Знаёмства маладых людзей з першымі грашыма адбываецца дзіўным чынам: стыпендыі і заробкі яны імкнуцца імгненна выдаткаваць на нейкія бытавыя мары і жаданні. І толькі праз некаторы час з'яўляецца патрэба назапасіць і захаваць, а яшчэ лепш — прымножыць. Фраза «грошы павінны працаваць, а не ляжаць пад матрацам» вядомая кожнаму. Так што самы час пагаварыць пра тое, які ўклад могуць зрабіць правільна інвеставаныя грошы ў асабісты бюджэт і якія варыянты інвестыцый існуюць.
Любое ўкладанне грашовых сродкаў нясе рызыку рознага ўзроўню. Таму першапачаткова неабходна акрэсліць сабе крытычныя дзеянні, якія не трэба рабіць ніколі. Напрыклад, фінансавыя аналітыкі не раяць укладваць усе апошнія грошы. Гэта не можа быць вялікая частка заработнай платы або гадавая прэмія. Інвеставаць можна толькі свабодныя сродкі — тыя, якія не спатрэбяцца вам для жыццезабеспячэння ў найбліжэйшы час.
Не трэба пачынаць з вялікіх сум. Інвестуйце грошы, якія можаце сабе дазволіць вывесці з асабістага або сямейнага бюджэту без страху апынуцца на мелі. Прыватнае інвеставанне — не азартная гульня, а працэс, які патрабуе ведаў, уменняў і навыкаў, таму вучыцца трэба на невялікіх сумах.
Не выкарыстоўвайце сумнеўныя крыніцы інфармацыі. На жаль, у інтэрнэце вельмі шмат псеўдакарысных сайтаў, якія прапануюць прывабныя, але небяспечныя стратэгіі. Звяртайцеся да афіцыйных крыніц — сайта Нацбанка і беларускай фондавай біржы, парталаў банкаў і эмітэнтаў каштоўных папер. Тым больш што ў сур'ёзных кампаній ёсць зручныя мабільныя дадаткі — такім чынам вы зможаце інвеставаць і назіраць за рухам сваіх грошай у рэжыме рэальнага часу там, дзе вам зручна.
У сваё здароўе, адукацыю, знешні выгляд, асобаснае развіццё. Гэта адзін з самых бяспройгрышных варыянтаў укладання — бо, стаўшы найлепшай версіяй сябе, вы не проста зменіце якасць і ўспрыманне жыцця, але і зможаце больш зарабляць.
Так, заснавальнік вядомага аўтаканцэрна Генры Форд свае першыя сур'ёзныя грошы выдаткаваў на дарагі касцюм, каб здавацца прэзентабельным у вачах партнёраў і работадаўцаў. Шлях такога інвеставання — набыццё і чытанне кніг, атрыманне дадатковай адукацыі, заняткі ў спартзале, змяненне звычак харчавання і іншыя паляпшэнне сябе. Рызыка адна — ваша лянота і няўменне распарадзіцца сваім патэнцыялам.
Мабыць, самы папулярны і зразумелы спосаб укладання грашовых сродкаў: вы прыносіце суму ў выбраны банк, выбіраеце тэрмін, працэнтную стаўку і ўмовы, а ў канцы тэрміну забіраеце грошы.
Банкаўскія дэпазіты — гэта доўгатэрміновы, але цалкам прымальны праект. Мы нічым не рызыкуем, таму што абсалютна ўсе банкі застрахаваныя на любы выпадак жыцця і вашы грошы змогуць вярнуцца да вас. Калі разглядаць сітуацыю з пазітыўнага боку, то вы будзеце мець стабільны, хоць і невялікі прыбытак.
Як ні дзіўна, але памер даходу напрамую залежыць ад валюты, у якой мы збіраемся захоўваць зберажэнні. Адгадаць, што будзе больш устойлівым: долар, еўра, рубель або швейцарскі франк — цяпер вельмі складана.
Некаторыя фінансісты прыводзяць залатое правіла ўкладанняў — не класці ўсе яйкі ў адзін кошык. Рэкамендуецца 60 % укладаў трымаць у айчыннай валюце, па 20 % — у доларах і еўра. Існуюць розныя прагнозы аб тым, што долар можа абрынуцца, але, ва ўсякім выпадку, зрабіць гэта не так ужо і проста, таму што гэта міжнародная рэзервовая валюта. Таму можна ўкласці грошы і ў долар, і еўра, а можна — і ў рублі. Варта паспрабаваць пашукаць і іншыя ўстойлівыя валюты. Але ўсе валюты сёння не гарантуюць захаванасць зберажэнняў на 100 %.
