Заслужаны артыст Беларусі Сяргей Чэкерэс: «Я не мудры, я жывы»

Заслужаны артыст Беларусі, вядучы майстар сцэны Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Максіма Горкага Сяргей Чэкерэс у дзень юбілею і ў наступныя дні запар іграў з дзясятак спектакляў, у якіх бліскуча выступаў у яркіх ролях — разнапланавых, выразных, запамінальных. Так адзначыў свой 50-ы дзень нараджэння. Зрэшты, і ў іншы час ён шчыльна заняты ў рэпертуары. Калі ж казаць пра ўцягнутасць Чэкерэса ў жыццё тэатра, то яна ў яго, можна сказаць, абсалютная. Як мне здаецца, глыбокая, эмацыянальная, гарачая... Пра што, дарэчы, гавораць і яго калегі. Сяргей Чэкерэс цалкам пагружаны ў гэты асаблівы, містычны свет тэатральнага мастацтва, які існуе нібы ў іншым вымярэнні, адданы яму бязмерна. Сувязь з тэатрам у акцёра з гадамі, па-мойму, толькі мацнее, дазваляючы яму ўбачыць тое галоўнае, што, як выказаўся Антуан дэ Сэнт-Экзюперы ў «Маленькім прынцу», вачамі не ўбачыш. Харызма, уменне імправізаваць, унутраная свабода — гэта таксама ўсё пра яго, пра таленавітага акцёра, госця рэдакцыі часопіса «Belarus».

Як вядома, харызматычнасць таго ці іншага акцёра, за якім замацаваўся статус «зоркі», падахвочвае заўзятых тэатралаў сачыць за тым, як гэтая зорка будзе свяціць і на прэм’ерным спектаклі, маўляў, ці не згасла. Купляючы білет у тэатр імя Максіма Горкага, прыхільнікі абавязкова спытаюць у касіра: «А ці іграе...?». Гэтае пытанне часта мае дачыненне да народных артыстаў Беларусі Вольгі Клебановіч, Аляксандра Ткачэнкі. Пытацца пачалі і пра Руслана Чарнецкага, якому нядаўна прысвоілі званне заслужанага артыста Беларусі. А што да Сяргея Чэкерэса, то ў сувязі з ім і зусім шквал пытанняў, маўляў, ці заняты гэты акцёр. Напрыклад, на спектакль «Граф Монтэ-Крыста» паводле Аляксандра Дзюма, дзе Сяргей у ролі пракурора Вільфора саліруе, глядач, як кажуць, валам валіць. Прычым білеты раскупляюцца пераважна моладдзю на некалькі месяцаў наперад. Зразумела, што ідуць і на твор Дзюма, і на рок-оперу, якую мастацкі кіраўнік Сяргей Кавальчык даўно марыў паставіць, і на героя Чарнецкага — Дантэса, а таксама на модныя рэп-батлы. Але, як сказалі мне ў касе тэатра, маладыя людзі, купляючы білеты, пыталіся не раз: ці спявае ў гэтым спектаклі Чэкерэс. І для іх было усё роўна, што яго Вільфор — умоўна кажучы, увасабленне «злой» сілы. Але добры! Заўважу, яшчэ і вакал магутны, і абаянне. А ў антракце на спектаклі «Граф Монтэ-Крыста» чула рэпліку гледачоў: «Як дзіўна, і чаму Чэкерэс не іграе Дантэса?». Таксама пасля прэм’еры «Сэлфі са склерозам» Аляксандра Валадарскага ў групе дам, якія выходзяць з залы, прагучала: «Шкада, што так мала было Чэкерэса...».

Вось такі ён, можна сказаць, народны ўлюбёнец. З ім і пагаварылі. Ды так склалася, што гутарка, якая вялася ў прыязнай танальнасці, раз-пораз набывала філасофскае адценне: такі ўжо мой візаві. Спадзяюся, і чытачу разважанні гэтага акцёра пададуцца цікавымі. Як і меркаванне пра яго Валянціны Ераньковай, заслужанага дзеяча мастацтваў Беларусі, рэжысёра-пастаноўшчыка, якая лічыць Сяргея сваім творчым сынам. У яе спектаклях Чэкерэс іграў ды іграе галоўныя ролі.

