Чаму людзі здраджваюць? Ці трэба прызнавацца ў адзюльтэрах? У якіх выпадках з няверным партнёрам трэба расставацца, а ў якіх — дараваць? Ці можна неяк абараніць сябе ад здрад? Пра гэта мы гаворым з сямейным псіхолагам, гештальт-тэрапеўтам Ірынай Паповай.
Ці ёсць права хадзіць налева?
— У розных культурах і нават у розных людзей — сваё ўяўленне пра здрады і свае адносіны да іх. Для некага захапленне прыгожай кабетай (мужчынам), чаяванне і гутарка з аднакласнікам успрымаюцца як здрада. Што такое здрада па меркаванні псіхолага?
— Традыцыйна здрадай лічаць сексуальную нявернасць. Але ўсё значна складаней і глыбей. Каханы чалавек — адна з найважнейшых апор у жыцці. Мы адчуваем да яго моцныя пачуцці , прывязваемся, хочам адчуваць сябе абароненымі, значнымі і жаданымі. Шлюб звычайна мае на ўвазе заключэнне «эмацыйнага кантракта» — мужчына і жанчына ў ім вызначаюць, што для іх дапушчальна, а што — не. Калі пара на этапе стварэння сям’і дамаўляецца пра захаванне сексуальнай вернасці, то фізічная блізкасць з іншым партнёрам, вядома, будзе расцэньвацца як здрада. Калі партнёры дапускаюць наяўнасць палюбоўнікаў, то тады ствараць сцэны рэўнасці з-за сувязяў на баку не апраўдана. Некаторыя жанчыны прагляд мужам сайтаў знаёмстваў разглядаюць як эмацыйную здраду, дэманстрацыю таго, што яны нецікавыя свайму спадарожніку. Мужчына ж можа так самасцвярджацца, «помсціць» жонцы, напрыклад, за тую глухату, нячуласць, якую яна выяўляе ў адносінах да яго.
— Ці можна назваць самыя пашыраныя прычыны здрад? Што найчасцей кідае мужчын і жанчын да паходаў налева?
— Прычын можа быць вельмі шмат. Часта здрада — сігнал таго, што ў шлюбе чалавеку часта востра нечага нестае, і ён шукае гэта на баку. Часам мы дзівімся, калі ад прыгожай, разумнай, паспяховай жонкі муж ідзе да пасрэднай і нецікавай, здавалася б, асобе. А тлумачэнне простае: мужчына знаходзіць у ёй тое, чаго яму бракуе ў сям’і. Часам у мужоў не супадаюць (ці заўважна змяняюцца з гадамі) сексуальныя патрэбы. Нярэдка з-за побытавай аднастайнасці, стомленасці з адносін мужа да жонкі знікае цеплыня, эмацыйнасць. Адрадзіць іх не атрымліваецца, і тады мужчына і жанчына могуць шукаць таго, з кім можна эмацыйна папоўніцца, каб адчуваць сябе жаданымі і любымі. Ці адзін партнёр імкліва развіваецца, а іншы не паспявае за ім, і з часам муж і жонка робяцца чужымі адно для аднаго, іх яднае толькі побыт і дзеці. Пачатак каранёў здрад у тым, што людзі не хочуць прызнаваць і развязваць праблемы ў сям’і. Аднаму з мужоў дрэнна, цяжка ў адносінах, а другі зацята нічога не заўважае. І каб неяк забыцца, шукаюць суцяшэнне ў некім па-за роднымі сценамі. Моцнымі звычайна становяцца тыя саюзы, дзе партнёры разумеюць, падтрымваюць, радуюцца поспехам, шануюць, падкрэсліваюць вартасці, павялічваюць значнасць адно аднаго.
— Існуе думка, што здрады здольныя часам нават змацаваць сям’ю. У якіх выпадках?
— Часта здрада — гэта пазбаўленне ад напругі. Адзінкавыя, кароткія гісторыі кахання могуць мець нейкую дадатковую ролю для набыцця душэўнай раўнавагі. І ўсё ж пабочныя эфекты адзюльтэраў неспрыяюць умацаванню сям’і, а, наадварот, падточваюць яе падмурак, бураць самае галоўнае ў пары — давер.
— На ваш погляд, ці трэба прызнавацца ў здрадзе, калі ўжо яна здарылася?
