Справа жыцця Аркадзя Шкляра

Імя прафесара Аркадзя Шкляра звязана з прафесійнай адукацыяй. Усё жыццё ён прысвяціў развіццю гэтай галіны, добра ведаў яе знутры і разумеў, што трэба рабіць для таго, каб ствараць умовы для падрыхтоўкі кадраў, запатрабаваных у эканоміцы. У 1983 годзе ён стаў дырэктарам Мінскага сярэдняга ПТВ № 158 машынабудавання, а ў 1993–2017 гадах узначальваў Рэспубліканскі інстытут прафесійнай адукацыі. У 1989 годзе па яго ініцыятыве была падрыхтавана і прынята Саветам Міністраў БССР пастанова «Аб эксперыменце па бесперапыннай падрыхтоўцы кваліфікаваных рабочых і тэхнікаў». Упершыню ў прафесійнай адукацыі СССР і замежных краін быў рэалізаваны праект па стварэнні сістэмы бесперапыннай падрыхтоўкі кадраў па схеме ПТВ — ССНУ — ВНУ.

«У пачатку 1990-х гадоў пры распадзе СССР Рэспубліка Беларусь не мела сваёй навуковай школы, вопыту распрацоўкі навукова-метадычнага забеспячэння прафадукацыі, цэласнай сістэмы падрыхтоўкі і перападрыхтоўкі работнікаў сістэмы прафадукацыі. Было шмат праблем у пытаннях захавання і развіцця сістэмы падрыхтоўкі кадраў для розных галін эканомікі. І толькі дзякуючы пастаяннай увазе Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь да развіцця сістэмы адукацыі, у тым ліку прафесійна-тэхнічнай, сярэдняй спецыяльнай і вышэйшай, наша краіна змагла захаваць і развіць сістэму прафесійна-тэхнічнай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі», — успамінае Аркадзь Хонанавіч. Ён адзначыў, што вялікую ролю ў захаванні сістэмы прафадукацыі сыгралі Міністэрства адукацыі Беларусі, органы дзяржкіравання, прадпрыемствы і арганізацыі. Каардынацыю работы па развіцці сістэмы прафадукацыі ў 1990-я гады ажыццяўляў Рэспубліканскі інстытут прафесійнай адукацыі, яго супрацоўнікі, вучоныя, прафесарска-выкладчыцкі састаў, метадычныя службы і эксперыментальныя пляцоўкі — установы прафадукацыі, якія ўвайшлі ў структуру РІПА. У 2011 годзе інстытут атрымаў статус Базавай арганізацыі дзяржаў — удзельніц СНД па прафесійнай падрыхтоўцы, перападрыхтоўцы і павышэнні кваліфікацыі кадраў у сістэме прафесійна-тэхнічнай і сярэдняй спецыяльнай адукацыі з функцыямі апрабацыі і распаўсюджвання вучэбна-метадычных і навукова-даследчыцкіх распрацовак. У 2014 годзе па ініцыятыве Аркадзя Шкляра і пры падтрымцы Урада Рэспубліка Беларусь афіцыйна ўступіла ў асацыяцыю WorldSkіlls Іnternatіonal і стала 68 краінай — удзельніцай гэтага міжнароднага руху. У 2016 годзе пры падтрымцы ўрада і Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь пачалася рэалізацыя праекта, які не меў аналагаў у краінах СНД і Еўропы, па стварэнні на базе філіяла РІПА «ЭкаТэхнаПарк — Волма» дэманстрацыйнай пляцоўкі ў галіне энергетыкі, энергазберажэння і экалогіі з выкарыстаннем вучэбнага і вытворчага абсталявання, якое дазваляе розным катэгорыям насельніцтва вывучаць сучасныя тэхналогіі.