— Калі ён з’явіўся ў тэатры, то гучна, эмацыйна заявіў пра сваё жаданне спасцігаць прафесію. І гэта быў цуд! Незаспакоены, які прагне дасягненняў, перамог, адкрыццяў... Акцёр вялізнага маштабу, які вырас з хлопца ў дастойнага мужчыну, — кажа Валянціна Рыгораўна, падкрэсліваючы, што ў сёння Сяргей Чэкерэс — твар тэатра. Яна перакананая ў тым, што сваю галоўную ролю ён, чый творчы апагей яшчэ наперадзе, пакуль не адыграў.

У інтэрв’ю з Сяргеем Мікалаевічам гучала і яго меркаванні пра свае ролі, пра калег па тэатры і пра рэпетыцыі. Гаварылі таксама і пра тое, што ў нашым жыцці шануем, да чаго імкнемся... А яшчэ — пра радасць, якую мой суразмоўца лічыць асновай гэтага жыцця, бо «нічога іншага прыдумаць немагчыма». То можа чытаў пра індыйскага філосафа, пісьменніка, паэта Шры Аўрабінда Гхоша, які сказаў: «Тайна ў радасці. Як спазнаеш радасць, то спазнаеш тайну быцця».

— Сяргей, якімі толькі прыемнымі слыху эпітэтамі па гэты час ні надзяляюць вас прыхільнікі Рускага тэатра ці ў сацсетках: прыгажун, спеўны голас, які чутны нават з глыбіні сцэны, прыемны тэмбр, выразная дыкцыя, энергічнасць, выправа і да таго падобнае, характэрнае для амплуа героя. А як бы вы самі пра сябе сказалі?

— Я так уладкаваны, што ўвесь час заняты тым, што спрабую фармуляваць усё, што датычыць майго жыцця. Мне гэта ў асалоду. Але да ўсяго, што адбываецца, стаўлюся з пункта гледжання рэальнага часу. З аднаго боку, усе гэтыя эпітэты маё чалавечае нутро прымае, і мне, вядома, прыемна, але, з іншага боку, з гадамі я зразумеў: словы нічога не значаць. Гэта такія пэўныя формы, якія лунаюць у паветры, але яны мала скажуць пра бягучы момант жыцця чалавека, пра яго самога. Натуральна, калі ты малады, кампліменты цябе ўражваюць... Але жыццё ідзе, і па меры яго руху твой спрыт меншае, стаўленне да сябе самога і да жыцця становіцца больш узважаным. І значэнне мае ўжо тое, што ты робіш. Але паўната адчування, эмоцыя ўзнікае толькі тады, калі ты ўсё ж чуеш гэтыя ж словы, якім ужо не давяраеш. Вось такі парадокс. Я пра нешта думаю, нешта раблю, але ў канчатковым выніку не ведаю, як буду ўздзейнічаць на аўдыторыю гледачоў, з якой сустрэнуся на спектаклі. І толькі калі погляд звонку, з залы, скажа мне аб тым, што ўзаемадзеянне адбылося, я ў гэты момант разумею, што мая спроба маналогу перайшла ў дыялог з гледачом. Хаця гэта ж таксама можа быць ілюзіяй. Але, тым не менш, гульня «акцёр-глядач» бясконцая.

— Вы хочаце сказаць, што для вас вельмі важны шлях унутр сябе і наколькі тое, пра што вы думаеце, адчуваеце суадносіцца з тымі знешнімі пасыламі са свету, ад іншых людзей, у тым ліку і ад тэатральнай публікі?

— Я заняты ўласнай персонай, заняты спасціжэннем сябе. Можна яшчэ да гэтага ўнутранага працэсу прымяніць слова «ўсведамленне». Так, я назіральнік, пра што не раз казаў раней у інтэрв’ю. І для мяне гэта першарадна. Я не герой экшэна, у сутнасці сваёй марудлівы. Гэта мая аснова, спосаб майго існавання ў жыцці. Хоць знешне ствараю іншае ўражанне.