Да таго ж мы цяпер назіраем доўгі працэс умацавання беларускага рубля і зніжэнне дэвальвацыйных чаканняў насельніцтвам. Таму цікавасць да дэпазітаў непасрэдна ў доларах расці не можа. І, магчыма, нават ідзе невялікі паток грошай насельніцтва з замежнага сектара банкаўскіх дэпазітаў у айчынны.
Калі вы не збіраеце грошы для паездкі ў Еўропу, тады трэба выбіраць валюту для інвестыцый, дзе самая маленькая маржа (розніца паміж купляй і продажам банкнот). У нашых беларускіх рэаліях гэта якраз долар. Але не варта забываць, што самыя вялікія працэнты па ўкладах прысутнічаюць менавіта ў рублёвых дэпазітах. І яшчэ нагадаю, што курс долара нязменна стаяў на адным месцы на працягу амаль двух з паловай гадоў, аж да лета мінулага года.
У канцы жніўня 2020 года курс долара да беларускага рубля быў 1 да 2,65. На працягу года рубель неаднаразова ўмацоўваўся і падаў, але цяпер ён досыць працяглы час адваёўвае страчанае. Цяпер наш рубель упэўнена стаіць каля «адсечкі» ў 2,5 за долар. І нават умацоўваецца далей.
Калі меркаваць, што ў жніўні мінулага года чалавек прадаў долары і паклаў грошы на рублёвы дэпазіт, то на сёння ён мае вельмі важкі «навар» — 17 % у валюце. Па рублёвых укладах тады існавала максімальная стаўка — 15 % гадавых плюс 2 % за кошт умацавання рубля.
У цяперашніх знешнеэканамічных умовах нашай эканоміцы грошы неабходныя яшчэ ў большай ступені, чым год таму. Таму ўсе банкі істотна паднялі свае стаўкі і ў рублях, а таксама ў валюце. І зарабіць у рублях цяпер можна яшчэ больш.
Напрыклад, з другога тыдня верасня найбуйнейшы банк краіны павысіў працэнтныя стаўкі па нанава прымаемых тэрміновых банкаўскіх укладах у беларускіх рублях. Самы папулярны ўклад «Ураджайны Безадзыўны» на тэрмін 13 месяцаў — 19,73 % гадавых (стаўка крэдыту авернайт Нацыянальнага банка (далей — СКА), сёння яна 9,5 % плюс 9,48 %).
Самы ж выгадны ўклад Беларусбанка «Дзіцячы» Безадзыўны» на тэрмін 5 гадоў — 19,9 % гадавых (СКА плюс 9,65 %) і «Беларусбанк — анл@йн» (безадзыўны) на тэрмін 36 месяцаў — на працягу першых трох месяцаў захоўвання — зыходзячы з фіксаванай працэнтнай стаўкі ў памеры 19,9 % гадавых, а з дня, наступнага за днём заканчэння першых трох месяцаў, — зыходзячы са зменнай гадавой працэнтнай стаўкі ў памеры 19,9 % гадавых (СКА плюс 9,65 %).
Павялічыліся працэнты па валютных дэпазітах, яны сталі ад 2 % да 5,5 %. Павелічэнне значнае, але яно не параўнальнае з 20 % прыбыткам па рублёвых укладах.
І яшчэ. Калі вы паклалі зберажэнні на валютны дэпазіт, а ён праляжаў менш за два гады — будзьце ласкавы, заплаціце падатак. А з рублём мы маем невялікае паслабленне. Падаходны падатак (13 %) будзе ўтрымлівацца з даходаў, атрыманых у беларускіх рублях, — тэрмінам менш за 1 год. Паляжалі вашы крэўныя рублі на рахунках год і адзін дзень — усё, ніякіх падаткаў з працэнтаў плаціць не трэба.
Укладваць свае грошы ў куплю каштоўных папер рызыкне не кожны. Праблема ў тым, каб вылічыць, якая кантора стане доўгажыхаром, а якая — матыльком-аднадзёнкам. Для гэтага патрабуюцца спецыяльныя веды, якіх у звычайнага жыхара проста няма, аднак яны маюцца ў брокера або банкіра. Менавіта таму былі створаны спецыяльныя фонды банкаўскага кіравання — формы інвеставання, якая мае на ўвазе аб'яднанне грашовых сродкаў ад розных укладчыкаў і правядзенне розных фінансавых аперацый пад наглядам вопытных фінансістаў.
