Настаўніца рускай мовы і літаратуры гімназіі № 1 Слуцка Юлія Савановіч стараецца прывіць дзецям любоў да слова і чытання, прычым робіць гэта творча. На яе ўроках вучні малююць, здымаюць відэа, робяць плакаты і ставяць невялічкія сцэнкі ў класе. Шукаюць зніклую брошку з твора Чэхава «Переполох» і судзяць Чычыкава.
А яшчэ Юлія Анатольеўна да кожнага знаходзіць індывідуальны падыход: заўважае новую прычоску і ведае, у якой пазіцыі гуляеш у футбольнай камандзе.
— Ідэя рабіць інсцэніроўкі ў класе з’явілася, напэўна, з-за маёй любові да тэатра, — расказвае настаўніца. — У нашым рэпертуары «Ночь перед Рождеством» (сустрэча Вакулы і Аксаны), «Хамелеон», «Мертвые души» і іншыя творы са школьнай праграмы. Вельмі падабаецца, як дзеці раскрываюцца ў такіх сцэнках. З дома яны прыносяць рэквізіт, падбіраюць вобразы.
Пакуль што інсцэніроўкі праходзяць у рамках урока. Аднак у настаўніцы ёсць мара — школьны тэатр. Юлія Савановіч лічыць, што вельмі важна развіваць творчы патэнцыял і здольнасці дзяцей, вучыць упэўненасці ў сабе. Сцэна дае для гэтага ўсе магчымасці.
— Мы з класам часта ездзім у тэатры, гэта заўсёды выклікае захапленне. Абажаем КВЗ, шмат хто іграе ў школьным. Потым так прыемна бачыць, як мае вучні ўжо ва ўніверсітэце актыўна ўдзельнічаюць у творчым жыцці, не саромеюцца выступаць на сцэне, прадстаўляць свае ідэі, ажыццяўляць мары.
На ўроках Юліі Анатольеўны дзеці раскрываюць свае таленты, выконваючы розныя цікавыя заданні: здымаюць трэйлеры да прачытаных твораў, робяць кароткія відэа, інфаграфіку, працуюць з візуалізацыямі.
— Так яны вывучаюць яшчэ і спалучэнне колераў, развіваюць у сабе любоў да прыгожага. Напрыклад, калі вывучаем рамантызм, замалёўваем рамантычнага героя. Хтосьці прадстаўляе яго з разбітым сэрцам, хтосьці адзінокім на вяршыні гары. На маю думку, гэта адзін са спосабаў, каб дзеці лепш запаміналі матэрыял у эпоху кароткіх відэа ў Тык-Току.
Настаўніца і сама шмат чаго робіць у сучасных дадатках на тэлефоне: напрыклад, склала і аформіла для вучняў чэк-ліст на лета. У ім заданні, якія трэба паспець зрабіць падчас канікул: прачытаць кнігі, а яшчэ — прыгатаваць торт, сустрэць світанак і іншае. На першай класнай гадзіне яна абмяркуе з вучнямі іх летнія прыгоды, паглядзіць фотаздымкі.
— Мне самой прыемна і радасна, калі я раблю штосьці цікавае да ўрока, прыдумляю свой, унікальны падыход. Гэтыя ўражанні кампенсуюць усе затраты на падрыхтоўку такога матэрыялу, — прызнаецца мая гераіня.
Юлія Анатольеўна скончыла Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка. У час вучобы ёй вельмі падабалася атмасфера любові да літаратуры. Яна настолькі хацела працаваць настаўнікам, дзяліцца сваімі ведамі, што першы раз выйшла на працу ў маі пад канец вучэбнага года.
— Знайшла месца ў вясковай школе і ганарылася, што нарэшце буду працаваць. У першы дзень вельмі хвалявалася: вучні глядзяць на цябе ва ўсе вочы, паўтараюць за табой напісанне літар... якая адказнасць!
У гімназіі № 1 горада Слуцка Юлія Савановіч працуе ўжо больш за 10 гадоў. Прызнаецца, што кожны новы навучальны год для яе як першы. «Добры дзень, сядайце. Як прайшло лета?» — гэтыя словы перад кожным новым класам яна вымаўляе з хваляваннем, стараючыся ўкласці ў іх як мага болей добразычлівасці і адкрытасці.
— Мая любоў да прафесіі нарадзілася з любові да літаратуры. Я шмат чытаю, аналізую прачытанае і магу давесці гэта да вучняў. Трэба імкнуцца рабіць тое, што ў цябе атрымліваецца.
Любоў да прыгожага пісьменства, да слова з’явілася ў Юліі Анатольеўны ў падлеткавым узросце. І прывілі яе менавіта настаўніцы беларускай і рускай мовы і літаратуры. Іх урокі Юлію захаплялі.
— На маю думку, я змагла, як і мае настаўнікі, зацікавіць вучняў. Хоць метады і мяняюцца. Зараз ужо мала хто падкрэслівае алоўкам цытаты ў кнізе, а потым да іх вяртаецца. Я раю сваім вучням тыя метады, якімі карыстаюся сама. У мяне ёсць чытацкі дзённік, куды запісваю дату прачытання кнігі і адну-дзве самыя яскравыя цытаты. Праз паўгода-год вяртаюся да гэтага запісу і адзначаю, ці запомнілася кніга.
