Да 2035 года ў краіне павінна перапрацоўвацца 90 % адходаў, якія ствараюцца (у выглядзе другасных матэрыяльных рэсурсаў і сыравіны для кампаставання), для чаго ў краіне ўзвядуць 30 рэгіянальных комплексаў па абыходжанні з адходамі (цяпер працуе восем). Смеццевых палігонаў застанецца толькі 30 на ўсю краіну (цяпер іх 161). Удзельнікі пасяджэння экспертна-кансультатыўнага савета пры прэзідыуме Савета Рэспублікі на чале са старшынёй Наталляй Качанавай у Баранавічах разгледзелі, як у горадзе арганізаваны збор адходаў ад насельніцтва, як яны перапрацоўваюцца і якая прадукцыя ствараецца з атрыманай сыравіны.
Перад мерапрыемствам члены Савета Рэспублікі наведалі пункт прыёму (нарыхтоўкі) другасных матэрыяльных рэсурсаў і сартавадбна-перагрузачную станцыю. Апошняя была збудавана ў 2011 годзе, прапускная здольнасць складала 30 тысяч тон адходаў за год, і аб'ект ужо меў патрэбу ў мадэрнізацыі, таму ў 2021-м пачалася яе рэканструкцыя, расказаў Максім Сасін, намеснік генеральнага дырэктара Баранавіцкай гарадской ЖКГ па добраўпарадкаванні і будаўніцтве:
— Мадэрнізаваная станцыя ўведзена ў эксплуатацыю ў сакавіку 2023-га, яе магутнасць узрасла да 75 тысяч тон у год, устаноўлены дзве новыя лініі: сартавання адходаў і дасартавання адходаў раздзельнага збору. Да рэканструкцыі з адходаў на станцыі вымалася каля 6 % другасных матэрыяльных рэсурсаў (ДМР), цяпер — каля 8 %,
а ў планах — выйсці на адбор 10 % ДМР з агульнага аб'ёму адходаў.
Цяпер станцыя стала адным з васьмі працоўных рэгіянальных комплексаў па абыходжанні з адходамі, дзе перапрацоўваецца смецце не толькі з Баранавічаў, але і з Баранавіцкага, Ляхавіцкага і Ганцавіцкага раёнаў. У гаспадарцы станцыі — не толькі машыны для вывазу адходаў з прыватных падворкаў і шматкватэрнага жылля, але і спецыяльнае аўто — так званы пункт прыёму другаснай сыравіны ад юрыдычных асоб, а таксама мультыліфт — для вывазу адпрацаваных адходаў непасрэдна на палігон. У горадзе, дарэчы, завараны ўжо ўсе смеццеправоды, практычна ўсе шматкватэрныя дамы і 40 % прыватных падворкаў аснашчаны кантэйнерамі для збору цвёрдых камунальных адходаў (ЦКА) і другаснай сыравіны.
Пры арганізацыі работы з адходамі трэба зыходзіць з забеспячэння аховы наваколля і рацыянальнага прыродакарыстання, бо гэта дазваляе захаваць значную частку натуральных прыродных комплексаў і забяспечыць экалагічны дабрабыт нашых тэрыторый, абазначыла Наталля Качанава, Старшыня Савета Рэспублікі, прыярытэтныя кірункі дзяржпалітыкі ў гэтай сферы:
— Наша краіна дасягнула сур'ёзных вынікаў у навядзенні парадку і добраўпрадкаванні тэрыторый. Сёння гэта пазітыўны імідж, якім мы ганарымся. Чысціня прыроды і экалагічная бяспека — гэта ўжо, па сутнасці, нацыянальны брэнд. Сёння ў краіне дзейнічае салідная прававая база ў галіне абыходжання з адходамі, і мы не першы год працуем па гэтай сістэме. Іншая справа, што трэба працаваць хутчэй і больш эфектыўна.
Пры гэтым павінна быць эканамічная мэтазгоднасць у рабоце, а прадукцыя, што выпускаецца з перапрацаванай сыравіны, мусіць быць канкурэнтаздольнай, падкрэслілі ўдзельнікі пасяджэння. Зараз у краіне з выкарыстаннем перапрацаванай сыравіны вырабляюцца і сродкі гігіены, і новыя пластыкавыя вырабы, і вулічная плітка і пакрыцці, актыўна асвойваецца тэхналогія кампаставання. Вялікі запас для выкарыстання — і ў адходах ад прадпрыемстваў.
