Навацыі сацыяльнай сферы ў 2025 годзе

Адразу некалькі навацый у сацыяльнай сферы ўступяць у сілу ў бліжэйшы час. Яны датычацца як дзяржаўных дапамог сем’ям, што выхоўваюць дзяцей, так і рэгулявання шлюбных адносін. Намеснік старшыні Палаты прадстаўнікоў Вадзім Іпатаў расказаў аб законах і іх палажэннях, якія ўступаюць у сілу ўжо ў студзені 2025 года.

«З 1 студзеня 2025 года ўступае ў сілу закон „Аб змяненні законаў па пытаннях дзяржаўных дапамог сем’ям, якія выхоўваюць дзяцей“. Яго галоўная мэта — узмацненне адраснасці дзяржпадтрымкі сем’яў з дзецьмі. З гэтай даты, у прыватнасці, будзе павялічаны мінімальны памер дапамогі па цяжарнасці і родах такім катэгорыям жанчын, як навучэнцы і студэнткі. Пашыраны пералік падстаў для прадастаўлення дапамогі на дзяцей, старэйшых за тры гады. Прадастаўлена права бацькам на атрыманне ўсіх відаў дзяржаўных дапамог у перыяд кароткатэрміновага знаходжання дзіцяці-інваліда ў доме дзіцяці ў сувязі з аказаннем яму паслугі медыка-сацыяльнай дапамогі. Асобам, якія ажыццяўляюць догляд дзіця-інваліда, прадастаўлена магчымасць прайсці навучанне (перанавучанне) па накіраванні службы занятасці з захаваннем права на дапамогу па доглядзе дзіцяці-інваліда ва ўзросце да 18 гадоў», — расказаў Вадзім Іпатаў.

Акрамя таго, дапамога на дзяцей старэйшых за тры гады будзе дадаткова прадастаўлена сем’ям з непаўналетнімі дзецьмі, у якіх дзіця-інвалід дасягнула ўзросту 18 гадоў і яму ўстаноўлена I група інваліднасці, пры гэтым адзін з бацькоў ажыццяўляе за ім догляд з атрыманнем адпаведнай дапамогі; на дзіця, якое выхоўваецца ў сям’і маці, калі бацька дзіцяці, які абавязаны выплачваць аліменты, праходзіць тэрміновую ваенную службу, альтэрнатыўную; на дзяцей, якія атрымліваюць прафесійна-тэхнічную, сярэднюю спецыяльную і вышэйшую адукацыю ў дзённай форме на платнай аснове, — незалежна ад крыніцы аплаты (у тым ліку калі адукацыя аплачваецца арганізацыяй па месцы працы бацькоў).

«Таксама з 1 студзеня 2025 года ўступае ў сілу закон „Аб змяненні законаў па пытаннях рэгулявання шлюбных і сямейных адносін“, задача якога — узмацненне абароны правоў і законных інтарэсаў непаўналетніх, павышэнне адказнасці бацькоў, якія не выконваюць абавязкі па выхаванні і ўтрыманні сваіх дзяцей. Для гэтых мэтаў закон рэгламентуе парадак правядзення медыцынскага агляду асоб, дзеці якіх змешчаны на дзяржаўнае забеспячэнне. Закон прадугледжвае асаблівасці ўстанаўлення і адмены забароны на адчужэнне маёмасці, якая належыць асобам, абавязаным кампенсаваць выдаткі па ўтрыманні дзяцей. Ён выразна і вычарпальна вызначае паўнамоцтвы ўсіх дзяржорганаў і службовых асоб, якія забяспечваюць рэалізацыю мер па дзяржаўнай абароне дзяцей, якія знаходзяцца ў сацыяльна небяспечным становішчы, у тым ліку па каардынацыі іх сумесных дзеянняў па ўсіх працэдурных пытаннях, звязаных з такой абаронай. Ўрэгулявана пытанне выдачы паўторных сведчанняў органамі ЗАГС. Замацаваны парадак унясення змяненняў у асобныя запісы актаў грамадзянскага стану. Вызначаны дакумент, якім пацвярджаецца адсутнасць перашкод да заключэння шлюбу за межамі Рэспублікі Беларусь. Устаноўлена, што якое паступіла ў орган ЗАГС рашэнне суда аб прызнанні шлюбу несапраўдным з’яўляецца падставай для анулявання запісу акта аб заключэнні шлюбу», — адзначыў віцэ-спікер.

