«Зноў у пакоі бардак! Ну, свае рэчы можна скласці ў шафу». Можа, самой прыбраць — хутчэй будзе, акуратней, ды і ў хаце спакайней?" Пакінуць беспарадак як ёсць ці спрачацца з дзіцем? Падтрыманне парадку дзіцем свайго пакоя — балючая тэма для многіх бацькоў. У дзяцінстве мала каму падабаецца займацца ўборкай. Дзеці часта раскідваюць цацкі, не прыбіраюць ложак, пакідаюць на стале непатрэбныя рэчы. Чаму дзіця не сочыць за парадкам? Як растлумачыць яму, што трэба за сабой прыбіраць і падтрымліваць чысціню, вы даведаецеся ў нашым артыкуле.
Чаму дзеці павінны прыбірацца ў сваіх пакоях? Даследаванні навукоўцаў паказалі, што ўборка і чыстая прастора могуць палепшыць настрой, даць пачуццё кантролю над сітуацыяй, знізіць стрэс і неспакой. Уборка таксама прывівае дзецям пачуццё адказнасці.
У якім узросце дзіця павінна прыбірацца ў сваім пакоі? У ідэале дзеці павінны пачаць прыбіраць за сабой, як толькі стануць дастаткова вялікімі, каб учыніць беспарадак. Але важна разумець, што дзеці лёгка адцягваюцца і маюць патрэбу ў дапамозе, пакуль ім не споўніцца каля 4 гадоў.
Чаму ў дзяцей бязладзіца ў пакоі? Некаторым дзецям можа падабацца бязладзіца ў іх пакоі («Я заўсёды ведаю, дзе ўсё ляжыць!») Для іншых жа — гэта праява незалежнасці, асабліва гэта дакранаецца падлеткаў. А ў некаторых дзяцей пастаянныя праблемы з арганізацыяй, і ім трэба больш дапамогі, каб падтрымліваць парадак у сваёй прасторы. Большасць жа дзяцей проста не жадаюць прыбіраць за сабой рэчы. Ляняцца, так сказаць. Яны б аддалі перавагу заняцца чымсьці іншым, напрыклад, гуляць у гульні. глядзець тэлевізар, балбатаць па тэлефоне з сябрамі. Дзеці настолькі апускаюцца ў пэўны занятак, што гэта ўсё, што яны жадаюць рабіць.
Як часта дзеці павінны прыбірацца ў сваіх пакоях? Калі дзеці становяцца старэйшымі, лепш вылучыць адзін дзень у тыдзень, калі яны прыбіраюцца ў сваіх пакоях. Ім трэба вярнуць брудны посуд на кухню, пакласці бялізну ў карзіну, прапыласосіць, выцерці пыл і змяніць прасціны.
Прычыны, па якіх дзіця адмаўляецца прыбіраць у сваім пакоі:
Унутраныя перажыванні. Пацікаўцеся, як у дзіцяці справы, настрой? Можа, яно пасварылася з сябрамі ці хвалюецца перад спаборніцтвам і зараз зусім не да ўборкі.
Пагарда да асабістых меж. Калі ў дзіцячую комнату часта дарослыя заходзяць без груку, у дзіцяці ўзнікае адчуванне, што гэта не яго пакой і ён яно нічога не вырашае і не кантралюе. «Калі пакой агульны, няхай прыбірае хто заўгодна, толькі не я».
Стомленасць. Школа, секцыі і гурткі несумненна нагружаюць дзіця. Магчыма, у яго проста не застаецца энергіі на ўборку.
Пратэст. Калі ў сям'і ўсё зацыкленыя на парадку і толькі пра ўборку і кажуць, дзіця паспрабуе звярнуць увагу на сябе. Бо вы сапраўды да яго звернецеся, калі па хаце будуць раскіданыя ўсе яго рэчы і цацкі.
Як зацікавіць дзяцей прыбірацца за сабой? Самы просты спосаб прыцягнуць дзіця да парадку - пачаць з самага ранняга ўзросту. Двухгадоваму малому будзе вельмі весела, калі вы папросіце працерці пыл ці паліць кветачкі.
Памятайце: калі вы падключаеце да руцінных спраў свайго дзіця, першыя гады запатрабуюць дадатковай працы ад вас у гэтым напрамку.
Як прымусіць дзіця прыбірацца? Усталюйце і выконвайце распарадак дня.
Хай прыбірае ўсе свае цацкі, кнігі і ўсё астатняе, чым ён займаўся, перш чым павячэрае ці ляжа спаць. Дастаткова простых слоў: «Прыбяры тут трохі, а потым працягвай, згодзен?» , а потым ужо даставай новыя цацкі«. Можаце сказаць дзіцяці адзін раз у канцы дня: «Ну што ж, ужо вечар, трэба прыбраць усё на месца». Кажыце гэтыя словы кожны вечар.
