Аб жаданні далучыцца да БРІКС заявілі 34 краіны. Пра гэта паведаміў прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін на сустрэчы высокіх прадстаўнікоў дзяржаў аб’яднання, якія курыруюць пытанні бяспекі (удзел у ёй узяў Дзяржаўны сакратар Савета бяспекі Беларусі Аляксандр Вальфовіч), што прайшла ў Канстанцінаўскім палацы ў Санкт-Пецярбургу, паведаміла ТАСС. «Менавіта вось у гэтых залах і быў пакладзены пачатак стварэння БРІКС», — нагадаў расійскі лідар. Ён расказаў, што тады сустрэліся кіраўнікі Расіі, Індыі і Кітая, якія дамовіліся арганізоўваць рэгулярныя сустрэчы на вышэйшым узроўні, а таксама па некаторых іншых кірунках. Такім чынам быў створаны РІК, куды ўваходзілі Расія, Індыя і Кітай. «А потым усё гэта атрымала адпаведнае развіццё, — дадаў Уладзімір Пуцін. — Карыстаючыся выпадкам, прасіў бы перадаць кіраўнікам вашых краін, што мы чакаем іх на саміце (форум пройдзе 22–24 кастрычніка ў Казані. — Рэд.), дзе плануецца прадметна абмеркаваць перспектывы далейшага нарошчвання ўсебаковага партнёрства краін — удзельніц БРІКС, а таксама зацвердзіць пакет дамоўленасцяў па розных галінах і напрамках супрацоўніцтва». Чым жа прываблівае міжнароднае аб’яднанне, якое з цягам часу пераўтварылася ва ўплывовую глабальную пляцоўку?
Арганізацыя была створана ў 2006 годзе па ініцыятыве Расіі. Яе сузаснавальнікамі выступілі Бразілія, Расія, Індыя і Кітай. З назвы гэтых краін на англійскай мове быў утвораны акронім BRІC. Пасля далучэння да іх у 2011 годзе Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі аб’яднанне атрымала назву BRІCS. Яго мэтай яшчэ на першым саміце ў Екацярынбургу ў чэрвені 2009 года было вызначана «развіццё паслядоўнага, актыўнага, прагматычнага і адкрытага дыялогу і супрацоўніцтва паміж краінамі». Пазней былі ўзгоднены такія прынцыпы дзейнасці, як неблокавы характар і ненакіраванасць супраць трэціх бакоў.
У маі 2022-га на сустрэчы міністраў замежных спраў краін аб’яднання, якая праходзіла ў рэжыме відэаканферэнцыі, Кітай прапанаваў запусціць працэс пашырэння БРІКС, каб «павысіць прадстаўленасць аб’яднання і яго ўплывовасць у свеце». На працягу года заяўкі на ўступленне ў арганізацыю падалі каля 20 краін. На 15-м саміце, які прайшоў у Ёханесбургу летась 22–24 жніўня, было абвешчана аб далучэнні да арганізацыі шасці краін — Аргенціны, Егіпта, Ірана, ААЭ, Саудаўскай Аравіі і Эфіопіі. Аднак у снежні 2023 года Аргенціна адмовілася ад уступлення (пасля прыходу да ўлады прэзідэнта Хаўера Мілея), астатнія краіны сталі паўнапраўнымі членамі БРІКС з 1 студзеня 2024 года. Такім чынам, іх агульная колькасць узрасла да дзесяці. Аб’яднанне атрымала неафіцыйную назву БРІКС+.
На платформе аб’яднання рэгулярна праходзяць перагаворы на ўзроўні кіраўнікоў МЗС, міністраў фінансаў, аховы здароўя, адукацыі, навукі і сельскай гаспадаркі, сакратароў саветаў бяспекі. З 2015 года праводзяцца Грамадзянскі, Парламенцкі і Маладзёжны форумы БРІКС, а таксама медыясаміты. Цяпер у рамках БРІКС дзейнічае больш за 20 фарматаў. Іх тэматыка ахоплівае такія кірункі, як энергаэфектыўнасць, змяненне клімату, харчовая бяспека, барацьба з беднасцю, устойлівае развіццё, дзейнасць міжнародных фінансавых інстытутаў.
У 2023 годзе доля ВУП па парытэце пакупніцкай здольнасці краін БРІКС, паводле звестак Сусветнага банка, складала 31,5 працэнта (у G7 — 30%). Пасля пашырэння аб’яднання яго доля ўзрасла да 35 працэнтаў сусветнага ВУП — такія даныя (на аснове падлікаў па выніках мінулага года) прывяла сёлета ў студзені кіраўнік Банка Расіі Эльвіра Набіуліна, паведаміла ТАСС. Акрамя таго, далучэнне да БРІКС новых дзяржаў прывяло да павелічэння долі гэтай арганізацыі ў сусветнай вытворчасці нафты (па разліках Дзяржаўнага банка Індыі, з 18 да 40 працэнтаў), што ўносіць значныя змены ў сусветную плацежную сістэму і ў фарміраванне сусветных цэн на нафту. На дзяржавы БРІКС+ прыпадае 46 працэнтаў насельніцтва планеты.