Напрыклад, дзяржаўныя аблігацыі Міністэрства фінансаў зараз можна набыць на другасным рынку праз структуру «АСБ Брокер». Гэтыя каштоўныя паперы купляюцца кліентамі за беларускія рублі па курсе Нацбанка, з разліку кошту адной аблігацыі роўнай тысячы долараў. Прыбытковасць аблігацыі, стабільная і роўная ад 4 % да 5,5 % гадавых, у залежнасці ад нумара выпуску. Дывідэнды па паперах выплачваюцца адзін раз на тры месяцы.
Дадзеная структура прадае і карпаратыўныя аблігацыі. Наогул, у «скарбонцы» арганізацыі «АСБ Брокер» цяпер прадаецца мноства аблігацый розных прадпрыемстваў і фінансавых кампаній. Гэта і добра вядомыя фірмы і структуры, якія былі створаны нядаўна. Доларавая прыбытковасць гэтых каштоўных папер вар'іруецца ад 6 % гадавых да 11 %. Ёсць там і аблігацыі, намінаваныя ў еўра і беларускіх рублях. Дык вось, максімальная стаўка даходнасці аблігацый у айчыннай валюце роўная 27 % гадавых.
Ёсць некалькі варыянтаў: купіць кватэру і здаваць яе, купіць кватэру на стадыі забудовы і прадаць гатовую па ўзрослай цане, укласціся ў рамонт старога жылля і прадаць яго даражэй. Гэты спосаб мае права на існаванне, але пужае шэрагам недахопаў: высокі парог уваходжання (нават на этапе забудовы кватэра каштуе досыць вялікіх грошай); малая ліквіднасць (каб прадаць кватэру выгадна, патрэбны час); рызыкі падману з боку забудоўшчыка.
Існуе маладзёжны спосаб укладвання грошай, які спарадзіў ужо не адзін паспяховы кейс. Можна падарожнічаць, развіваць моўныя навыкі, мець зносіны, весці блог і зарабляць на ім. Дарэчы, блог сам па сабе — таксама навамодны спосаб укладання з невялікім парогам уваходжання. Але тут патрэбныя талент, шанцаванне і тая самая bіg іdea, каб не згубіцца ў тэрабайтах інфармацыі.
Інвестыцыі ў нэтворкінг — навамодны шлях інвеставання. Усё проста: купляеце квіткі на стромкія мерапрыемствы, лекцыі, выстаўкі, канферэнцыі, знаёміцеся з патрэбнымі і карыснымі людзьмі, а затым спрабуеце выкарыстоўваць сувязі сабе на карысць — напрыклад, знайсці высокааплатную работу ў сталічных рэгіёнах. Зноў жа, сумнеўны і рызыкоўны спосаб.
Інавацыі і венчурныя інвестыцыі сёння прыцягваюць усіх: ад масцітых алігархаў да прыватных удзельнікаў краўдфандынгавых кампаній. Сапраўды, можна ўкласці ў развіццё тэхналагічнага стартапу або асобны прадукт, але гэта дорага, доўга і вельмі рызыкоўна.
Зусім неапраўдана і нават небяспечна выглядаюць укладанні ў азартныя гульні, латарэі, спартыўныя і іншыя таталізатары, фонды развіцця перспектыўных прэпаратаў і іншае. За ўсім гэтым стаяць разумныя людзі і яшчэ больш разумныя машыны і праграмы, якія знойдуць спосаб пакінуць вас у лепшым выпадку ні з чым, у горшым — яшчэ і з абавязкам.
Але ж і без іх варыянтаў укладання шмат, на любы густ і на любую стартавую суму. Галоўнае — нічога не баяцца, пачаць, не спыняцца ў атрыманні ведаў і вопыту.
Сяргей КУРКАЧ
Спасылкі
[1] https://zviazda.by/be/tags/syargey-kurkach
[2] https://zviazda.by/be/ekanomika
[3] https://zviazda.by/be/finansy
[4] https://zviazda.by/be/tags/valyuta
[5] https://zviazda.by/be/tags/bankauskiya-uklady
[6] https://zviazda.by/be/tags/akcyi