— Якую са сваіх станоўчых якасцяў лічыце найбольш карыснай у жыцці?

— На сёння прыйшоў да разумення, што ўсе праблемы нашы — ад падзеленасці, гэта значыць, чалавека дзеляць на яго добрыя якасці і недахопы. Але гэтага рабіць не варта. Чалавек — істота цэльная. Калі ты будзеш сутыкаць адно з другім, так званае дрэннае з добрым, ты не прымеш сябе. Рассыплешся. Трэба браць адказнасць за тое, які ты. Калі адказнасць існуе, то і ў жыцці ты будзеш паступаць згодна з гэтым адчуваннем. Што я і стараюся рабіць. Але ў жыцці мы назіраем увесь час адну і тую ж з’яву: сутыкаюцца, умоўна кажучы, дзве сілы... Яны і ўзаемадзейнічаюць, у выніку чаго атрымліваецца... жыццё.

— Вы маеце рацыю. Бо ў прыродзе, як кажуць навукоўцы, якія даследуць гэтыя працэсы, няма дрэнных ці добрых сіл. Ёсць сілы супрацьлеглыя: плюс і мінус, прыцягненне і адштурхванне, святло і цемра. Без іх немагчымае жыццё, няма метабалізму ўнутры жывых арганізмаў, абмену рэчываў, няма сувязі паміж элементарнымі часцінамі, паміж касмічнымі аб’ектамі ў Сусвеце... Немагчыма выкарыстоўваць толькі адну сілу без іншай — яны ёсць толькі ва ўзаемадзеянні. Так уладкована ўсё жыццё. Так і чалавек, як вы сказалі, істота цэльная. А як бы вы назвалі гэтыя сілы?

— Я іх назваць не магу. Гэта хутчэй абстрактная для мяне катэгорыя, проста згустак энергіі, які сутыкаецца з іншым згусткам. Гэта энергія, якой надзелены і чалавек: яго форма, пэўнае разуменне свету, яго думкі, пачуцці, мэты... У канчатковым выніку для мяне людзі дзеляцца на дзве катэгорыі. Адны лічаць, што для дасягнення мэты можна рабіць усё, а іншыя перакананыя, што чалавечае жыццё самакаштоўнае, гэта значыць, каштоўнае само па сабе, таму ніхто іншы не мае права на яго ўплываць.

— Уменне безумоўна існаваць ва ўмоўных абставінах — жыць у іх паўнавартасна, ярка, пераканальна, да таго ж пераконваць гледача ў безумоўнасці ўмоўнага свету, увасобленага на сцэнічнай пляцоўцы, — гэта і ёсць асаблівасць, дар, уласцівы з людзей розных творчых прафесій толькі акцёру. Сяргею Чэкерэсу, па-мойму, гэта ўласціва. Асабіста для мяне яскравы прыклад — ваша работа ў адным з апошніх спектаклі «Месяц у вёсцы». Як вам давалася ваша роля Ракіціна?

