Канадскія «суперсвінні» гатовыя ўварвацца на тэрыторыю Злучаных Штатаў, папярэджваюць навукоўцы. Жывёлы здольныя нанесці шкоду навакольнаму асяроддзю, знішчыць хатнюю жывёлу і ўраджай і стаць распаўсюджвальнікамі вірусаў, паведаміла «Бі-бі-сі». Гібрыдныя асобіны з'яўляюцца «нашчадкамі» еўрапейскага дзіка і хатняй свінні. Яны неверагодна разумныя, цягавітыя і валодаюць высокай хуткасцю перамяшчэння. Чаму гэтыя незвычайныя жывёлы, папуляцыя якіх павялічваецца выбуховымі тэмпамі, трымаюць у страху ЗША?
У 1980-х гадах канадскія фермеры скрыжавалі дзікоў і хатніх свіней. Асобіны давалі больш мяса і іх было прасцей застрэліць у паляўнічых угоддзях, бо яны яшчэ не ўмелі хавацца. Гібрыд атрымаўся ўдалы, і ўсё, здавалася, паказвала на тое, што эксперымент атрымаўся, пакуль 20 гадоў таму не абрынуўся рынак свіней. Развядзенне аказалася нерэнтабельным, таму некаторыя фермеры вырашылі выпусціць свінак на волю. Наступствы гэтых нявінных рашэнняў, прынятых шмат гадоў таму, сёння выклікаюць усё большую трывогу.
Неўзабаве «суперсвінні» хутка распаўсюдзіліся па ўсёй Канадзе. Да 2002 года ў краіне іх практычна не было, але пасля папуляцыя рэзка ўзрасла. І цяпер на тэрыторыі Канады жывёлы распаўсюдзіліся на плошчы мільён квадратных кіламетраў. Эксперты спачатку не бачылі ў гэтым небяспекі, бо лічылася, што такія асобіны не здольныя выжыць у дзікіх умовах, асабліва зімой. Аднак пазней стала зразумела, што вялікі памер і тлушчавая праслойка дазваляюць ім устойліва пераносіць нават паніжэнне тэмпературы да мінус 50 градусаў. «Аказваецца, быць вялікім — значная перавага для выжывання ў холадзе», — адзначыў кіраўнік канадскага праекта па даследаванні дзікіх свіней з Універсітэта Саскатчавана Раян Брук. Менавіта гэты эксперт упершыню назваў іх «суперсвіннямі» з-за іх буйных памераў і заклікаў урад тэрмінова прыняць меры па стрымліванні росту папуляцыі гэтых жывёл, каб яны не сталі пастаяннымі гасцямі на задніх дварах дамоў і гарадскіх вуліцах.
Свінні выжываюць у экстрэмальных умовах надвор'я, пракладваючы пад снегам тунэлі глыбінёй да двух метраў. Яны таксама дадумаліся ссякаць сваімі вострымі ікламі рагоз і выкарыстоўваць гэтую расліну ў якасці цеплаізаляцыйнага пласта для сваіх снежных пячор. Усярэдзіне, сапраўды, цеплыня: калі падысці зранку да такога жылля, можна ўбачыць, як адтуль вырываецца пара.
Але ёсць і іншы фактар, упэўнены дырэктар Аб'яднанага цэнтра генетычных тэхналогій Белгарадскага дзяржаўнага нацыянальнага даследчага ўніверсітэта Аляксей Дзейкін: у прыроды ёсць такія механізмы, якія не дазволяць падобнай пародзе доўга захоўваць свае якасці. «Свінні былі атрыманы ў нейкі час праз прыручэнне дзікоў. У іх няма міжвідавога бар'ера, які перашкаджае скрыжаванню. Мы можам сабе ўявіць гібрыд сабакі і ваўка. Вось гэта прыкладна такая ж гісторыя. Гэта актыўна выкарыстоўваецца ў сельскагаспадарчай вытворчасці, калі ў выніку ўнутрыпародных скрыжаванняў замацоўваюцца нейкія карысныя гены. А для вытворчасці выкарыстоўваюцца гібрыды першага пакалення розных парод, таму што ў такім выпадку праяўляецца эфект гетэрозісу: рэалізоўваюцца найлепшыя прыкметы адной і другой пароды. Ці будзе ён замацаваны ў пакаленнях, ці захаваецца новая лінія жывёл у будучыні — зусім незразумела».
«Суперсвінні» пераносяць хваробы, пажыраюць ураджай і наносяць шкоду аўтамабілям пры сутыкненні на дарозе. Іх нават абвінавачваюць у разбурэнні... знішчальніка F16 коштам 16 мільёнаў долараў. У 1988 годзе вопытны пілот быў вымушаны катапультавацца, калі дзве свінні заблакіравалі ўзлётна-пасадачную паласу ў Фларыдзе, адзначыла The Tіmes. Яшчэ адна разнавіднасць дзікіх свіней доўгі час распаўсюджвалася на поўдні ЗША. У 2004 годзе ў штаце Джорджыя была забіта адна такая жывёла па мянушцы Свінзіла вагой 800 фунтаў (прыкладна 363 кілаграмы) і з ікламі даўжынёй два футы (больш за 0,6 метра). Адна тэхаская кампанія прапанавала кліентам магчымасць расстрэльваць гэты від дзікоў з борта верталёта з кулямёта, звяртае ўвагу The Tіmes.