Першы намеснік міністра замежных спраў Беларусі Сяргей Лукашэвіч падрабязна расказаў, навошта Беларусі БРІКС і чым наша краіна можа быць карыснай гэтаму аб’яднанню. «Цяпер ёсць надзённае запатрабаванне ў новай архітэктуры бяспекі на рэгіянальным і глабальным узроўнях. Сістэме, што будзе адкрыта для ўсіх дзяржаў, якія імкнуцца да бяспечнай і квітнеючай будучыні. Якая ў перспектыве можа стаць мадэллю пабудовы глабальнай бяспекі на прынцыпах яе непадзельнасці, шматпалярнасці, узаемнай павагі, раўнапраўя суверэнных дзяржаў, вяршэнства міжнароднага права, — падкрэсліў Сяргей Лукашэвіч. — Краіны БРІКС, якія валодаюць вялізнымі тэхналагічнымі, фінансавымі, чалавечымі і прыроднымі рэсурсамі, могуць адыграць асаблівую ролю ў пабудове больш бяспечнага і квітнеючага свету».
Дыялогавая пляцоўка БРІКС прыцягвае ўсё большую ўвагу сусветнай супольнасці, якая імкнецца да больш справядлівага балансу палітычных і эканамічных адносін. «Беларусь у гэтым пытанні займае актыўную і дакладна выяўленую пазіцыю, — адзначыў Сяргей Лукашэвіч. — Адпраўным пунктам руху нашай краіны ў бок БРІКС стала пасланне Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Аляксандра Лукашэнкі 16 мая 2023 года на адрас кіраўнікоў краін — удзельніц аб’яднання з заяўкай на далучэнне. Гэты крок дазволіў Беларусі ўвайсці ў першы „пул“ дзяржаў-кандыдатаў (разам з такімі краінамі, як Алжыр, Бангладэш, Бахрэйн, Балівія, Венесуэла, В’етнам, Куба, Гандурас, Інданезія, Казахстан, Кувейт, Марока, Нігерыя, Палесціна, Сенегал і Тайланд). Сур’ёзнасць намераў нашай краіны адносна БРІКС неаднаразова дэманстравалася актыўным і зацікаўленым удзелам Беларусі на розных узроўнях у тэматычных мерапрыемствах аб’яднання».
Беларусь разлічвае ў першай дзясятцы атрымаць статус партнёра па супрацоўніцтве ў БРІКС. Аб гэтым раней заявіў міністр замежных спраў Беларусі Максім Рыжанкоў. Паводле яго меркавання, для нас БРІКС — гэта перш за ўсё вельмі добрая пляцоўка з вялікай колькасцю магутных дзяржаў свету, на якой можна прасоўваць свае знешнепалітычныя, знешнеэканамічныя і знешнегандлёвыя інтарэсы. Цяпер наша краіна ўдзельнічае абсалютна ва ўсіх мерапрыемствах пад парасонам БРІКС, што дало сур’ёзны імпульс да дадатковага развіцця адносін з дзяржавамі гэтага аб’яднання.
«Мы імкнёмся не проста да такога спарадычнага ўдзелу, а да атрымання нейкага статусу ў гэтай арганізацыі. Статусу партнёра па супрацоўніцтве. Пакуль так дамовіліся, што ён будзе. З прычыны таго, што на сённяшні момант не сфармулявалі гэты канкрэтны юрыдычны тэрмін і як яго атрымаць», — распавёў кіраўнік МЗС.
Тым не менш Беларусь падала заяўку ў ліку першых. «І мы ад усіх партнёраў — краін-членаў гэтай арганізацыі — ужо атрымалі пацвярджэнне, што калі будзе першае надзяленне 10 заявак на статус партнёра, то мы будзем сярод гэтых дзесяці. Пакуль нас стрымлівае толькі афармленне гэтага статусу. Не ў адносінах да Беларусі, а ў прынцыпе юрыдычнага гэтага тэрміна. Будзем спадзявацца, што да саміту ў кастрычніку ён будзе выпрацаваны», — заявіў Максім Рыжанкоў.
Беларусь гатова зрабіць свой унёсак у агульныя намаганні. «Слова „Мінск“ з 2014 года стала сімвалам упартых спроб знайсці мірнае вырашэнне ўкраінскага канфлікту і абнавіць сістэму еўрапейскай бяспекі. Мы верым у шматмерны падыход да бяспекі, які ўключае эканамічную стабільнасць і сацыяльны дабрабыт народаў, — адзначыў першы намеснік міністра замежных спраў. — Краіны БРІКС, іх сябры і партнёры складаюць вялікую большасць у свеце і маюць усе перспектывы стаць новай эканамічнай сілай. Патэнцыял БРІКС велізарны. Нам неабходна аб’яднаць нашы намаганні супраць фрагментацыі шматбаковай гандлёвай сістэмы, узмацнення пратэкцыянізму і ўвядзення незаконных санкцый», — перакананы першы намеснік міністра замежных спраў.