— Мне гэтую ролю прапанавала Вольга Міхайлаўна Клебановіч, якая і паставіла гэты спектакль. Працуючы з матэрыялам і з Вольгай Міхайлаўнай, зразумеў, што сыграю свайго Ракіціна: мой жыццёвы досвед гэта дазваляе. Я ведаю дасканала прыроду пачуццяў гэтага чалавека, усё гэта пражыў і ў сваім жыцці. У мяне было поўнае адчуванне, як гэта бывае ў англійскіх фільмах, калі акцёр паднімаецца на падмосткі, то на яго накладваецца адказнасць нейкага лобнага месца, дзе схлусіць нельга. А калі ж і хлусіць, дык вельмі пераканальна. Чым і займаюся. Я павінен быў дастаць свае пачуцці, апрануць іх у маску персанажа і трансляваць (у двукоссі) пакуты гэтага чалавека. Вось такое ў яго каханне! Як я рэпецірую? Спачатку ўважліва слухаю рэжысёра. Мне важна зразумець, хто насупраць мяне, ці думае гэты чалавек больш за мяне, ці ведае больш... Калі бяру матэрыял, спачатку нічога не ведаю. У гэтым сэнсе я цнатлівы. Калі пачынаем размаўляць, ствараецца нейкае поле... Пажыўным матэрыялам для мяне з’яўляецца канфлікт. Узнікае мазгавы штурм, які спараджае ўнутраную інтэнсіўнасць. Увага абвастраецца і, дзякуючы гэтаму, адбываюцца тыя ці іншыя адкрыцці. Па-іншаму не бывае. Калі ты бестурботны, расслаблены, усё вельмі прыемна — з гэтага нічога добрага не атрымаецца. Ва ўсялякім разе, я так не ўмею. А таму гэта спараджае адпаведныя аспекты мяне як партнёра нязручнага: я часта пераходжу нейкую нябачную рысу. Для сябе вывеў формулу: калі мы ўдваіх працуем, паміж намі ёсць поле, якое называецца тэатрам, вось мы яго і апрацоўваем. І ў гэтым для мяне ўсё. Менавіта дзякуючы сутыкненню адбываецца выкрышталізоўванне сэнсу. А сэнс — яснасць! А яснасць — гэта прыгожа!

— А вашаму Ракіціну падабаецца, што ён можа адмовіцца ад каханай і не ўступіць у барацьбу за яе? Але ж яму балюча…

— Безумоўна, балюча. Як жа яму падабацца можа тое, што даводзіцца адмаўляцца ад каханай жанчыны? Калі да прыезду настаўніка Бяляева ў маёнтак Іслаевых хоць нейкая надзея на развіццё адносін з Наталляй у Ракіціна была, то са з’яўленнем настаўніка яна сябе вычарпала. І Ракіцін адмовіцца ад Наталлі, не вернецца да яе. Гэта кропка. Фінал. У дачыненні да яго сітуацыі працытую вядомае з Амара Хаяма ў перакладзе на рускую мову: «Хоть и не ново,/ я напомню снова:/ Перед лицом и друга и врага,/ Ты — господин несказанного слова,/ А сказанного слова — ты слуга». Як толькі ты знайшоў нешта слоўна, я заўважаў не раз, твой мозг, пачынае табе ўжо дыктаваць умовы паводзін, ты становішся заложнікам табой сказанага. Калі Ракіцін сказаў, што з’едзе, то значыць з’едзе. Тым больш, што здарылася непапраўнае: Наталля закахана ў Бяляева. Але калі разабрацца, то што здарылася, уласна кажучы? Ну не склалася, і што? Так у жыцці ўладкавана, бывае. Але я думаю, праблемы няма, калі ты кахаеш. Праблема ўзнікае, калі не кахаеш, калі ў душы пустэча. Кожны чалавек баіцца пустэчы.

— Мне здаецца, што ваш Ракіцін адчуваў да Наталлі і пачуццё безумоўнага кахання. Бо гэтае шчасце ў тым, каб проста кахаць, нічога наўзамен не патрабуючы.

— Адчуваў. Але гэта ўсяго толькі кароткія моманты. Мой Ракіцін — злы Ракіцін. І мне гэта падабаецца. Гэта пэўная ўздыбленасць сістэмы, якой з’яўляецца чалавек. Залішняя энергетыка знаходзіць выйсце ў злосці. Для мяне гэта нармальна. І тое, што мой Ракіцін злы, сведчыць пра тое, што ён жывы. Ён перажывае розныя пачуцці. Ён жа не анёл у плоці, не пастаральны, не той, хто ўсё прымае, не святы. Гэта была б зусім іншая гісторыя. Ён, паўтаруся, жывы. У фільме Рэнаты Літвінавай «Паўночны вецер» ёсць класная думка: «Я злы чалавек, але я твой чалавек». Ну крута ж! А безумоўнае каханне на зямлі — гэта мая мама і я, або я і мой бацька.