Як прывучыць дзяцей да чысціні?
• Пачніце з сябе. Да трох гадоў дзеці лёгка засвойваюць нормы і правілы, прынятыя ў сям'і. Яны літаральна паўтараюць паводзіны дарослых і стараюцца іх пераймаць. І тады мы радзей будзем сутыкацца з сітуацыяй, калі дзіця не хоча прыбіраць за сабой - пасля гульні яно будзе рабіць гэта без напамінкаў.
• Хваліце дзіця за яго жаданне дапамагчы вам.
Пераканайцеся, што дзіця разумее, як уладкаваны працэс уборкі. Тое, што даросламу здаецца элементарным, для дзяцей можа быць праблемай. Магчыма, ім складана спачатку разабрацца, якія рэчы пасля вуліцы пакласці ў карзіну для мыцця, а якія трэба павесіць у шафу.
Высветліце, што для іх цяжка, і растлумачце, як рабіць.
Займайцеся ўборкай у гульнявой форме. Падайце выбар.
«Ты хочаш прыбраць чырвоныя кубікі ці зялёныя?»
«Нам трэба спачатку прыбраць канструктар або машынкі?»
«Табе патрэбна дапамога ці ты справішся сам?»
«Ты возьмеш адзін кубік ці два?»
• Не рабіце паўнавартасна ўборку за дзіця.
• Навучыце малога правільнай арганізацыі ўборкі.
• Не крытыкуйце. Калі бачыце, што дзіця не хоча прыбіраць цацкі, вазьміце паўзу: «Я бачу, што ты зараз не хочаш прыбірацца. Але цацкі трэба паставіць на паліцу. Я зараз прыбяру, а наступным разам гэта зробіш ты». І ўсё, не трэба правакаваць канфлікт - прыбіранне цацак не павінна стаць непрыемным працэсам. Лепш вярнуцца да ўборкі, калі вы будзеце спакойныя.
• Рабіце таблічкі, надпісы - дзе што ляжыць. Няхай дзіця правядзе для вас экскурсію па пакоі і зробіць адзнакі само. Можна выкарыстоўваць рознакаляровыя налепкі-стыкеры. Дазвольце дзіцяці прыдумаць арганізацыю парадку ў сябе ў пакоі, падказвайце, райце, калі яму неабходна дапамога. Бо самастойна прыдуманы парадак выклікае значна большае жаданне яго.
• Купіце перагародкі для шкарпэтак і бялізны, каб яны былі складзеныя асобна і акуратна, а таксама скрыні для будаўнічых прылад з празрыстымі адсекамі, у якіх зручна захоўваць дробныя дэталі канструктараў;
• Калі вы заўважаеце хоць найменшыя прыкметы акуратнасці — абавязкова заахвочвайце іх. Кажаце пра тое, як вы радыя гэтаму, як дзіця становіцца ўсё больш самастойным.
•Давайце дзецям выразныя заданні (расставіць кніжкі на паліцы, выкінуць фанцікі ад цукерак і г.д.). Можна напісаць, што неабходна зрабіць, на лісце паперы, каб у вашу адсутнасць дзіця ставіла галачкі ці выкрэслівала выкананае яркімі фламастэрамі.
Чаму дзіця не прыбірае ў сваім пакоі? Калі ваша дзіця адмаўляецца прыбіраць свой пакой, гэта можа быць не з-за непаслушэнства, а з-за адсутнасці разумення ў неабходнасці ўборкі.
Пастаўце смеццевае вядро ў пакой. Верагоднасць, што фанцікі і паперкі апынуцца там, значна павысіцца.
Састаўце графік уборкі. Калі дзіця выносіць смецце, а калі выцірае пыл?
Штотыдзень вызначайце час для ўборкі. Кожныя выходныя вылучайце час, калі ўсе чальцы сям'і будуць займацца ўборкай.
Пераканайцеся, што працу можна выканаць за некалькі гадзін. Не дазваляйце дзіцяці на працягу гэтага часу займацца нечым яшчэ, акрамя ўборкі.