— Усё залежыць ад унутранага выбару самога чалавека і ад таго, якой была здрада. Ёсць адзінкавыя здрады, якія здараюцца ў камандзіроўках, пасля карпарацыйнай вечарыны, а ёсць такія, якія доўжацца гадамі, часам дзесяцігоддзямі. Калі спадарожніку, з якім пражыта 20 шчаслівых гадоў, прагаварыцца пра грахі маладосці, то гэта, думаю, не прывядзе да разводу. Але калі прызнацца ў шматгадовай, хай нават былой, сувязі, то зразумела, гэта нанясе партнёру глыбокую рану. Жыць пасля здрады так, быццам нічога не было, немагчыма. Таму, калі адносіны каштоўныя і ёсць патрэба падзяліцца сваімі сакрэтамі, зразумець прычыны нявернасці, разабрацца ў сваіх унутраных канфліктах, лепш звярнуцца да псіхолага. З мужам жа варта адкрыта пагаварыць пра асабістую незадаволенасць і разам пашукаць выйсце.
Чым вытлумачыць розніцу ў рэакцыях і дачыненні да адзюльтэру?
— Сумняваюся, што на здраду партнёра можна зусім не рэагаваць. Адсутнасць эмоцый у такіх выпадках — тлумачэнне таго, што глыбокай прыхільнасці і даверу паміж сужэнцамі або ніколі не было, або яны грунтоўна падарваны. Мужчыны могуць ніяк звонку не выяўляць сваіх сапраўдных пачуццяў, але калі нявернасць жонкі прыносіць пакуты, то яны могуць «адрэагаваць» інфарктам ці шчырай арытміяй. Калі чалавек дораг, і патрэбны, калі ў адносіны з ім укладзена шмат эмоцый, часу, сіл, то ў кожным разе ён (яна), даведаўшыся пра здраду, будзе пакутаваць.
— Вы прыхільніца таго, каб, даведаўшыся пра нявернасць, дараваць ці расстацца з партнёрам?
— Адной рэкамендацыі няма. Вось нядаўна ў мяне на прыёме была пара. Муж змяняў жонцы на працягу 15 гадоў. Пры гэтым кабета лічыла мужа ледзь не ідэальным. У нейкі момант жонка стала здагадвацца пра яго нявернасць, і партнёр ува ўсім прызнаўся. Да мяне яны звярнуліся за кансультацыяй, таму што хацелі захаваць шлюб. Мужчына да гэтага часу парваў сувязь з каханкай. Гэта пара выклікала павагу прызнання ўзаемнай адказнасці за тое, што адбылося, гатоўнасцю працаваць над адносінамі, імкненнем вярнуць давер. Калі абодва партнёры настроены менавіта так, калі яны шануюць сям’ю, то ў іх ёсць будучыня. А калі людзей нішто не аб’ядноўвае, толькі адзін муж зацікаўлены ў захаванні адносін, то іх шлюб асуджаны.
— Колькі прыкладаў, калі чалавек ведае пра здрады свайго спадарожніка жыцця, але заплюшчвае на гэта вочы. Чым гэта тлумачыцца? У якіх выпадках гэта апраўдана?
— Ізноў жа, гэта асабісты выбар кожнага. Калі сваё сямейнае жыццё чалавек лічыць цалкам шчаслівым, то здраду ён можа расцаніць як паслабленне, слабасць, на якую ўсе маюць права і якая не вартае таго, каб бурыць шматгадовыя адносіны. Ён баіцца страціць свайго спадарожніка, не хоча ці не ўмее выясняць канфлікты. Але важна сябе не падманваць! Адзін партнёр можа быць гатовы прабачыць нявернасць, а іншы можа лічыць адносіны вычарпальнымі і быць гатовым да разрыву. Часта на шлюбныя здрады заплюшчваюць вочы са страху змен, адзіноты, фінансавых цяжкасцяў і гэтак далей. Асабліва гэта характэрна для ўзроставых пар, калі ўжо менш сіл і рэсурсаў і пачынаць усё з нуля страшнавата.
— Згодны з тым, што мужчыны меней схільныя дараваць здрадзе, чым жанчыны?
— На развод сёння часцей падаюць жанчыны, але не толькі з-за нявернасці мужоў, а па самых розных прычынах. Мужчыны больш бурна рэагуюць, калі даведваюцца пра сувязі жонкі на баку, і звычайна хутчэй могуць вырашыцца на скасаванне шлюбу. Але ёсць прыклады, калі мужчыны даруюць спадарожніцам іх здрады.
— Пашыраны пункт погляду: мужчыны схільныя да здрад у сілу сваёй палігаміі. Але некаторыя сучасныя жанчыны — сапраўдныя Казановы... Гэта вынік эмансіпацыі?
