На старонках нашай гісторыі ёсць шмат падзей, якія не маюць падобных сабе прыкладаў ва ўсім вядомым нам мінулым. На гэтых старонках імёны герояў, незабыўныя даты, падзеі... Адным з такіх унікальным эпізодаў з’яўляецца партызанскі парад, які адбыўся ў вызваленым ад захопнікаў Мінску 16 ліпеня 1944 года.
У музеі гісторыі Мінска я пацікавіўся, якія можна убачыць дакументы тых незабыўных ліпеньскіх дзён. Загадчыца аддзела навуковых фондаў Вольга Багамолава паказала Загад, падпісаны Вярхоўным Галоўнакамандуючым менавіта 3 ліпеня 1944 года. Тады ён быў апублікаваны на першых старонках усіх газет. Выразка з тэкстам Указа беражліва захоўваецца ў фондах музея. Можна ўявіць з якім высокім хваляваннем чыталі нашы землякі словы пра вызваленне беларускай сталіцы.
Многія дакументы музея захоўваюцца ў лічбавым фармаце. Хуткі доступ да іх дазваляе праз лічаныя секунды ўбачыць на экране камп’ютара падзеі далёкіх гадоў, зафіксаваныя на фотаздымках.
Прапаную вам паглядзець архіўныя фотаздымкі франтавых карэспандэнтаў, пазнаёміцца з мясцінамі Мінска, дзе ў той час адбыўся гістарычны парад.
14 ліпеня было прынята рашэнне правесці гэты парад і ўжо праз суткі ў Мінск прыбыла мноства брыгад і атрадаў агульнай колькасцю каля 30 тысяч чалавек. На сваім шляху да сталіцы партызанам даводзілася зачышчаць навакольныя лясы і дарогі ад часткі застаўшыхся там адступаючых захопнікаў.
Урачыстасць павінна была адбыцца на полі мінскага іпадрома, там дзе заканчвалася вуліца Чырвонаармейская (такую назву вуліца захоўвае і ў наш час), недалёка ад берага ракі Свіслач. На тым месцы цяпер устаноўлены памятны камень.
Да пачатку ўрачыстасці іпадром размініравалі і паставілі пад ахову байцоў брыгады «Буравеснік», забяспечылі прыкрыццё парада самалётамі знішчальнікамі і зенітным узбраеннем.
16 ліпеня ў 9 гадзін раніцы пачаўся мітынг з удзелам дэлегацыі воінаў чырвонаармейцаў, якую ўзначальваў камандуючы 3-м Беларускім фронтам генерал арміі Іван Чарняхоўскі. Кіраўнік Цэнтральнага штаба партызанскага руху Панцеляймон Панамарэнка павіншаваў усіх з вызваленнем беларускай сталіцы.
Пад разгорнутымі баявымі сцягамі прайшлі партызанскія падрыўнікі і разведчыкі, кулямётчыкі і артылерысты, вершнікі на ўпрыгожаных кветкамі конях. У калонах былі прадстаўлены ўнікальная партызанская зброя, вырабленая ў лясах умельцамі кавалямі, і іх тэхніка (грузавік з рухавіком, які працаваў на дровах).
Байцы з атрада «Барацьба» прывялі з сабой незвычайнага жыхара свайго ляснога лагера — казла па мянушцы «Малыш». Гэта жывёліна аднойчы трапіла да партызан як трафей, а затым стала для іх агульным любімцам і вясёлым талісманам. «Малыш» дапамагаў перавозіць медыкаменты, дзяліў цяжар паходаў. Пасля таго, як партызаны сумесна з байцамі рэгулярнай арміі вызвалілі Вілейку, «Малыш» уехаў у горад на брані танка.
На грудзі многіх партызан сярод розных баявых узнагарод ззяў толькі што атрыманы імі медаль «Партызану Айчыннай вайны». Заснаваны медаль быў ў лютым 1943 года Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР. Выглядала новая ўзнагарода вельмі прыгожа, на ёй былі напісаны самыя галоўныя для лясных змагароў словы.
Усё далей у чарадзе гадоў застаецца гэты незвычайны парад. Але кожнае новае пакаленне з цікавасцю нанова адкрывае яго для сябе. Вось і мне, народжанаму ў пасляваенны час, пашчасціла ўбачыць на экране камп’ютара на фотаздымках далёкага парада добра знаёмага мне старэйшага калегу. З Аляксандрам Дзітлавым я сябраваў амаль трыццаць гадоў. Ён быў вядомым фотажурналістам, прайшоў дарогамі вайны як фотакарэспандэнт ТАСС, неаднойчы выконваў заданні рэдакцыі ў партызанскіх атрадах. Пасля Перамогі працаваў у Мінску. Яго творчыя здольнасці, арганізатарскі талент уражвалі нас, маладых рэпарцёраў, разам стваралі мы фотавыставы, удзельнічалі ў выдавецкіх праектах. Ветэран неаднойчы прыносіў у «Звязду» фотаздымкі са свайго каштоўнага франтавога архіва, мы друкавалі іх разам з матэрыяламі пра гераічную барацьбу за нашу незалежнасць.
Дарэчы, жыў Аляксандр Дзітлаў побач з рэдакцыяй «Звязды» на вуліцы Багдана Хмяльніцкага, відаць таму і яго першыя пытанні пры сустрэчы на вуліцы былі пра справы ў газеце, пра калег. Фоталетапіс вайны ўвогуле і менавіта партызанскага парада 1944 года немагчыма ўявіць без такіх, як ён.
Яўген ПЯСЕЦКІ
Фота аўтара
Напярэдадні прафесійнага свята педагогаў у Нацыянальным прэс-цэнтры абмеркавалі імідж настаўніка, усебаковае развіццё студэнтаў педагагічных ВНУ і новыя праекты.
Укараняюцца інавацыйныя тэхналогіі ў практыку работы дзіцячых садкоў.
Цэны на ліквіднае жыллё ў сталіцы выраслі на 5 працэнтаў.
