Уцякаючы ад холаду. Ён пасяляецца там, дзе цябе ніхто не чакае

Я ўжо каторы год не магу злавіць гэты момант, калі ў вясковай хаце раптам ужо не хочацца начаваць. Вось, здаецца, прыязджала ж яшчэ на мінулыя выхадныя, за дзень, пакуль парадкавала ўсё на двары, хата паспявала нагрэцца, праўда, ужо даводзілася двойчы прапальваць і вялікую печ, і грубку. Вечарэла хутка і рана, але заняцца і ў хаце было чым. Напрыклад, амаль да апоўначы лушчыць фасолю, прывалокшы яе разам з каранямі на посцілцы проста ў залу. Пад ціхую гамонку тэлевізара гэты аднастайны занятак — сапраўдная мара стомленага мітуснёй гараджаніна, які прагне рэлаксу. З такім вось пачуццём знойдзенага заспакаення і клалася ў халаднаваты ложак, радуючыся і гэтаму пачуццю, і пранізлівай цішыні, і ўтульнай пялюшцы начной цемры, якой у горадзе не бывае нават за самымі шчыльнымі шторамі. Спала як забітая ў кокане коўдры, прачыналася бадзёрая, заварвала надзвычай духмяную каву — яна такая атрымліваецца толькі на калодзежнай вадзе. Піла яе з асалодай, зноў падпальвала ў печы і сама сабе казала: гэта ж так здорава, пакуль буду ездзіць, пакуль не закрыю сезон на зіму — буду начаваць.

А праз пару дзён прыязджаеш — і першае, што рашаеш для сябе: начаваць ужо не буду. Нібы шчоўкае ў галаве нейкі на пэўны час запраграмаваны тумблер. Хоць і на вуліцы не нашмат халадней, і цямнее ўсяго на некалькі хвілін пазней, чым тыя пару дзён назад. Але ў хаце ўжо здаецца вусцішна-холадна, у ёй ужо настылае ўсё, нават хустка, што завязваеш на галаву. У печы ўжо паліш без энтузіязму, кладзеш нейкія шэсць паленцаў — толькі дзеля таго, каб крыху памяняць дух у хаце ды каб прасушыць саму печ. Полымя весела скача, кухня напаўняцца лёгкім цяплом, але ўсё роўна зразумела, што гэта ўсё падман, што, колькі дроў ні падкідай, ад гэтай «разавай акцыі» паветра так і застанецца ў пакоях настылым, ложак будзе адубелы, што ў ранняй цемры ўжо няма чаго рабіць, толькі што сядзець ля грубкі ды калаціцца без перспектывы сагрэцца... Ад аднаго толькі ўяўлення — бр-ррр — дрыжыкі па целе. Які рэлакс, які спакой — наадварот, уключаеш рэжым цэйтноту, пастаянна паглядваеш на гадзіннік, каб усё паспець ды паехаць у горад. Прычым няважна на чым — на машыне ці на аўтобусе, усё адно сябе падганяеш, бо і на машыне ж трэба выехаць дацямна. Жаданне хутчэй апынуцца ў цёплай кватэры перамагае ўсе іншыя, і ты падганяеш сябе: хутчэй, хутчэй. Хутчэй з’ехаць з хаты, якая здавалася самай цёплай, самай утульнай, бо яна родная. Яно і цяпер нічога не змянілася, але гэта адчуванне набыло, так бы мовіць, сезоннасць. Вось так адбываецца канчатковая трансфармацыя аднаго асобна ўзятага індывідуума з вяскоўца ў дачніка.

...І прыгадаецца раптам снег, які выпаў аднойчы ў канцы кастрычніка. Ён, напэўна, быў настроены застацца надоўга, таму не саромеючыся ляпаў па зямлі і па дахах вялікімі калматымі сняжынкамі. А нам перад гэтым прывезлі дровы, і мы сабраліся на выхадныя, каб знасіць іх у павець. Снег ішоў цэлы дзень, дровы тыя мы літаральна выкалупвалі з яго. Пасля прыйшлі ў хату «мокрыя, як чэрці», як трапна ахарактарызавала нас мама. У печы весела патрэскваў агонь, мы цягнулі да яго змерзлыя пачырванелыя рукі, з кухні пахла смажаным з цыбуляй салам. Было ва ўсім гэтым такое пачуццё ўтульнасці і цеплыні, якое бывае толькі ў доме, дзе цябе чакаюць. І былі зусім няважнымі ранняя цемра і непагадзь за акном, і ніхто не паглядваў на гадзіннік, спяшаючыся з’ехаць у цёплую кватэру з гарачай ваннай. Сядзелі за сталом, гаварылі пра тое, як добра, што прывезлі і склалі дровы, што цяпер можна спакойна зімаваць, што на Новы год, асабліва калі будзе снежна, трэба абавязкова прыехаць сюды…

Усё пазаносіўшы і пазамыкаўшы, панакрываўшы і павыліваўшы — карацей, закрыўшы сезон, я ішла па доўгай вясковай вуліцы міма хат, у большасці з якіх ужо ніхто нікога не чакае, і прыгадвала той кастрычніцкі снег, што здарыўся ў жыцці даўно, гадоў мо дваццаць таму. Мы тады нават не здагадваліся, што настане такі час, калі з роднай хаты будзеш спяшацца з’ехаць, будзеш уцякаць з яе ад холаду і цемры. Мы не думалі, што ператворымся ў дачнікаў, да якіх самі, як і ўсе вяскоўцы, ставіліся даволі паблажліва. Мы, напэўна, тады былі шчаслівейшымі ў гэтым сваім няведанні?..

Халодны вільготны сівер працінаў наскрозь. Да аўтобуса было ісці два з паловай кіламетры. Сцінаючыся пад курткай, якая чамусьці зусім не грэла, я прыспешыла хаду, супакойваючы сябе тым, што вось зараз сяду ў цёплы аўтобус, і ён паедзе праз мой любімы Ракаў — гэта мястэчка валодае неверагодным шармам нават у такую непагадзь... А прыехаўшы, набяру гарачую ванну і буду грэцца, грэцца, пакуль нарэшце не адступіць гэты холад, які ідзе чамусьці не звонку, а аднекуль з вобласці сэрца…

«Дзяўчына, вы мясцовая?» — мае разважанні перарваў кіроўца паштовай машыны, якая затармазіла побач. «Так». «Вы тут жывяце?» «Не». Дзядзька здзіўлена паглядзеў на мяне і паехаў далей. А я пад калючым золкім сіверам яшчэ прыбавіла хады, спяшаючыся з’ехаць ад роднай хаты дадому і дзівячыся, што вось так у жыцці бывае.

Алена ЛЯЎКОВІЧ