У Рэспубліцы Беларусь была распрацавана і зацверджана стратэгія развіцця падрыхтоўкі кадраў для сацыяльна-эканамічнага комплексу. Цяперашняе пакаленне кіраўнікоў, вучоных, метадычных службаў РІПА паспяхова рэалізоўвае стратэгію падрыхтоўкі высокакваліфікаваных кадраў для інавацыйнай і лічбавай эканомікі, забяспечвае апрабацыю і ўкараненне найлепшых сусветных практык па прымнажэнні чалавечага капіталу для ўстойлівага развіцця Рэспублікі Беларусь«, — падкрэслівае Аркадзь Шкляр.

Гэтымі днямі Аркадзь Хонанавіч адзначыць 75-гадовы юбілей, віншаванні яму ідуць ад калег, разам з якімі ён ствараў сучасную сістэму прафесійнай адукацыі.

Васіль Стражаў, міністр адукацыі Рэспублікі Беларусь з 1994 да 2001 года:

«У 1989 годзе было прынята рашэнне Савета Міністраў БССР аб рэформе сістэмы адукацыі, якая закранала і вышэйшую, і сярэднюю школы, і прафтэхадукацыю. У рамках рэформы пашыраліся магчымасці вучылішчаў: чалавек, які прыходзіў са школы ў ПТВ, мог побач з тэхнічнай адукацыяй атрымаць і агульную сярэднюю і сярэднюю спецыяльную адукацыі. Гэта быў вельмі правільны і своечасовы крок, які адпавядаў патрабаванням развіцця грамадства. Першапраходцам у СССР і першым у БССР быў Аркадзь Шкляр. Пры яго непасрэдным удзеле і пад яго кіраўніцтвам ПТВ было рэарганізавана ў вышэйшае прафесійнае вучылішча, якое пашырала адукацыйныя магчымасці ўстановы: пасля яе заканчэння моладзь магла паступаць на трэці курс політэхнічнага інстытута. Гэты вопыт быў запатрабаваны для далейшага развіцця многіх ПТВ краіны».

Пётр Пархомчык, старшыня Брэсцкага абласнога выканаўчага камітэта:

«З Аркадзем Хонанавічам мы пазнаёміліся ў канцы 1990-х. У той час вялікая колькасць спецыялістаў, неабходных МТЗ, рыхтавалі ў Мінскім вышэйшым прафесійным вучылішчы, што ўвайшло ў склад РІПА, які ўзначальваў Аркадзь Шкляр. Ім была створана ўнікальная школа падрыхтоўкі кадраў для машынабудаўнічай вытворчасці: гэта былі і новыя віды станкоў з лічбавым праграмным кіраваннем, і новыя адукацыйныя тэхналогіі, і новыя кваліфікацыі, і інтэграцыя вучэбных праграм ад працоўнага да спецыяліста сярэдняга звяна і інжынера».

Ірына Касцевіч, міністр працы з 2017 да 2024 года, старшыня Пастаяннай камісіі па працы і сацыяльных пытаннях і член Савета Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь:

«З Аркадзем Хонанавічам мы знаёмыя больш за 10 гадоў. Аб’яднала нас вельмі цікавая і актуальная тэма — удасканаленне нацыянальнай сістэмы кваліфікацый. Як забяспечыць на рынку працы баланс попыту і прапановы, падрыхтоўку кадраў пад заказ наймальнікаў, укараненне прафесійных стандартаў, незалежнай ацэнкі і сертыфікацыі кваліфікацый? Пытанні, бясспрэчна, маштабныя і вельмі складаныя. Галоўнае на старце — трэба было стварыць каманду зараджаных на вырашэнне гэтай задачы людзей. „Жывыя“ прэзентацыі, упэўненасць і аргументаванасць па кожным пытанні, іскрынка ў яго вачах дазвалялі мне, здавалася, вырашаць немагчымае. Па факце ёсць каманда прафесіяналаў, не адзін дзясятак прафесійных стандартаў і сектаральных саветаў, падрыхтаваны праект закона».