— Схільнасць да здрад прадстаўнікоў моцнага полу фізіялагічна больш вытлумачальная. Мужчына як біялагічны прадстаўнік зацікаўлены ў тым, каб апладніць як мага больш самак і атрымаць максімальна здаровых нашчадкаў. А кабета дзеля здаровых, прыгожых, разумных дзяцей імкнецца выбраць найдужэйшага, працаздольнага, перспектыўнага самца. Падчас свайго развіцця дзяўчынка павінна навучыцца знаходзіць лепшага спадарожніка для працягу роду. Сексуальная непераборлівасць кабеты — сведчанне яе неадчувальнасці да сябе. Звычайна гэта характэрна для тых, хто хоча адчуць сябе заўважанай, любай, значнай і хто недаатрымаў гэтага ў дзяцінстве ад бацькоў. Ёсць тры паказчыкі спелай жаночай ідэнтычнасці. Першы — самапавага. Другі — уменне клапаціцца, кахаць, выяўляць пяшчоту.Трэці — разуменне свайго цела, сваіх жаданняў. Калі гэтыя якасці гэтак і не сфармаваліся, то жанчына можа маніпуляваць мужчынамі і самасцвярджацца з дапамогай сексу.
— Ёсць такое выслоўе: «Калі кабета не захоча, то мужчына не падскоча». Ці згодны вы з тым, што здрады часта правакуюцца жанчынамі?
— Катэгарычна не. Падобныя выразы — гэта спроба звінаваціць кабету, зрабіць яе адказнай за схільнасць да мужчын. Сталы адказны мужчына кантралюе свае імпульсы і вызначае, з кім будаваць адносіны, уступаць у сексуальныя сувязі, а з кім — не.
— Чым можна вытлумачыць той факт, што мужы нярэдка змяняюць з добра знаёмымі: сяброўкамі жонкі, прыяцелямі мужа?
— Мая думка — перадусім з-за ляноты, страху быць адвергнутым, нізкай самаацэнкі. Скажам, нешта ў адносінах са сваёй палоўкай перастала складвацца. Раз паспрабаваў выясніць, другі —не выходзіць. І хочацца з некім знайсці разуменне, спагаду. Шукаць недзе на баку складана, доўга, затратна. Новыя знаёмствы палохаюць: можна сустрэць адмову, трэба ўкладацца ў"заваяванне" партнёра і іншае. А тут побач сімпатычная блізкая сяброўка (сябар) сям’і, з кім можна «па-хуткаму» знайсці разуменне, падтрымку, спагаду. Заахвоціць да падобнага адзюльтэру можа і цікаўнасць: як яно будзе з ёй (з ім)?
— Пра што вам найчасцей даводзіцца нагадваць мужам, якія хочуць захаваць адносіны?Якія парады вы найчасцей даяце для прафілактыкі здрад?
— Маё заданне — дапамагчы разабрацца партнёрам са сваімі пачуццямі, зразумець, хто чаго хоча, ці можна аднавіць адносіны ці лепш завяршыць іх. Што да ўмацавання сямейных сувязяў, то агульныя рэкамендацыі простыя. Трэба шанаваць, захоўваць адно аднаго, рэгулярна абнаўляць свае адносіны. Імкнуся данесці да сваіх кліентаў: сям’я — гэта найперш камунікаванне, сумленная гутарка па шчырасці. Калі гэтага няма, калі знікаюць «дзякуй за прыгатаваны абед, захапленне поспехамі адно аднаго, вясёлы смех, а ўсё зводзіцца толькі да зарабляння грошай і агульнага побыту, то з такіх адносін, вядома, захочацца збегчы. З аднаго боку, беручы шлюб, трэба прымаць няўхільнасць хуткіх складанасцяў, той факт, што давядзецца сутыкнуцца з непрыемнымі пачуццямі, пры патрэбе ахвяраваць часам, грашыма, здароўем. З іншага боку, для ўмацавання адносін, прафілактыкі здрад трэба падтрымліваць той самы «эмацыйны кантракт», уносіць свята ў будні, фармаваць традыцыі сям’і. І яшчэ. Мужам вельмі важна памятаць, што ў сям’і яны не толькі бацькі і працаўнікі, але і па-ранейшаму застаюцца мужчынам і жанчынай, і ім адно з адным павінна быць цікава.
Вольга ПАКЛОНСКАЯ
Спасылкі
[1] https://zviazda.by/be/author/volga-paklonskaya
[2] https://zviazda.by/be/kaleydaskop
[3] https://zviazda.by/be/tags/iryna-papova
[4] https://zviazda.by/be/tags/psihalogiya
[5] https://zviazda.by/be/tags/zdrada
[6] https://zviazda.by/be/tags/geshtalt-terapiya