З 12 студзеня 2025 года ўступае ў сілу закон «Аб змяненні законаў па пытаннях прафілактыкі безнагляднасці і правапарушэнняў непаўналетніх». Пашыраецца пералік катэгорый непаўналетніх, у дачыненні да якіх будзе праводзіцца індывідуальная прафілактычная работа. Прадастаўляецца магчымасць памяшкання непаўналетніх пры ўжыванні імі наркатычных сродкаў, алкагольных, слабаалкагольных напояў або піва ў спецыяльныя выхаваўчыя ўстановы не толькі па рашэнні суда, але і па заявах іх бацькоў або законных прадстаўнікоў. Скасоўваецца дзяленне выхаваўчых устаноў на лячэбныя і навучальныя, паколькі ўмовы знаходжання дзяцей і выхаваўчая праца, якая праводзіцца з імі, у гэтых установах ідэнтычныя.

«З 1 студзеня 2025 года ўступіць у сілу і шэраг навацый па сацыяльнай падтрымцы інвалідаў у рамках закона „Аб змяненні законаў па пытаннях дзяржаўных дапамог сем’ям, якія выхоўваюць дзяцей“. Цяпер бацькам дзяцей-інвалідаў прадастаўляецца права на датэрміновую пенсію па ўзросце. Калі бацька выхоўвае дзіця без удзелу маці, ён будзе мець права на датэрміновы выхад на пенсію на пяць гадоў раней агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту. Дзецям-інвалідам у выпадку страты карміцеля ўсталёўваецца дадатковае павышэнне пенсіі. Фактычна дзіця будзе атрымліваць дзве пенсіі: пенсію па інваліднасці і пенсію па страце карміцеля. Сёння па заканадаўстве ёсць толькі права выбару аднаго з двух відаў пенсіі», — падкрэсліў Вадзім Іпатаў.

З 1 студзеня 2025 года ўступяць у сілу асобныя нормы закона «Аб правах інвалідаў і іх сацыяльнай інтэграцыі», якія ўдасканальваюць сістэму інфарматызацыі ў дачыненні да людзей з інваліднасцю. Так, пачне работу аўтаматызаваная інфармацыйная сістэма ўліку даступнасці аб’ектаў сацыяльнай інфраструктуры «Даступнае асяроддзе». Звесткі аб даступных аб’ектах будуць размяшчацца на публічнай кадастравай карце.

Таксама з 1 студзеня 2025 года ўступяць у сілу нормы закона «Аб змяненні законаў па пытаннях занятасці насельніцтва», які ўносіць маштабныя змены, накіраваныя на абарону працоўных правоў грамадзян і стымуляванне занятасці. Законам пашыраецца магчымасць для рэгістрацыі грамадзян у якасці беспрацоўных — не толькі па месцы жыхарства, але і па месцы знаходжання. Прадастаўляецца магчымасць электроннай рэгістрацыі ў службе занятасці для атрымання дзяржаўных паслуг па пошуку працы. У мэтах матывацыі да аператыўнага пошуку работы і нівелявання ўтрыманскіх настрояў устанаўліваецца перыяд знаходжання на ўліку ў якасці беспрацоўнага або грамадзяніна, які звярнуўся па пытаннях працаўладкавання, не больш за 12 месяцаў (цяпер — 18 месяцаў). Акрамя таго, законам скарачаюцца перыяды выплаты дапамогі па беспрацоўі з шасці да трох месяцаў.

Пры гэтым выплата дапамогі па беспрацоўі на працягу шасці месяцаў будзе захоўвацца для беспрацоўных грамадзян за пяць гадоў да дасягнення агульнаўстаноўленага пенсійнага ўзросту, а таксама якія пражываюць на тэрыторыях з напружанай сітуацыяй на рынку працы. Змяняюцца падыходы па ўстанаўленні памеру дапамогі па беспрацоўі — ён будзе вызначацца ўрадам па ўзгадненні з кіраўніком дзяржавы. Законам укараняецца інстытут кватавання працоўных месцаў для інвалідаў, што дазволіць уцягнуць найбольшую колькасць наймальнікаў у працэс эфектыўнай сацыялізацыі і адаптацыі людзей з інваліднасцю. За неабгрунтаваную адмову ў прыёме на працу інвалідаў, накіраваных органамі па працы, занятасці і сацыяльнай абароне, усталёўваецца адміністрацыйная адказнасць.

