Як аптымізаваць уласную бібліятэку

У кніжнай шафе, як і ў любой іншай, трэба наводзіць парадак і пазбаўляцца ад лішняга. Лёгка сказаць, а як расстацца з тамамі любімага аўтара?

Кніг у нас заўсёды было шмат. І спачатку я іх толькі збірала. А аднойчы зразумела, што даўно вырасла з усякіх маркіз Анжалік. Але тады кнігі можна было здаць у букіністычную краму і нават адразу атрымаць грошы. А часам і не даходзілі да таваразнаўцаў — каля крам дзяжурылі перакупшчыкі. У іх, дарэчы, і кошт быў вышэйшы.

Цяпер букіністычныя крамы перапоўненыя, на інтэрнэт-пляцоўках кнігі купляюць млява і па вельмі нізкіх цэнах. Таму вельмі здзівілася, убачыўшы ў газеце некалькі аб’яў накшталт «куплю кнігі».

Патэлефанавала, нясмела пацікавілася, якія кнігі патрэбны. Аказваецца, найперш беларускія аўтары, кнігі па гісторыі Мінска, альбомы па мастацтве, фальклор, а яшчэ вучэбная літаратура, падарункавыя кулінарныя кнігі, выбраныя расійскія і заходнія аўтары. З чымсьці з пералічанага цалкам магла развітацца.

— Збор твораў Караткевіча і Купалы ў вас ёсць? — удакладніў гандляр.

Ёсць і тое, і другое, але Караткевіча... не прадам! Ну, не змагу без Караткевіча. Да гэтага часу памятаю, як «Черный замок Ольшанский» (была такая кніга на рускай мове, у змрачнаватай вокладцы) у мяне ўзялі пачытаць і не вярнулі. Гэта ж было гора! Праўда, потым, калі займела «Замак» на беларускай мове, мне ўжо было не так шкада той, першай.

Вось з Купалам развітваюся крыху лягчэй. І ведаеце чаму? Па-першае, я яго прачытала ўжо, і не раз. А па-другое, цяпер людзі не купляюць кнігі для інтэр’ера. Значыць, нехта будзе таксама чытаць Купалу, і гэта цудоўна! Адзіны мінус — з дзесяці тамоў у мяне толькі шэсць: не хапае другога, шостага і першай кнігі дзявятага. Не паспела іх набыць, бо ў той час ужо не было сістэмы падпісных выданняў, а кнігі людзі проста пільнавалі ў крамах, калі выходзіла чарговая. Але майго пакупніка гэта не бянтэжыць.

Далей — як для мяне, дык паэт нумар адзін — Максім Багдановіч. І, здаецца, у мяне ёсць усе кнігі, якія выдаваліся з яго імем на вокладцы. Але закладкі, на якіх пазначаны любімыя творы, ляжаць толькі ў адной. Значыць, яе і пакідаю для сябе. Гандляр папярэджваў: у мяккай вокладцы кнігі не бярэ, але для Багдановіча было зроблена выключэнне.

Вынікам задаволена: пакупнік прыехаў да майго пад’езда, і суму я выручыла прыстойную за 29 кніг. Ну вось, цяпер бязбольна для бюджэту можна набыць і пачытаць нешта новенькае (хачу купіць кнігу Аляксандра Гужалоўскага «У светлую будучыню! Беларускае грамадства эпохі „адлігі“ (1953–1968)»).

Дарэчы, мой «бізнес» адобрылі не ўсе, з кім я гэту тэму абмяркоўвала. Маўляў, гэта ж элементарны перакуп, гандляр на табе заробіць! Да таго ж толькі ў творах класікаў ёсць сэнс, і ніякія сучасныя аўтары да іх не дацягваюць.

Так, нехта заробіць, але і я не засталася ў накладзе. Што ж да сучасных аўтараў, то іх адмаўляюць звычайна тыя, хто іх не чытаў. Мне таксама не ўсе прачытаныя сучаснікі падабаюцца, як і не ўсе з тых, хто мае статус класіка.

Ужо даўно ўпэўнена, што хатняя бібліятэка павінна абнаўляцца. Перачытваць толькі старыя кнігі — значыць абмяжоўваць сябе ў новых ведах, эмоцыях. Вось цяпер, напрыклад, чытаю цудоўны складнік апавяданняў сучасных беларускіх аўтараў «Інструкцыя па спакушэнні замужніх жанчын». О, як я хвалявалася, калі, здаецца, разам з Мікалаем з «Лета для настаўніка» ішла па падземным ходзе, а, прачытаўшы гэтае апавяданне Віктара Варанца, пачала цікавіцца маёнткамі Храптовічаў.

І, божа мой, я плакала, калі чытала пра сабаку, які забыў сваё імя. А як цікава было пазнаць адну з калег у апавяданні Алеся Бадака «Ідэальны чытач». Усе гэтыя гісторыі немагчыма «праглынуць», у кожнай ёсць тое, што прымушае не толькі суперажываць героям, але і задумвацца над многім. 

Гэта тыя творы, якія, гаворачы высокім стылем, пакідаюць след у душы.

Але няўжо заўсёды рэклама, анатацыі, рэкамендацыі сяброў супадаюць з нашымі густамі і інтарэсамі? Гэта я да таго, каб першапачаткова не набываць лішніх кніг. Што можна зрабіць? Карыстацца звычайнай і электроннай бібліятэкай. Ёсць кнігі, да якіх проста не ляжыць душа канкрэтнага чалавека, і не трэба сябе прымушаць іх чытаць, марнаваць на іх грошы, нават калі гэта вельмі «модны» аўтар. Ёсць шмат кніг, якія дастаткова прачытаць адзін раз. Але ёсць і тыя, якія добра заўсёды мець пад рукой.

У адной маёй прыяцелькі, дамы вельмі начытанай, дома... больш за пяць кніг не бывае. Яна тлумачыць гэта так: «Вось ты купіла 
білет, схадзіла на канцэрт — і што? Выкінула білет, а ўражанні пакінула. Навошта захоўваць прачытаную кнігу?» Сама яна прачытаныя кнігі перадае ў дабрачынную арганізацыю.

Час ад часу я таксама аддаю кнігі ў бібліятэку ці знаёмым. І гэта вельмі добра: кнігі будуць жыць, а не стаяць мёртвым грузам у шафе.

Ксенія КАВАЛЕЎСКАЯ