Вы тут

Подзвіг Зоі Касмадзям’янскай


Зоя Касмадзям’янская — адна з самых вядомых гераінь Вялікай Айчыннай вайны. Пра яе подзвіг напісаны кнігі, зняты фільмы. Мноства вуліц у розных гарадах носяць імя гераічнай разведчыцы. 


«Высокая, стройная, плячыстая, з жывымі цёмнымі вачыма і чорнымі, коратка пастрыжанымі валасамі...» — так апісваў яе знешнасць у нарысе «Таня» ў 1942 годзе ваенны карэспандэнт Пётр Лідаў. 

Гераічнай партызанцы прысвечана шмат твораў літаратуры і кінематографа, у тым ліку фільм «Зоя» (1944), «Повесть о Зое и Шуре» — успаміны Любові Касмадзям’янскай, паэма «Зоя» Маргарыты Алігер і іншыя. Вуліцы, названыя ў гонар Зоі Касмадзям’янскай, ёсць у Мінску, Гомелі, Баранавічах, Маскве, Санкт-Пецярбургу, Екацерынбургу, Казані і многіх іншых гарадах на прасторах былога СССР. 

Зоя Анатольеўна Касмадзям’янская нарадзілася ў верасні 1923 года ў вёсцы Асіна-Гай Тамбоўскай вобласці. Яе бацькі, Любоў Цімафееўна і Анатоль Пятровіч, працавалі школьнымі настаўнікамі. 

У 1929 годзе сям’я пераехала ў Сібір, а пасля ў 1930 годзе перабралася ў Маскву, дзе жыла каля станцыі Падмаскоўная. Пасля смерці бацькі ў 1933 годзе Зоя і яе малодшы брат Саша засталіся з маці Любоўю Цімафееўнай. 

Зоя вучылася ў 201-й школе Масквы. Яна была камсамолкай, выдатніцай, асабліва любіла гісторыю і літаратуру і нават марыла паступіць у Літаратурны інстытут. Спраўдзіцца планам і жаданням дзяўчыны перашкодзіла вайна. 

У кастрычніку 1941 года 18-гадовая камсамолка добраахвотна прыйшла на прызыўны пункт, дзе набіралі курсантаў для дыверсійнай школы. Зоя была залічана ў вайсковую часць асобага прызначэння разведаддзела штаба Заходняга фронту. На кароткім курсе падрыхтоўкі разам з іншымі байцамі вучылася мініраваць і падрываць, здзяйсняць падпалы, пераразаць правадную сувязь, незаўважна перасоўвацца і маскіравацца на мясцовасці. 

У складзе разведвальна-дыверсійнай групы Зоя Касмадзям’янская з рызыкай для жыцця выконвала небяспечныя заданні ў тыле ворага. Адной з такіх задач, пастаўленай перад дыверсійнымі групамі, стала спальванне населеных пунктаў у тыле нямецкіх войск, каб перашкодзіць фашыстам выкарыстоўваць дамы і збудаванні ў сваіх мэтах. У канцы лістапада 1941 года Зоя з іншымі байцамі была накіравана ў некалькі вёсак, дзе было даручана падпаліць дамы, у якіх размясціліся немцы. У вёсцы Пятрышчава Касмадзям’янская паспяхова выканала заданне, але была схоплена. Зою жорстка катвалі, але яна не выдала таварышаў і не раскрыла ворагу ніякай сакрэтнай інфармацыі. На допыце назвалася імем Таня. 29 лістапада 1941 года мужная дзяўчына была павешана фашыстамі.

Нягледзячы на свой юны ўзрост, Зоя праявіла рашучасць, неверагодную мужнасць і самаадданасць, якія сустракаюцца не часта. Гэтыя якасці зрабілі яе шырока вядомым сімвалам супраціўлення ворагу ў гады Вялікай Айчыннай вайны. 

У лютым 1942 года Зоі Касмадзям’янскай было пасмяротна прысвоена званне Героя Савецкага Саюза. Зоя стала першай жанчынай, удастоенай гэтага высокага звання ў час Вялікай Айчыннай вайны.

Аляксандр Касмадзям’янскі, малодшы брат Зоі, пасля пакарання смерцю сястры імкнуўся адпомсціць ворагу і ў 1942 годзе пайшоў на фронт. Служыў у танкавых войсках і ўдзельнічаў у баях на Заходнім, Беларускім франтах, прымаў удзел у баях ва Усходнчй Прусіі. Ён гераічна загінуў у красавіку 1945 года ў баі каля населенага пункта Фірбрудэркруг ва Усходняй Прусіі. За подзвігі ў час Вялікай Айчыннай вайны Аляксандру Касмадзям’янскаму было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза (пасмяротна).

Вуліца Зоі Касмадзям’янскай у Мінску прыгожая і спакойная, тут не адчуваецца мітусні вялікага горада. У палісадніках і ля ўтульных, даглежданых дамоў шмат кветак. 

У Беларусі шануюць памяць Зоі Касмадзям’янскай — гераічнай дачкі савецкага народа, якая не пашкадавала свайго маладога жыцця дзеля Перамогі.

Юлія РАМАНЬКОВА

Фота аўтара

Выбар рэдакцыі

Рэгіёны

Чым прывабіць людзей да вёскі?

Чым прывабіць людзей да вёскі?

Месца для працавітых і смелых.

Грамадства

Знізіць аварыйнасць і траўматызм

Знізіць аварыйнасць і траўматызм

Што змяняецца для аматараў сродкаў персанальнай мабільнасці?