У Беларусі штогод ствараецца каля 4 млн тон камунальных адходаў, больш за 80 % якіх «вырабляе» насельніцтва, астатняе — адходы прадпрыемстваў. Прымаючы рашэнні па абыходжанні з адходамі, нельга выбіраць паміж аховай наваколля і рацыянальным прыродакарыстаннем, з аднаго боку, і эканомікай — з другога, заўважыла Наталля Качанава:
— Трэба зрабіць так, каб экалагічныя меры сталі крыніцай даходаў і прыносілі прыбытак. Неабходна максімальна выкарыстоўваць унутраныя рэсурсы, у тым ліку і адходы. Бягучыя геапалітычныя рэаліі і глабальнае эканамічнае становішча падштурхоўваюць нас да паскоранага развіцця ў сферы абыходжання з адходамі: укаранення «зялёных» тэхналогій, вытворчасцяў замкнёнага цыкла, кааперацыі з прадстаўнікамі навуковай суполкі.
Каб сістэма абыходжання з адходамі працавала больш эфектыўна, трэба максімальна ўцягваць у абарот другасныя рэсурсы, навесці парадак на аб'ектах захавання адходаў і ўдасканаліць сістэму абарачэння з ЦКА, расказаў Андрэй Хмель, міністр ЖКГ:
— Летась у краіне сабрана амаль 802 тысячы ДМР, што амаль на 10 тысяч тон перавышае заданне. Цяпер у краіне збіраецца амаль 96 % паперы, амаль 70 % шкла, неабходна паскарацца ў зборы палімераў. Колькасць сартавальных заводаў у краіне павінна быць роўнай колькасці палігонаў — у Беларусі будзе па 30 такіх аб'ектаў. Ужо дзейнічаюць аб'екты па сартаванні ў Брэсце і Гродне. У апошнім, дарэчы, будзе рэалізаваны праект па выкарыстанні РДФ-паліва для спальвання яго на цэментным заводзе ў Краснасельску, і да 2025 года тут будзе дасягнуты паказчык выкарыстання больш як 64 % ЦКА. Завяршаецца будаўніцтва сартавальных комплексаў у Оршы, Бабруйску. Сёлета пачнецца будаўніцтва такіх аб'ектаў у Гомелі і Ваўкавыску. Самы буйны (магутнасцю 400 тысяч тон) будзе збудаваны ў Мінску. Да 2025 года ў краіне павінна выкарыстоўвацца 64 % ЦКА (зараз 32 %).
Існуюць праблемныя пытанні ў арганізацыі збору камунальных адходаў, у прыватнасці па забеспячэнні кантэйнерамі, арганізацыі ўтрымання палігонаў. Ёсць пытанні і па закупцы тэхнікі, і па фінансаванні будаўніцтва сартавальных комплексаў, але з часам усё гэта будзе вырашана, дадаў міністр.
Узровень вымання ДМР з камунальных адходаў узрос у 1,6 раза. Фактычна гэта другасная сыравіна, якая выкарыстоўваецца для вырабу прадукцыі. І дзяржава робіць усё, каб падтрымліваць вытворцаў, якія выкарыстоўваюць ДМР, заўважыў Андрэй Худык, міністр прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя.
— За пяцігоддзе ў краіне закрыты амаль усе міні-палігоны, наведзены парадак па вытрымліванні тэхналогій. Такім чынам, пастаянна павялічваецца ўцягванне ЦКА ў эканоміку Беларусі. Сёння найбольшы працэнт вымання другаснай сыравіны з адходаў у Гродзенскай і Брэсцкай абласцях, але ёсць яшчэ вялікі рэзерв па краіне ў гэтым кірунку.
Па выніках пасяджэння выпрацуюць стратэгію і прапановы далейшага развіцця галіны абыходжання з адходамі, якія будуць разгледжаны парламентарыямі падчас работы над адпаведнымі экалагічнымі законапраектамі.
Ірына СІДАРОК
Фота аўтара
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