Паводле яго слоў, наша краіна можа садзейнічаць рэалізацыі такіх маштабных міжнародных праектаў, як транспартны калідор Поўнач—Поўдзень і ініцыятыва «Адзін пояс, адзін шлях». «Мы падтрымліваем намеры БРІКС весці шырокі дыялог з зацікаўленымі краінамі з мэтай стварэння поля для актывізацыі супрацоўніцтва ў многіх сферах, пачынаючы ад сельскай гаспадаркі для забеспячэння глабальнай харчовай бяспекі і заканчваючы высокатэхналагічнымі распрацоўкамі, — заявіў Сяргей Лукашэвіч. — Беларусі ёсць што прапанаваць БРІКС. Мы гатовы зрабіць унёсак у агульную справу па забеспячэнні ўстойлівага развіцця. Рады падзяліцца вопытам рэалізацыі міжнародных праектаў, звязаных з маладзёжнай палітыкай, аховай здароўя, аховай навакольнага асяроддзя і ліквідацыі наступстваў стыхійных бедстваў, прытрымліваючыся Стратэгіі эканамічнага партнёрства БРІКС-2025. З’яўляючыся адным з вядучых сусветных экспарцёраў калійных угнаенняў і шэрагу катэгорый харчовых тавараў, а таксама машын і тэхналогій у галіне сельскай гаспадаркі, Беларусь гатова рабіць свой унёсак у падтрыманне міжнароднай харчовай бяспекі», — адзначыў першы намеснік міністра замежных спраў. Ён таксама звярнуў увагу, што Беларусь поўнасцю падзяляе мэты і падыходы БРІКС адносна фарміравання новага справядлівага, сапраўды шматпалярнага сусветнага парадку.
Старшыня Савета Рэспублікі Наталля Качанава, выступаючы ў ліпені ў Санкт-Пецярбургу на парламенцкім форуме БРІКС, прапанавала правесці саміт «БРІКС плюс» па пытаннях міжнароднага міру, бяспекі і ўстойлівага развіцця. Як справядліва лічыць спікер Савета Рэспублікі, гэта дасць магчымасць больш эфектыўна ўрэгуляваць ужо існуючыя канфлікты.
У сваю чаргу Старшыня Палаты прадстаўнікоў Ігар Сергяенка падкрэсліў, што Беларусь гатова падзяліцца ўласным заканадаўчым вопытам у цэлым шэрагу кірункаў, у тым ліку па барацьбе з незаконнымі санкцыямі і забеспячэнні бяспекі. Спікер заклікаў парламентарыяў краін БРІКС выкарыстоўваць свой патэнцыял для ўплыву на ААН і іншыя міжнародныя структуры для зняцця аднабаковых санкцый з боку ЗША і іх сатэлітаў. Ён выступіў з ініцыятывай аб удасканаленні разліковых плацежных сістэм і фарміраванні рэзервовых валют.
Усе гэтыя ідэі выклікалі жывую цікавасць у калег парламентарыяў з іншых краін. І гэта надзвычай важна, паколькі беларуская парламенцкая дэлегацыя ўпершыню ўдзельнічала ў такім фармаце. Старт аказаўся вельмі ўдалы. Дарэчы, Прэзідэнт Расіі, звяртаючыся да ўдзельнікаў форуму, выказаўся за стварэнне агульнай парламенцкай структуры глабальнага аб’яднання. «БРІКС — адзін з ключавых элементаў шматпалярнага светапарадку, які фарміруецца і ва ўсё большай ступені адлюстроўвае інтарэсы і спадзяванні дзяржаў і Глабальнага Поўдня, і Усходу, і нашых прыхільнікаў ва ўсім свеце. А колькасць іх вельмі вялікая і пастаянна ўзрастае, — сказаў Уладзімір Пуцін. — Мы адкрыты да ўмацавання ўзаемадзеяння з усімі краінамі, якія выказваюць цікавасць да дзейнасці БРІКС».
Аб гэтым Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка заявіў у сваім выступленні на трэцім саміце «Голас Глабальнага Поўдня».
«Беларусь мэтанакіравана ўносіць уклад ва ўмацаванне Глабальнай Большасці, актыўна ўдзельнічаючы ў міжнародных структурах, якія нас аб’ядноўваюць: у Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, Руху недалучэння, Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва, а таксама БРІКС, партнёрамі якой мы разлічваем стаць у найбліжэйшай перспектыве», — адзначыў Прэзідэнт.
Беларускі лідар заўважыў, што эпоха заходняга панавання адыходзіць у мінулае. «Цэнтр глабальнага прагрэсу, эканамічнай гравітацыі, ды і прыняцця палітычных рашэнняў ссоўваецца на Поўдзень і Усход, — звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка. — Гэта патрабуе ад нас больш актыўна праяўляць лідарства ў міжнародных справах».
Захар БУРАК
Напярэдадні прафесійнага свята педагогаў у Нацыянальным прэс-цэнтры абмеркавалі імідж настаўніка, усебаковае развіццё студэнтаў педагагічных ВНУ і новыя праекты.
Укараняюцца інавацыйныя тэхналогіі ў практыку работы дзіцячых садкоў.
Цэны на ліквіднае жыллё ў сталіцы выраслі на 5 працэнтаў.