— Раскажыце пра бацькоў. Якая самая мудрая думка, якую вы калі-небудзь чулі ад іх?

— Мабыць, тут важная не думка, а тыя адчуванні, якія перажываў я, маючы зносіны з бацькам і мамай. Мае бацькі, Мікалай Андрэевіч і Таццяна Рыгораўна, дзіўным чынам дапаўнялі адзін аднаго. Таты не стала, калі мне было 17 год. Ён быў у маіх вачах волатам. Дарыў мне адчуванні сілы, стабільнасці, апоры, абароненасці. У «Сэлфі са склерозам» я іграю, па сутнасці, свайго бацьку. Тата быў кіраўніком на найбуйнейшым металургічным камбінаце «Крыварожсталь». Ён меў на мяне вялікі ўплыў і быў беспярэчным аўтарытэтам. З ходу, напрыклад, мог рашыць задачы па трыганаметрыі. Калі я стаў старэйшы, то пачаў разумець, што вось такая безумоўная любоў, калі цябе прымаюць з усімі завіхрэннямі, увесь час нясуць на крыле, а калі прыязджаеш дадому, то табе проста цёпла і камфортна, — гэта велізарнае шчасце. З часам, знаходзячыся побач з мамай, я зразумеў, што мама — гэта любоў, якраз тая, таксама безумоўная... Мамы ўжо няма з намі больш за пяць гадоў. Калі і яна пайшла, я, хоць у мяне ёсць старэйшая сястра, зразумеў: я цяпер адзін. Святлана жыве ў Крывым Рогу, ва Украіне. Я там не быў гады тры…

— Як вам працавалася з Вольгай Клебановіч як з рэжысёрам і як з партнёркай па спектаклях?

— З ёй мы пачыналі як партнёры ў спектаклі «Тата, тата, бедны тата, ты не вылезеш са шкапа...» Артура Копіта. І гэта было выдатна. Лёс нас злучыў у гэтай пастаноўцы, а потым мы працавалі ў розных камандах. Спачатку я не разумеў яе ўнутраных выбараў, было і так, што не пагаджаўся з тым, што яна робіць. А вось ужо цяпер на маім спелым вітку жыцця, калі мы сустрэліся ў «Хануме», калі цяпер іграем у спектаклі «Сэлфі са склерозам», а таксама, калі яна рэпеціравала з намі «Месяц у вёсцы» як рэжысёр — гэта якраз той выпадак, калі я магу ацаніць каласальны, унутраны, жыццёвы досвед Вольгі Міхайлаўны. Ён настолькі відавочны, што магу сказаць: ён усёабдымны, вялікі. У яе выдатна развітая інтуіцыя…

— У спектаклі «Сэлфі са склерозам» вы сыгралі ролю Веніяміна Іонавіча Ясафава. Што скажаце пра гэтую ролю, якая і мяне ў ліку іншых гледачоў уразіла на нядаўняй прэм’еры, ды так, што горла перахапіла? Здавалася б, камедыя, але ж ад вашай сцэны ў дыялогу з Вольгай Клебановіч плакаць хочацца…