Пашыраюцца правы наймальнікаў, а таксама магчымасці ў своечасовым падборы кадраў. Для гэтага працадаўцу дадзена права заяўляць у агульнарэспубліканскі банк вакансій звесткі аб бягучай патрэбнасці ў работніках для выканання работ, у тым ліку і па грамадзянска-прававых дагаворах (а не толькі па працоўных), а таксама права заяўляць аб перспектыўнай патрэбнасці на дзеючыя і новыя працоўныя месцы. У рамках мерапрыемстваў па працаўладкаванні беспрацоўных з ліку асоб, вызваленых з устаноў крымінальна-выканаўчай сістэмы, органы па працы, занятасці і сацыяльнай абароне ажыццяўляюць працаўладкаванне ў тым ліку і на субсідуюцца працоўныя месцы.

Яшчэ некалькі навацый чакаюць беларусам у новым годзе. «З 1 студзеня 2025 года ўступаюць у сілу асобныя палажэнні закона «Аб адказным абыходжанні з жывёламі», які ў свой час быў распрацаваны дэпутатам Палаты прадстаўнікоў. Гэта першы ў суверэннай гісторыі нашай краіны закон, які рэгулюе адносіны, звязаныя з жывёламі-кампаньёнамі«,-дапоўніў віцэ-спікер.

Так, уступаюць у сілу нормы аб чыпіраванні. Аднак чыпіраванне з’яўляецца правам для ўладальнікаў жывёл, за выключэннем выпадкаў, калі іх уладальнікамі выступаюць заводчыкі або Гадавальнікі, якія абавязаны чыпаваць жывёл да іх рэалізацыі.

«Уступаюць у сілу нормы, якія дазваляюць выкарыстанне жывёлы ў мэтах аховы жыцця і здароўя ўладальніка жывёлы, яго сваякоў або іх маёмасці. У мэтах барацьбы з бадзяжнымі жывёламі ўладальнікі жывёл будуць абавязаны прымаць меры па недапушчэнні з’яўлення непажаданага прыплоду жывёлы. Уводзіцца неадкладная ўборка ўладальнікамі прадуктаў жыццядзейнасці жывёлы (за выключэннем сабакі-павадыра) падчас знаходжання з жывёлай у месцы, якое не з’яўляецца месцам яго пастаяннага знаходжання. Забараняецца прадаваць сабак, якія патрабуюць асаблівай адказнасці ўладальніка, небяспечных сабак асобе, якая не дасягнула 18-гадовага ўзросту», — адзначыў Вадзім Іпатаў.

Выгул жывёл павінен ажыццяўляецца яго ўладальнікам пры ўмове забеспячэння бяспекі іншых фізічных асоб і жывёл, а таксама захаванасці чужой маёмасці. Уладальнікі жывёл не змогуць прыводзіць або прыносіць жывёл-кампаньёнаў (за выключэннем сабак-павадыроў) у гандлёвыя аб’екты, у якіх ажыццяўляецца гандаль харчовымі таварамі, а таксама ў аб’екты грамадскага харчавання. Прадугледжваюцца выпадкі, якія прыводзяць да абмежавання і спынення права ўласнасці на жывёл.

«6 ліпеня 2024 года ўступіла ў сілу новая рэдакцыя закона „Аб свабодзе сумлення і рэлігійных арганізацыях“, аднак з 6 студзеня 2025 года ўступаюць у сілу змены ў асобныя артыкулы Грамадзянскага кодэкса, прадугледжаныя законам „аб змяненні законаў па пытаннях дзейнасці рэлігійных арганізацый“. Гэтыя змены накіраваныя на комплекснае ўрэгуляванне пытанняў, якія тычацца маёмасных адносін рэлігійных арганізацый, выкарыстання іх нерухомай і іншай маёмасці, Упарадкаванне працэсу ліквідацыі грамадскай або рэлігійнай арганізацыі (аб’яднання)», — дапоўніў віцэ-спікер.

Фота БелТА