Як адзначыў выканаўчы дырэктар НТЦ маніторынгу навакольнага асяроддзя і экалогіі МФТІ Аляксандр Родзін, «чалавечая дзейнасць радыкальным чынам уплывае на біяразнастайнасць». «Колькасць відаў вельмі хутка скарачаецца. З іншага боку, з'яўляюцца віды, якія выкарыстоўваюцца ў гаспадарцы, колькасць і біямаса якіх радыкальна перавышаюць нормы, якія, напэўна, былі б у выпадку натуральнага балансу ў прыродзе», — падкрэсліў расійскі эксперт.
Увесну мінулага года аб нашэсці «суперсвіней» папярэдзілі ўлады канадскай правінцыі Альберта. Да таго моманту дзікія свінні былі заўважаны за межамі іх асяроддзя пасялення ўжо ў 28 акругах. У выпадку з'яўлення гіганцкага дзіка жыхарам раілі перасоўвацца павольна і не здзяйсняць рэзкіх рухаў, а сабачнікам — трымаць сваіх гадаванцаў на прывязі. Брук тады адзначаў, што гібрыды кабаноў і здзічэлых свіней, якія ўжо некалькі пакаленняў жывуць на волі, уяўляюць вялікую небяспеку. «Яны неверагодна рухомыя. Вельмі разумныя. Практычна ўсёедныя. Яны могуць выжыць у велізарным дыяпазоне месцаў пасялення. Калі на іх пачынаюць паляваць, яны становяцца амаль цалкам начнымі, хаваюцца ў густым лясным покрыве, знікаюць у забалочаных месцах і іх цяжка знайсці. Гэта самая небяспечная інвазіўная жывёла на планеце», — падкрэсліваў канадскі эксперт.
Цяпер намаганні канадскіх улад накіраваны на кампенсацыю і прадухіленне ўрону, які наносіцца гіганцкімі свіннямі. Аб іх знішчэнні гаворкі ўжо не ідзе. «Верагодна, у перыяд з 2010 да 2012 года быў шанц знайсці і знішчыць іх. Але зараз яны настолькі шырока распаўсюджаныя і настолькі шматлікія, што ўжо ў 2018-м я перастаў казаць, што выкараненне магчыма», — рэзюмаваў Раян Брук.
Сітуацыя з дзікімі свіннямі ў ЗША вельмі нагадвае гісторыі пра авечак, трусоў і катоў у Аўстраліі і Новай Зеландыі. Людзі завезлі жывёл, у якіх няма натуральных ворагаў у гэтым рэгіёне, з-за чаго тыя размножыліся і ператварыліся ў праблему. Менавіта вялізных свіней у ЗША прывезлі аматары спартыўнага палявання, і спачатку ніхто ні пра што не трывожыўся. Але цяпер папуляцыя неверагодна разраслася і распаўсюдзілася з 17 штатаў на 39, а сітуацыя цалкам выйшла з-пад кантролю.
У амерыканскіх штатах Мантана, Паўночная Дакота, Мінесота і Мічыган «суперсвінні» наносяць усё большую шкоду мясцовай прыродзе. Шэраг вучоных звязваюць павелічэнне пагалоўя з глабальным пацяпленнем. Больш высокія тэмпературы стымулююць рост раслін, якімі яны сілкуюцца. Размнажацца дзікія свінні могуць пачынаючы з трохмесячнага ўзросту і двойчы ў год могуць прыносіць памёт з 10 парасят.
Яшчэ ў 2019-м адзін з амерыканскіх інтэрнэт-карыстальнікаў выступіў з шакавальнай гісторыяй у абарону неабходнасці мець штурмавую зброю. Фермер Вілі Макнаб спытаў: «Як яшчэ мне спыніць статак з 30—50 дзікіх свіней, якія за тры хвіліны ўварваліся ў двор, дзе гуляюць мае маленькія дзеці?». З таго часу ўсё стала толькі горш, і эксперты прагназуюць тое, што называюць «тэрорам дзікіх свіней», у маштабах амаль усёй краіны.
Напрыканцы 2019 года фермеры і чыноўнікі з ЗША і Канады правялі «саміт па дзікіх свіннях» у Мантане. Яны заклікалі грамадзян паведамляць аб выяўленні жывёл і паабяцалі не дапусціць іх распаўсюджвання, падкрэслівае The Tіmes. The Guardіan нагадвае, што свінні наогул не з'яўляюцца аўтахтонным для ЗША відам і былі завезены еўрапейскімі перасяленцамі ў XVІ стагоддзі. Ужо цяпер каля шасці мільёнаў дзікоў штогод наносяць эканоміцы шкоду на суму ад 1,5 млрд да 2,5 млрд долараў. Рабіліся таксама спробы выкарыстоўваць супраць дзікоў атруту, але беспаспяхова. А самым новым прыёмам стаў наступны: асобная жывёліна вылоўліваецца, пасля на яе надзяваецца GPS-трэкер з мэтай высачыць статак, да якога яна далучыцца, калі выпусцяць на волю.