— Я для сябе вельмі выразна ўсвядоміў, пра што там іграю. Быццам бы і простая чалавечая гісторыя, пра каханне ў мінулым, якое не здарылася, сцэнка маленькая. І мне было цяжка ўтрымацца, каб самому не заплакаць. Але гэта не сантыменты, а хутчэй унутранае адчуванне майго героя... Яно аб тым, што было б нядрэнна, каб паміж ім і Маяй Міхайлаўнай так было, але гэтага не было ў мінулым і так не будзе. А тут на сцэне ты ілюструеш тое, што немагчымае — яно ж магчыма! У сувязі з гэтым спектаклем прыгадваецца фільм «Прыгоды Бураціна». Я заўсёды плачу ў момант, калі ўсе шукаюць залаты ключык, а Бураціна ўвесь свеціцца і ззяе, маўляў, знайшоў! А вось ён, ключык! Вось і ў «Сэлфі са склерозам» мы знайшлі гэты ключык — сыгралі тое, чаго не чакаеш. Было прыемна ад маладых акцёраў нашага тэатра пачуць: гэта крута, крута! Потым увага на іншым спектаклі аслабляецца, і ты ідзеш на нейкі ўнутраны паўтор. І разумееш: а-а-а-а..., не-не, тое, што знайшоў мінулым разам, не працуе, нейкае хістанне адбываецца, а потым раптам зноў узнікае тая адзіная магчымая жвавасць, якая будзе працаваць на гэты сэнс. А яна складаецца з узаемнага жадання партнёраў. І сэнс можна дастаць толькі ва ўзаемадзеянні з тым, хто жадае данесці яго таксама інтэнсіўна, як і ты. У гэтым сутнасць партнёрства.

Дарэчы, талент Вольгі Міхайлаўны асабіста я, паўтаруся, змог ацаніць толькі праз гады. Цяпер, не адмаўляючы нікому ў развіцці і разуменні, мы, здаецца, знайшлі тыя агульныя кропкі, якія дазволілі нам узаемадзейнічаць, вобразна кажучы, на чыстым сметанковым масле. У тым ліку і ў «Сэлфі са склерозам».

— Пра каго з акцёраў можаце сказаць, з якімі вам лёгка і цікава працаваць у спектаклях?

— Для мяне адказ відавочны. Гэта Вераніка Пляшкевіч. Мне з ёю сапраўды вельмі цікава. Наша супрацоўніцтва працягваецца. Хай не крыўдзяцца іншыя акцёры, але для мяне яна — найлепшы партнёр.

— Як вы ставіцеся да крытыкі?

— Разумна. Бо я знаходжуся ўнутры матэрыялу, а крытыка гэта тое, што знадворку. Я слухаю, дзякуючы чаму мая ўвага павышаецца. А ці прыму я гэта — мой выбар. Бо што адбываецца на прэм’еры? Публіка ў зале, акцёры на сцэне. І, о жах! Убачылі заціснутага артыста, яшчэ не ўсвядомленыя сэнсы і гэтак далей... Паглядзелі, выйшлі з тэатра і панеслі свае меркаванні аб тым, што ўбачылі. І гэта гучыць як догма, як прысуд. А я не памёр, у мяне будзе наступны спектакль, і наступны... Я знаходжуся ў дынаміцы. Гэта галоўнае! А меркаванні — гэта ўжо мінулае.

— Ваша праца з Валянцінай Ераньковай, здаецца, пачалася над спектаклем «Гісторыя кахання паласатага ката і сеньярыты Ластаўкі» Жоржы Амаду?

— Не, у гэтым спектаклі яна працягнулася. А пачалася з пастаноўкі «Тата, тата...». Вось тады мы групы крыві і зверылі. З таго часу я глыбока адданы гэтаму чалавеку, яе патэнцыялу. Валянціна Рыгораўна з тых рэжысёраў, у якіх ёсць свой свет. Нядаўна мы з ёй гутарылі, і я выказаў думку, што для мяне людзі дзеляцца на «канчатковых» і «бясконцых», дык вось яна — з «бясконцых».

— Да Валянціны Ераньковай вы прыйшлі пасля спектакля «Гамлет», пастаўленага Барысам Луцэнкам, і Гамлета сыгралі ў 25 гадоў, можна сказаць зусім ужо гатовым артыстам…

— Гатовым? Гэта вельмі ўмоўна. Я, вядома ж, адчуваў, што не бяздарны, але ўнутранае разуменне падштурхоўвала мяне да здаўна вядомай прыказкі: век жыві, век вучыся.

— Што падабалася вам у вашым Гамлеце і што не падабалася? Якім бы вы яго сыгралі з цяперашнім узроўнем усвядомленасці?

