шакаладу, і малочнага, і горкага. І, дарэчы, прыхільнасць да таго ці іншага віду шакаладу можа многае расказаць пра чалавека. Пачнем з аматараў горкага шакаладу. Пра тых, хто сапраўды любіць чорны шакалад, можна сказаць, што яны давяраюць свайму густу, не схільныя падпарадкоўвацца чужому ўплыву, добра ведаюць свае жаданні і імкненні і маюць смеласць прытрымлівацца іх, мяркуе псіхолаг. Ёсць і іншыя — тыя, хто ўжывае «вытанчаны» горкі шакалад, хоць на самай справе любіць «народны» малочны (справа ў тым, што горкі шакалад рэклама і грамадская думка пазіцыяніруюць як ласунак для людзей, што сочаць за вагой, а таксама як любімы дэсерт артыстычных, шляхетных натур). Людзям, што ядуць горкі шакалад, а мараць пра малочны, складана рабіць выбар, яны часта хістаюцца ў сваіх меркаваннях і не заўсёды ў стане адказаць на пытанне, што ім сапраўды падабаецца. Ну, а тыя, хто любіць спалучэнне белага і чорнага шакаладу або незвычайныя камбінацыі (тыпу шакалад з салёным «начыннем») — гэта, хутчэй за ўсё, мабільныя, актыўныя, няўрымслівыя натуры. У крайняй праяве такія людзі пастаянна знаходзяцца ў пошуку новых уражанняў — ад кулінарных вынаходстваў да змены роду дзейнасці раз у некалькі гадоў і пастаяннай патрэбы ў новых адносінах (без гэтага яны сумуюць). Зразумела, такі «псіхааналіз» нельга назваць дакладным, але... мабыць, нешта ў гэтым ёсць?
Дарэчы, менавіта асацыятыўны шэраг, звязаны з шакаладам, выкарыстоўваюць салоны прыгажосці, прапаноўваючы шакаладныя абкручванні і шакаладныя маскі для твару (традыцыйна цікавасць да іх узрастае ў халады, хоць прапануюцца яны круглы год). Аснова шакаладных абкручванняў — какава-бабы і какава-алей, якія змагаюцца з цэлюлітам, даюць эфект ліфтінга, сілкуюць і амалоджваюць скуру. Але гаворка не толькі аб рэальнай карысці. Падсвядома жанчына адчувае ўпэўненасць, што пасля такой бьюці-працэдуры яе жыццё стане «саладзейшым» — больш шчаслівым і больш паспяховым.
А раз гэта ласунак — не проста дэсерт, а адзін з культурных кодаў чалавецтва, то спатканне з патэнцыйным кандыдатам у мужы (або кандыдаткай у жонкі) цалкам разумна прызначыць у кавярні, дзе падаюць шакаладныя дэсерты, жартам (ці ўсур’ёз?) раіць псіхолаг.
— Да ведама мужчын. Калі жанчына актыўна і з непадробным жахам адмаўляецца ад салодкага («я наогул не ем шакаладу (варыянт: салодкага), гэта прычына і лішняга вагі, і карыесу!»), цалкам магчыма, яна — уладальніца «жорсткага суперэга » (гэта значыць, жыве ў пастаянным ціску на саму сябе). Дамы з жорсткім суперэга будуюць жыццё ў адпаведнасці з самастойна створанай сістэмай табу і прадпісанняў. І калі вашы адносіны стануць сур’ёзнымі, жорсткія табу і прадпісанні распаўсюдзяцца і на вас: яны будуць датычыцца ўсіх сфер жыцця, у тым ліку побыту і інтыму, — распавядае Кацярына Алёхіна.
А вось рашэнне азнаёміцца з усім асартыментам прапанаваных дэсертаў («Паглядзім, што тут прапануюць») — якраз добры знак: ён ці яна здольныя рабіць выбар, а гэта, безумоўна, рыса сталага чалавека.
Інфармацыю пра тое, што чалавек — аматар пэўнай маркі шакаладу, і заўсёды выбірае толькі яе, можна расцэньваць па-рознаму, адзначае суразмоўніца. Са знакам «плюс» або «мінус», залежыць ад таго, як вы ўспрымаеце пастаянства і кансерватыўнасць: як вернасць або сумнае занудства.
— Дапусцім, чалавек любіць «Любимую Алёнку „ад“ Камунаркі», і з дзяцінства выбірае толькі яе. Што ж, можна зрабіць выснову, што такі чалавек будзе верным мужам. У яго наўрад ці ўзнікне жаданне змяняць сваёй выбранніцы, і калі ён спыніць выбар на вас, то будзе любіць вас у розных «фанціках» (нягледзячы на ўзрост, набраную вагу або няўдалую прычоску). Шмат каму ён падасца сумным, але менавіта кансерватыўнасць — рыса надзейных мужоў (і добрых жонак). Калі вы здолееце запаліць яго каханне, яно не памеркне з гадамі, — кажа псіхолаг.
Што павінна вас насцярожыць? Агрэсіўная маніпулятыўнасць. Калі чалавек абясцэньвае ваша меркаванне: у дачыненні да шакаладу — напрыклад, настойвае, што «малочны любяць дзеці, дарослыя выбіраюць горкі». Ці, да прыкладу, чытае вам лекцыю пра «шкоду ўсіх гэтых трастлушчоў у дэсертах» і настойвае, што «не трэба табе ўсяго гэтага».
— Гэта ўжо не пра шакалад. Гэта пра дамінаванне і жаданне падпарадкоўваць. Калі чалавек ужо на першым спатканні ведае, «што для вас правільна» — з ім лепш не звязвацца, незалежна ад таго, аддае перавагу ён шакаладу або вэнджанай каўбасе. Шчаслівыя адносіны можна пабудаваць толькі з тым ці з той, хто дазваляе сабе і вам выбіраць і атрымліваць асалоду ад жыцця.
А калі мужчына звяртаецца да жанчыны «мая салодкая», «мая цукерка»?
— Я б сказала, гэта абясцэньванне асобы жанчыны. Хоць многія расцэньваюць гэта як камплімент, на самай справе тут варта задумацца, як такі мужчына ставіцца да вас у прыватнасці і да жанчын наогул. Не выключана, што сапраўды як да цукерак: «з’есці і забыцца». Я б задумалася аб вернасці і надзейнасці такога чалавека, і, верагодна, аб яго меркаваным няўменні будаваць доўгачасовыя сур’ёзныя адносіны, якія прадугледжваюць узаемную адказнасць.
Аляксандра АНЦЭЛЕВІЧ
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