Сяргей Маскевіч, міністр адукацыі Рэспублікі Беларусь з 2010 да 2014 года:

«Калі я наведваў установы ПТВ, бачыў высокі аўтарытэт Аркадзя Хонанавіча ў сістэме адукацыі краіны. Ён асабіста і РІПА, якім ён кіраваў, цалкам арганізавалі і метадычна забяспечвалі сістэму прафесійнай адукацыі Рэспублікі Беларусь. Назаву толькі некалькі рэалізаваных праектаў, ініцыіраваных і на сваім узроўні арганізаваных Аркадзем Хонанавічам. Адзін — гэта далучэнне Рэспублікі Беларусь да міжнароднага руху WorldSkіlls, што вывела імідж сістэмы прафесійнай адукацыі на новы ўзровень. Другі — праектаванне і стварэнне галіновых адукацыйных рэсурсных цэнтраў, у прыватнасці адкрыццё міжгаліновага рэсурснага цэнтра ў галіне экалогіі, энергетыкі і энергаэфектыўнасці „ЭкаТэхнаПарк — Волма“ для забеспячэння эканомікі краіны высокакваліфікаванымі кадрамі (ад працоўнага да інжынера). Для мяне было важна, што ён з’яўляўся перакананым прыхільнікам падрыхтоўкі спецыялістаў па патрэбных для краіны галінах эканомікі з выкарыстаннем сусветнага вопыту арганізацыі навучальнага працэсу і яго сучаснага тэхнічнага абсталявання. Аркадзь Хонанавіч меў вялікі навукова-арганізацыйны аўтарытэт і сувязі за межамі Беларусі. Ён развіваў плённае супрацоўніцтва з калегамі з Расіі і Сярэдняй Азіі, якое ў той час рэалізоўвалася ў навукова-метадычнай галіне і было палітычна і эканамічна перспектыўным для сістэмы адукацыі нашай рэспублікі».

Міхаіл Жураўкоў, міністр адукацыі Рэспублікі Беларусь з 2014 да 2016 года:

«Прафесар Шкляр уяўляе сабой увасабленне сучаснага „start-up“-праекта ў галіне прафесійнай адукацыі. Кваліфікацыя, інтуіцыя, імкненне да пошуку новага дазваляе яму прасоўваць і рэалізоўваць праекты сусветнага ўзроўню. Чалавек неардынарны, неўтаймоўны. Накіраваны на поспех, на дасягненне пастаўленых мэт».

Генадзь Аляксеенка, першы намеснік міністра спорту і турызму з 1999 да 2003 года, былы памочнік Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па пытаннях фізічнай культуры, спорту і развіцця турызму:

«Сярод вялікай колькасці людзей, з якімі сутыкаешся па службовых абавязках, ёсць некаторыя, хто пакідае ў тваім жыцці след, і толькі адзінкі з іх становяцца сябрамі. Такім сябрам стаў Аркадзь Хонанавіч. Незалежна ад сферы дзейнасці ён пастаянна знаходзіцца ў пошуку, заўсёды мае вялікую колькасць ідэй, і, галоўнае, ён вельмі мэтанакіраваны чалавек, для якога няма перашкод. З пазіцый сваёй праўды, логікі, аргументаў. Ён можа даказаць неабходнасць рэалізацыі той ці іншай ідэі, яе карысць для краіны. Калі я працаваў віцэ-прэзідэнтам алімпійскага камітэта, яго ўнёсак у развіццё спорту быў высока ацэнены, хаця гэта не было яго асноўнай работай. Ён быў узнагароджаны медалём „За выдатныя заслугі“ Нацыянальнага алімпійскага камітэта».

Вадзім Богуш, рэктар Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта інфарматыкі і радыёэлектронікі:

«Прафесар Шкляр — сапраўдны прафесіянал і вялікі чалавек: і па маштабах праектаў, і па ўменні рассоваць межы, і па жаданні зазірнуць за гарызонт і наблізіць будучыню, рэалізаваць яе на практыцы. Валодаючы ўнікальнымі здольнасцямі вядзення перагавораў і фарміравання каманднай работы, Аркадзь Хонанавіч шмат увагі ўдзяляе самым перадавым падыходам і тэхналагічнаму складніку, які раскрывае яго таленты педагога, інжынера, архітэктара адукацыйнага працэсу».

Алена САКАЛОВА