У новых «суперсвіней» усё больш выяўляюцца звычкі драпежнікаў: яны забіваюць маладых алянят і руйнуюць гнёзды птушак. Як адзначыў памочнік кіраўніка нацыянальнай праграмы Міністэрства сельскай гаспадаркі па кіраванні шкодай ад дзікіх свіней Майкл Марлоў, такія свінні наносяць вялікую шкоду навакольнаму асяроддзю — знішчаюць пасевы і дрэвы, забруджваюць ваду, а пры сустрэчы з чалавекам уяўляюць небяспеку для яго здароўя і жыцця.
Менеджар Нацыянальнай праграмы па адсочванні пагалоўя дзікіх свіней пры мінсельгасе ЗША Дэйл Нолці назваў сітуацыю патэнцыяльнай бомбай. У ЗША рыхтуюцца сустрэць полчышчы канадскіх дзікіх свіней у поўным узбраенні. Для барацьбы з дзікамі, якія ўяўляюць пагрозу інфраструктуры і сельскай гаспадарцы, улады краіны плануюць выкарыстоўваць авіяцыю, назіральнікаў з прыборамі начнога бачання і наземныя групы паляўнічых з сабакамі, паведаміла The Tіmes.
Навіна аб свіннях-гігантах пацешыла расійскіх інтэрнэт-карыстальнікаў. «Чакаем новых гісторый ад Байдэна, як ён ваяваў з такой свіннёй і выратаваў усю Амерыку. Ён жа «супергерой», — напісаў адзін з іх. — Але, вядома, пагібель ЗША ад свіней нават Ванга прадказаць не змагла б. Хоць варта перачытаць яе прароцтва — можа, нешта такое там і ёсць». Некаторыя адзначылі, што смерць ад свіней — «правільная пагібель для ЗША». «Бойня амерыканцаў і 300-кілаграмовых свінак — самы роўны бой, — заўважыў інтэрнэт-карыстальнік. — Ведаючы, які працэнт атлусцення ў іх, яны якраз у роўнай вагавой катэгорыі знаходзяцца».
Напрыканцы мінулага года Чыкага восьмы раз запар абвешчаны «пацучынай сталіцай» Злучаных Штатаў. Пра гэта сведчыць, як піша штотыднёвік Spіegel, справаздача змагароў са шкоднікамі прадпрыемства Orkіn. «Бацькі» Чыкага даўно спрабуюць пазбавіцца ад «чэмпіёнскага» тытула. Так, яшчэ дзесяць гадоў таму ў горадзе была разгорнута праграма «Кот на працы». Для яе ажыццяўлення больш за тысячу катоў размясцілі ў так званых «калоніях» паблізу крам і будынкаў. А каб яны не разбегліся хто куды, забяспечылі іх усім неабходным: вадой, кормам, прытулкам. Ініцыятары гэтай акцыі лічылі, што «кацінае войска» неяк напалохае грызуноў. Аднак гэтага не адбылося. Пацукі не тое што не спалохаліся, але нават працягвалі размнажацца.
І не толькі ў Чыкага. Зусім недалёка ад гэтага «перадавіка» адышлі Нью-Ёрк (другое месца ў спісе) і Лос-Анджэлес (трэцяе месца). Ды і ўвогуле ў Злучаных Штатах з пацукамі літаральна бяда. Дарэчы, па даных Orkіn, больш за 20 мільёнаў амерыканскіх сем'яў пакутуюць ад нашэсця пацукоў і мышэй. Галоўным чынам у перыяд з кастрычніка да лютага, калі грызуны шукаюць пражытак, прытулак і цеплыню менавіта ў жылых будынках.
Праблема абвастрылася ў пачатку 2020 года, калі пандэмічныя абмежаванні прымусілі прадпрыемствы грамадскага харчавання гандляваць толькі на вынас. А гэта, у сваю чаргу, рэзка аблегчыла жывёлам доступ да кармушкі. Змагары са шкоднікамі пастаянна папярэджваюць суграмадзян аб тым, каб тыя не пакідалі аб'едкі ў кватэрах ці дамах і не выкідвалі іх проста на вуліцу. Бо даўно вядома, што грызуны з'яўляюцца разносчыкамі розных, у тым ліку і заразных, захворванняў. Ды і цалкам здольныя перагрызці кабелі электрасетак і нават пашкодзіць вода- і газаправоды.
Захар БУРАК
Пошукавікі нярэдка звяртаюцца па дапамогу да насельніцтва.
АВЕН. На гэтым тыдні фартуна ўсміхаецца вам у многіх справах.