Нават бацькі вучняў чытаюць кнігі, якія Юлія Анатольеўна параіла ў спісе літаратуры. Яе гэта радуе, бо дзеці бяруць прыклад з бацькоў. Да складання спіса яна падыходзіць адказна, раздзяляе кнігі па тэмах. Здараецца, дзеці самі цікавяцца кнігамі, якія ляжаць на падаконні ў настаўніцы.
— Я бы не стала сцвярджаць, што дзеці зараз не чытаюць. Бачу, што на маіх уроках ім цікава. Магу індывідуальна параіць вучню якую-небудзь кнігу, ведаючы, што яна яму спадабаецца. Такі падыход натхняе дзяцей. Урокі літаратуры — гэта школа жыцця, а творы вялікіх пісьменнікаў — пазнанне свету праз вопыт іншых.
Юлія Анатольеўна часта прыходзіць у клас загадзя, на перапынку, каб удзяліць увагу вучням у нефармальнай абстаноўцы.
— Настаўніку трэба быць крыху дзіцем, — лічыць яна. — Аўтарытэт пры гэтым не губляецца, наадварот, у вучняў з’яўляецца давер да цябе як да дарослага. У мяне ёсць у класе футбаліст, і я ведаю, у якой пазіцыі ён гуляе. Для мяне самой гэта важна і цікава. Да сарамлівых вучняў стараюся знаходзіць падыход праз пісьмовыя працы, малюнкі, візуалізацыі літаратурных твораў. Бывае, дзеці ўражваюць сваімі здольнасцямі. Стараюся не ціснуць на вучняў, а разумець іх, — дзеліцца сакрэтамі выхавання настаўніца.
На сваіх уроках Юлія Савановіч стараецца не толькі прывіць любоў да чытання і слова, але растлумачыць нормы маралі, стварыць атмасферу сяброўства. Многае са школьнай праграмы пасля забываецца, але застанецца агульнае ўражанне: «Мне было камфортна і цікава ў класе».
— Хочацца ўзбагаціць дзяцей, падзяліцца з імі лепшым, што маеш, — кажа мая гераіня. — Калі выпускаем класы, разумеем, ці атрымалася выканаць гэту агульную настаўніцкую місію. Сумна, канечне, выпускаць свой клас: да ўсіх прывыкла, палюбіла. Кожнаму свайму вучню я пішу ліст на памяць з добрымі словамі, бо ведаю: гэта прыемна і важна для яго.
Юлія Савановіч перачытвае «Войну и мир» кожны раз нанова, каб прыйсці на ўрок са свежымі думкамі, ідэямі, уражаннямі. Для новага класа трэба быць цікавай — гэта адказнасць настаўніка. І не важна, што тлумачыш матэрыял ужо ў тысячны раз.
— Галоўнае — быць уважлівай да кожнага, звяртаць увагу на асобу, творчыя здольнасці вучня, не быць абыякавым. На самастойных працах, якія здаюцца на асобных аркушах, я магу напісаць некалькі прыемных слоў і нават паставіць сэрцайка на палях. Бацькі вельмі ўдзячныя за такі падыход да іх дзяцей.
Юлія Анатольеўна стала пераможцам конкурсу «Настаўнік года Мінскай вобласці-2023» у намінацыі «Руская мова і літаратура, Беларуская мова і літаратура». Для яе конкурс стаў выклікам і праверкай сіл. За ўдзелам настаўніцы ў конкурсным спаборніцтве сачылі дзеці, родныя і знаёмыя. Прызнаецца, што было няпроста.
— Настаўнікі не прывыклі сапернічаць адзін з адным. Дзеці без мяне сумавалі, калі часам прыходзілася прапускаць урок. Ды і мне больш па душы менавіта выкладаць. Умясціць у табліцу свае дасягненні немагчыма, — кажа мая гераіня.
Галоўны адпачынак настаўніцы рускай мовы і літаратуры — чытанне. Юлія Анатольеўна вельмі любіць творчасць Льва Талстога. З беларускай літаратуры натхняецца раманамі «Людзі на балоце» Івана Мележа, «Каласы пад сярпом тваім» Уладзіміра Караткевіча. З сучаснай прозы падабаецца «Щегол». Таксама Юлія добра шые, летам ездзіць на дачу, дзе вырошчвае дэкаратыўныя кавуны. Любіць экстрэмальны адпачынак: у палатках, сплаў на байдарках.
— Вельмі хочацца, каб людзі лепей разумелі нас, настаўнікаў, мы людзі і таксама маем свае хобі. Вось мы праходзім з дзецьмі «Человек в футляре», дзе настаўнік ехаў на веласіпедзе і да яго паставіліся за гэта з асуджэннем. Задумалася пра гэта, калі ехала па Слуцку на веласіпедзе. Настаўнікі ў многіх рэчах самі сябе абмяжоўваць, як той Белікаў. Стараюся пазбавіцца ад стэрэатыпаў: так, я настаўнік і ў мяне ёсць свае хобі. Гэта ніяк не перашкаджае працы, наадварот, паказвае, што я разнастайны і цікавы чалавек.
Юлія РАМАНЬКОВА
Фота аўтара
Супрацоўнікі Мінпрыроды расказалі, якая карысць ад дрэў у горадзе.
Восень для спецыялістаў аграрнай галіны — час падводзіць вынікі, і сёлета яны годныя.
У поўным аб’ёме задаволена патрэба краіны ў калійных і каменных солях, торфе, сапрапелі, будаўнічым камені, падземных водах.