Забаронена прамаўляць наступныя фразы. Гэта псуе адносіны і ўжо сапраўды не выклікае жаданні прыбрацца:
«А вось я ў тваім узросце», «Як можна ў такім бардаку?». «Ты ўсё робіш не так, як трэба!» — Яшчэ адна грубая памылка дарослых — лаяць за «няўдалыя» спробы дапамагчы. Прычым тут гаворка ідзе не толькі канкрэтна аб пакаранні. Калі вы ўсім выглядам паказвайце, як дзіця дрэнна зрабіла, што разліла, імкнучыся прыбраць са стала, яно вельмі знервуецца. І наступным разам дзеці не захочуць дапамагаць наогул, каб не чуць вашыя прэтэнзіі.
Нельга!
Ці ўзнагароджваць дзіця за навядзенне парадку? Узнагароджанне за хатнюю працу дае дакладнае і памылковае разуменне, што без узнагароды не варта ні накрываць на стол, ні выносіць смецце, ні засцілаць ложак. Узнагароджанне ператварае хатнюю працу ў здзелку і вучыць дзіця, што адзіная матывацыя выконваць якія-небудзь абавязкі па хаце - матэрыяльнае ўзнагароджанне.
Пераўтварыце руціну ў гульню. Гэты спосаб выдатна працуе са ўсімі ўзростамі. У якасці ўзнагароды падчас прывучання да парадку могуць быць, напрыклад, фішкі, жэтоны, нейкі прыз у канцы гульні. Паспрабуйце адзін раз, і вы ўбачыце, як малы будзе чакаць падобную гульню зноў і з якой радасцю будзе выконвацца ўсе хатнія справы.
Растлумачце дзіцяці, для чаго патрэбен парадак у рэчах:
Парадак - гэта камфортна. Калі нічога не забываеш, а патрэбны рэчы знаходзяцца на сваіх месцах. Купіце тэчкі з падзельнікамі, у якіх можна захоўваць малюнкі.
Парадак - гэта прыемна. Выдатная матывацыя для дзяцей - гэта сябры, якія прыходзяць у госці. Няхай ваш дом будзе адкрыты для сяброў, і ў гэтым выпадку дзеці будуць ў задавальненне наводзіць парадак перад іх прыходам.
Прапануйце дзецям упрыгожыць пакой на іх густ: з велізарным жаданнем яны будуць падтрымліваць парадак, калі ім падабаецца, як ён выглядае. Таксама важна, каб дзеці адчувалі, што гэта іх тэрыторыя, нават калі гаворка ідзе не пра цэлы пакой, а пра гульнявы куток у кватэры. Прызнаючы адказнасць за парадак у сваёй зоне, дзеці могуць захоўваць рэчы на свой густ, а не толькі так, як падкажуць бацькі.
Ні ў якім разе не рабіце за дзіця тое, што ён можа рабіць сам.
Мякка і паважліва накіроўвайце яго. Але ў цэлым, гэта - яго ўласная задача, як навучыцца арганізоўваць асабістую прастору. Безумоўна, на гэта неабходны час, ніхто не нараджаецца са звычкай да парадку. Але дзеці вырастаюць, і так ці інакш асвойваюць навыкі дарослага жыцця.
Важна памятаць, што самастойнасць ва ўборцы складаецца на працягу некалькіх гадоў. Кожны этап займае нейкі час - ад некалькіх
тыдняў да некалькіх месяцаў. Не прыспешвайце дзяцей, дазвольце кожнаму дзіцяці ісці ў сваім рытме. Таксама важна, каб працэс уборкі не асацыяваўся ў дзіцяці з нечым негатыўным. Неабходна пазбягаць строгіх пакаранняў за бязладзіцу, а ставіцца, як да магчымасці навучыцца новаму і карыснаму.
Ніколі не карайце ўборкай! Распаўсюджаная памылка бацькоў заключаецца ў тым, што яны караюць дзіця уборкай. Натуральна, у такой сітуацыі ён будзе прыбірацца з непрыязнасцю.
Бацькі, падушыце, без спроб і памылак дзіця нічому не навучыцца! Ад вас залежыць, якое дачыненне да ўборкі фарміруецца.
Аднак ва ўсім павінна быць мера! Псіхолагі лічаць, што адна з прычын празмернай увагі да чысціні і парадку - няўпэўненасць у сабе і трывожнасць. Для такіх людзей уласцівая падвышаная раздражняльнасць з-за простых рэчаў: незачыненага цюбіка зубной пасты ці кубкі, пастаўленай не на тую паліцу. Усталёўваючы правілы чыстай хаты, неабходна памятаць аб тым, што парадак - важны, але ўсё ж не галоўны складнік сямейнага дабрабыту. Не варта правакаваць грандыёзны скандал, калі рэчы не ляжаць на месцы.
Фота pexels.com
«Гэта не толькі пра бізнес, але і пра чалавечыя адносіны».
«Нашы работы — жывыя, з энергетыкай любові і дабра».
