Летапіс часу ў неверагодных фатаграфіях Яўгена Коктыша

Таямніца фатаграфічнага адлюстравання часта раскрываецца не адразу. Здымак крочыць не толькі ў нагу з сучаснасцю, а яшчэ ідзе следам за памяццю. Ці болей правільным будзе сказаць: фотаздымак з'яўляецца дакументальнай памяццю. І якім бы па якасці ён ні быў, заўжды абуджае эмоцыі, прымушае трывожыцца сэрца, нагрувашчвае адну думку на другую...

Яўген Коктыш — вялікі майстар сваёй фатаграфічнай справы, мастак у фатаграфіі. І разам з тым — дынамічны летапісец часу, творца, які зрабіў нават рэпартажны здымак мастацкім творам. Узіраешся ў твары народнага мастака Беларусі Георгія Паплаўскага, аўтара «Карнікаў» і аднаго з аўтараў «Блакаднай кнігі», «Я — з вогненнай вёскі» Алеся Адамовіча, народнага пісьменніка Беларусі Васіля Быкава — і адчуваеш іх прысутнасць у нашым часе. Васіль Быкаў углядаецца ў сэнс ілюстрацый, зробленых Георгіем Паплаўскім да яго твораў... А вось Паплаўскі і Адамовіч слухаюць мітрапаліта Філарэта, які ўжо стаў легендай нашай Беларусі. Васіль Уладзіміравіч, Алесь Адамовіч, Валянцін Тарас — у майстэрні Паплаўскага. Георгій Георгіевіч і яго калега Віктар Барабанцаў разглядаюць рэпрадукцыі на лістах з альбома разам з пісьменнікам Віктарам Карамазавым, які захоплена піша пра мастакоў ў многіх сваіх аповесцях і нарысах…

Здымкі Яўгена Коктыша, на якіх мы бачым пісьменнікаў і мастакоў, нагадалі пра адзінства розных кірункаў мастацтва, пра тое, што пераканаўчы дыялог з чалавекам-асобай у імя яго светласці можна весці толькі разам — і з дапамогай надрукавангай кнігі, і з удзелам карціны, прадстаўленай на мастацкай выстаўцы, і ў зале філармоніі... Культура — сонечнае святло, праменьчыкамі ў якім выступаюць літаратура, тэатр, музыка, скульптура, выяўленчае мастацтва. І, аглядаючы даўнія здымкі, захоплена згадваеш, што такія яркія асобы ў памкненнях давесці нешта галоўнае і важнае да чытача, гледача, слухача былі разам.

Так, велічыні ў нашай айчыннай літаратуры, у нашай нацыянальнай культуры Васіль Быкаў, Алесь Адамовіч, Георгій Паплаўскі былі разам... Яны разам — і ў фатаграфічнай памяці сапраўднага майстра, сапраўднага мастака фатаграфіі Яўгена Коктыша.

Мікола БЕРЛЕЖ