— Я добра памятаю ўнутраны пошук свайго героя. Калі мы паехалі ў Маскву на гастролі, я прачытаў у праграмцы, пра што Барыс Іванавіч Луцэнка паставіў спектакль. Я ж унутры сябе іграў дыяметральна супрацьлеглае. У маім свеце гэта была зусім іншая карціна. У «Гамлеце» гучалі словы з Эклезіяста: час раскідваць камяні, і час збіраць камяні... Я, як чалавек малады, будучы на тым этапе жыцця рэвалюцыянерам, казаў: так, выдатная мудрасць, так, а што мне цяпер рабіць?.. У гэтых словах для мяне як бы не было адказу. Але ўжо сёння разумею, што кожны з нас пройдзе абсалютна поўнае кола: калі ён раскідае камяні, і калі збярэ іх. А таму — «усяму свой час і час усякай рэчы пад небам...». Вось і адказ.

Аднойчы пачуў адказ скульптара Эрнста Невядомага на пытанне: што такое мудрасць? Мудрасць, сказаў ён, гэта погляд з труны. У дачыненні да сябе праз час сфармуляваў: я не мудры, я жывы.

— Ці даводзіцца вам у жыцці апранаць маску непрыступнасці, калі сутыкаецеся з непрыемнымі людзьмі, якія замахваюцца на межы вашай тэрыторыі?

— Такое не здараецца, таму што я абазначаю межы сваёй тэрыторыі і даю чалавеку зразумець: ты іншы. Але для таго, каб суіснаваць мірна, мы не павінны заходзіць на тэрыторыі адно другога.

— Добрае слова пра вас гавораць (не раз даводзілася чытаць і чуць) і крытыкі, і тэатральныя журналісты, і рэжысёры, з якімі вы працавалі ў Рускім, пачынаючы з 1997 года. Але давайце вернемся ў мінулае. Раскажыце, чым вас уразіў самы першы выхад на сцэну і што паслужыла штуршком для выбару прафесіі артыста? Гэта было ў юнацтве?

— Усё вельмі проста: я люблю танцаваць, і па гэты час танцую ў клубе. Выходзячы ў школе на дыскатэкі ў круг, разумеў: мне падабаецца, калі за мной назіраюць. У сувязі з тым, што ганарлівасць — мой любімы грэх (смяёмся), яшчэ тады я зразумеў: ад дабра дабра не шукаюць... Увага гледачоў — гэта жыватворная энергія, аснова, мой спосаб жыць. У гэтым і «праклён». Вядома, перыяд «зорнай» хваробы я перажыў тады, калі шмат іграў, усе ролі галоўныя, калі сябе апраўдваў: а хто, акрамя мяне, я дастойны і гэтак далей. Але потым сапраўды стаў гэта ўсё губляць. Моманты страт мяне выдатна ацверазілі. І нешта ўнутры сказала мне: Сярожачка, давай без місіі, сёння ёсць магчымасць — ты іграеш, заўтра яе няма — не іграеш. Так, гэта не трагедыя, але ігра на сцэне для мяне гэта кісларод, паветра, у чым не магу сабе адмовіць.

— Ці лёгка вам быць сабой?

— Так, лёгка. Для мяне гэта — адзіна прымальная форма жыцця. Прычым без мімікрыі.

— Як стаць незалежным ад людскога меркавання?

— Проста. Не залежаць (смяемся).

— Сяргей Чэкерэс — адзін з тых нямногіх артыстаў, які ходзіць у іншыя тэатры на спектаклі і любіць оперу: так пра вас кажуць. Які досвед для сябе здабываеце? І чаму вам падабаецца опера?

— Так, нядаўна вось быў у Тэатры беларускай драматургіі, глядзеў два спектаклі. Нашто хаджу? Ды як усе нармальныя людзі — па ўражанні. Калі бачу дапытлівых маладых людзей, атрымліваю каласальнае задавальненне ад разумення: я не адзін такі, група крыві ў нас падобная. Так, і оперу вельмі люблю. Энергія чалавечага голасу мяне хвалюе. Гэта і радасць, і тыя асаблівыя эмоцыі, якія адчуеш толькі ў оперы.

