Цэнтральная вось Пекіна — у спісе сусветнай спадчыны ЮНЕСКА

27 ліпеня на 46-й канферэнцыі сусветнай спадчыны ЮНЕСКА, якая адбылася ў сталіцы Індыі Нью-Дэлі, шэдэўр ідэальнага парадку кітайскай сталіцы — Цэнтральная вось Пекіна «Чжунчжоўсянь» — была паспяхова ўключана ў Спіс сусветнай спадчыны.

Цэнтральная вось Пекіна праходзіць з поўначы на поўдзень у цэнтры старога горада. Яе агульная даўжыня складае 7,8 км. На сённяшні дзень яна стала самай доўгай гарадской воссю ў свеце.

Цэнтральная вось была ўпершыню закладзена ў ХІІІ стагоддзі і сфарміравана ў XVІ стагоддзі. З таго часу яна ўвесь час удасканальвалася. Праз больш як сем стагоддзяў стары горад Пекін з Цэнтральнай воссю ператварыўся ва ўпарадкаваны і цудоўны архітэктурны комплекс.

Згодна з артыкулам 1 Канвенцыі аб ахове сусветнай культурнай і прыроднай спадчыны, цэнтральная вось Пекіна адносіцца да тыпу культурнай спадчыны «будаўнічы комплекс», які складаецца са старажытных імператарскіх палацавых пабудоў, старажытных ахвярных пабудоў для імператараў, старажытных гарадскіх кіраўніцкіх збудаванняў, нацыянальных цырыманіяльных і грамадскіх будынкаў. Тэрыторыя спадчыны займае тэрыторыю 589 га, а плошча буфернай зоны — 4542 га. Яна складаецца з рэшткаў цэнтральнай дарогі і ўтрымлівае 15 элементаў спадчыны.

Падарожнічаючы па гэтай тэрыторыі, мы можам азнаёміцца з вядомымі ва ўсім свеце імператарскім палацам Гугуном, Брамай і плошчай Нябеснага Спакою Цяньаньмэнь у яе цэнтральнай частцы. Вакол плошчы Цяньаньмэнь размешчаны Нацыянальны музей, Дом народных сходаў, Вялікі Нацыянальны тэатр. Цэнтральная вось уключае ў сябе вельмі шмат збудаванняў для азнаямлення з рытуальнымі цырымоніямі, напрыклад Храм Продкаў Таймяо (сённяшні Палац культуры працоўных злева ад Брамы Цяньаньмэнь) і алтар Зямлі і Злакаў Шэджы ў парку імя Сун Яццаня справа ад Брамы Цяньаньмэн Сяньнун у паўднёвай частцы горада. Там жа мы ўбачым рэшткі цэнтральнай дарогі старога горада. А Званічная і Барабанная вежы знаходзяцца ў паўночнай частцы восі. Барабаны і званы выкарыстоўвалі для адліку часу і падачы сігналу трывогі. Да 1924 года функцыянавалі ў якасці афіцыйных гадзіннікаў Пекіна.

Старыя хутуны-завулкі ўздоўж Цэнтральнай восі ідэальна падыходзяць для моладзі. Тут можна атрымаць асалоду ад кавы, ежы, музыкі, выступленняў і выстаў, а таксама зрабіць пакупкі і проста прагуляцца. Гэты доказ таго, што Цэнтральная вось Пекіна гарманічна аб’яднала традыцыю і інавацыю горада.

Цэнтральная вось Пекіна ўяўляе сабой унікальны прыклад у гісторыі сусветных гарадоў, увасабляе ў сабе традыцыйныя кітайскія філасофскія канцэпцыі «цэнтральнасць Чжун» і «гармонія Хэ». Па Цэнтральнай восі мы можам не толькі ўбачыць ідэальны парадак збудавання, яна яшчэ дапамагае нам лепш зразумець такія загадкавыя традыцыйныя канцэпцыі кітайскай натурфіласофіі, як гармонія супрацьлегласцяў «інь-ян» і пяць элементаў «у-сін», а таксама можа адказаць на шэраг пытанняў, над якімі большасць з замежнікаў ніколі не задумвалася.

Размяшчэнне, планіроўка, форма і дызайн Цэнтральнай восі адлюстроўваюць старажытныя кітайскія традыцыі гарадскога планавання і служаць важнай ілюстрацыяй адметных рыс кітайскай цывілізацыі.

Чжан ХУЭЙЦЫНЬ, доктар філалагічных навук, прафесар Другога Пекінскага ўніверсітэта замежных моў