— Ці цяжка пераўвасабляцца ў персанажаў, якія вам абсалютна не падабаюцца? Ці такога не бывае? Самая складаная роля, якую даводзілася іграць — якая?

— Такое не здараецца. Што да роляў, то я вельмі складана рэпецірую. Для мяне любая роля — кот у мяшку. Вядома, я памятаю тэкст, эпізоды... Але вось да сутнасці дакопваюся не адразу. Прывяду прыклад з «Утаймаваннем свавольнай». Там іграю Петруча, які быў мне зусім незразумелы. Здаецца, ну чаго складанага... Памятаю, хадзіў у кафэ на Нямігу (цяпер яго ўжо няма), сядзеў там са сваім супам і ці ледзь не рыдаў над ім, разумеючы, што я пусты, нішто не адгукаецца ўва мне. А потым неяк стала зразумела: момант прыйшоў. Прычым, ключом да ролі паслужыла прычоска, нешта пстрыкнула ўнутры... І я сабе сказаў: вось і Петруча.

— Што цяпер вы рэпеціруеце?

— Мефістафеля ў спектаклі «Фаўст. Здзелка з д’яблам». Ставіць малады рэжысёр Дэвід Разумаў. Прычым Аляксандр Пятровіч Палазкоў, мой сусед па грымёрцы, у нас Фаўст. Вось з ім мы і сячэмся. І ў грымёрцы дыскутуем. Палазкоў вельмі вялікі інтэлектуал, шмат чытае. У яго ёсць такія скрыжалі, на якія ён упэўнена абапіраецца. Я ж той, хто не чытае. Вось у кантэксце разбурэння гэтых скрыжаляў з ім і суісную (смяемся).

— Ці хочаце вы ў сваім жыцці штосьці зменьваць?

— У мяне не пытаюцца. Усё і так зменьваецца.

— Як ставіцеся да людзей, якія кажуць вам у твар тую праўду, якая, як ім падаецца, адзіна дакладная ў дачыненні да вас?

— Гэта ўжо іх справа — не мая. Усё залежыць ад таго, наколькі гэтыя людзі для мяне важныя.

— Як думаеце: чаму нам так уласціва пакутаваць з любой, нават самай малаважнай нагоды?

— А што яшчэ рабіць? Для таго, каб усплыць, ада дна трэба ж адштурхнуцца. Да таго ж, не нацярпеўшыся, не зразумееш, што такое радасць.

— Як вы ратуецеся ад непрыемнасцяў?

— Я не ратуюся, я іх пражываю.

— Вядома, вы памятаеце евангельскае: будзьце як дзеці! Чаму, на ваш погляд, можна павучыцца ў дзяцей?

— Поўнасці, глыбіні адчуванняў.

— Калі б вы мелі магчымасць сустрэцца з тым хлапчуком, якім былі ў дзіцячыя гады, то што б вы сабе сказалі ў гэтым выпадку?

— Першае, што прыйшло ў галаву: я цябе люблю.

— Што параіце маладым акцёрам, якіх бяруць у трупу?

— Я нічога не буду раіць, я буду назіраць.

— Пытанне пра ролі-мары не магу не задаць. Каго б хацелі сыграць?

— Я не мару — жыву ў рэальнасці. Калі ўдумацца, то з мінулага года я сыграў некалькі галоўных роляў. Ракіцін, Вільфор, Афанасій Іонавіч Ясафаў... І вось Мефістофель. А там — што будзе, тое будзе. Калі паглядзець на ўсё тое, што сыграна мною ў Рускім тэатры, то гэта вельмі вялікі працэнт роляў класічнага рэпертуару. Гэта значыць, там ёсць думкі, правераныя часам, а значыць, іх цікава выявіць, нешта зразумець і данесці гледачу. Што я рабіў і працягваю рабіць.

Гутарыла Валянціна ЖДАНОВІЧ

Фотаздымкі прадастаўлены тэатрам імя Максіма Горкага