Усё ізноў устаноўленыя месцы пахаванняў часоў Вялікай Айчыннай вайны будуць мемарыялізаваны, заявіў прэм’ер-міністр Раман Галоўчанка, перадае [2] БелТА.
«Мы думалі, што нашы папярэднікі зрабілі дастаткова для таго, каб усталяваць усе памятныя мясціны, звязаныя з падзеямі Вялікай Айчыннай вайны, мемарыялізаваць месцы масавых пакаранняў смерцю беларускага народа. Сапраўды, была праведзена вялікая праца, але маштаб гэтай трагедыі настолькі вялікі, што, напэўна, за ўсе пасляваенныя гады, Савецкага Саюза і часоў ужо незалежнасці Беларусі мы не змаглі дасягнуць стапрацэнтнага выніку, і з улікам новых фактаў і абставінаў на гэта спатрэбяцца яшчэ доўгія гады, — сказаў Раман Галоўчанка. — Уся беларуская зямля — помнік тых злачынстваў, якія тварылі захопнікі ў нашай краіне. Гэтая праца (па ўсталяванні месцаў пахаванняў часоў ВАВ. — Заўвага. БелТА) актывізавалася ў рамках узбуджанай Генеральнай пракуратурай крымінальнай справы па факце генацыду беларускага народа. За кароткі перыяд часу, пачынаючы з лета, ужо зроблена вялікая праца і выкрываюцца ўсе новыя страшныя падзеі тых дзён. Гэтая праца будзе працягвацца да таго часу, пакуль не будуць устаноўлены ўсе месцы распраў над мірным насельніцтвам і ваеннапалоннымі на тэрыторыі нашай краіны. У будучыні ўсе месцы, якія да гэтага часу былі невядомыя, будуць мемарыялізаваны. Будзе ўвекавечана памяць ахвяр. А пракурорскія работнікі ў рамках расследавання дададуць да матэрыялаў крымінальнай справы гэтыя страшныя знаходкі, якія будуць пацвярджаць факты генацыду беларускага народа ў перыяд 1941-1944 гадоў».
Сёння ў лясным масіве паблізу ўезду на палігоне 120-й асобнай гвардзейскай механізаванай брыгады праводзіцца агляд і канфіскацыя касцяных рэштак і іншых прадметаў з выкрытай ямы-магілы часоў Вялікай Айчыннай вайны — месцы масавага пахавання мірных жыхароў і ваеннаслужачых, усталяванага ў ходзе расследавання крымінальнай справы аб генацыдзе.
Генпракуратура ў ходзе расследавання крымінальнай справы аб генацыдзе атрымала звесткі аб наяўнасці не менш за сем месцаў масавага пахавання жыхароў паблізу ўрочышча Уручча. Паводле архіўных звестак, колькасць пахаваных там з 1941 па 1944 год перавысіла 38 тысяч чалавек. Пільны аналіз атрыманай следствам інфармацыі з розных крыніц дазволіў выявіць у лясным масіве паблізу ўезду на палігон адно з такіх месцаў — у ім могуць знаходзіцца парэшткі больш за 8 тысяч чалавек.
«Што датычыцца гэтага месца непасрэдна, то яго важнасць вельмі вялікая. Гэта досыць буйное, калі можна так сказаць, па колькасці ахвяр месца злачынства нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Ля Мінску да сённяшняга дня было вядома некалькі такіх месцаў масавых пахаванняў. Гэта вядомы мемарыял „Трасцянец“, лагер у Масюкоўшчыне, „Дразды“ — месца расстрэлу савецкіх ваеннапалонных і гэта, напэўна, чацвёртае месца, якое цяпер устаноўлена. Аб яго існаванні было вядома. Адразу пасля вайны ў рамках работы Надзвычайнай камісіі па расследаванні злачынстваў нямецка-фашысцкіх захопнікаў на тэрыторыі БССР было ўстаноўлена месца масавых расстрэлаў мірнага насельніцтва, савецкіх ваеннапалонных. Гэта цэлы шэраг масавых пахаванняў. Але, на жаль, у той час не было прынята дастатковых мер для таго, каб зафіксаваць. Можа, не да таго было, трэба было краіну аднаўляць тэрмінова. Таму, на жаль, арыенціры згубіліся, — адзначыў прэм’ер-мін Істр. — Ведалі пра тое, што недзе ў гэтым раёне знаходзіцца масавае пахаванне, і абеліск на 9-м км Маскоўскай шашы якраз адносіцца да гэтых падзеяў».
Раман Галоўчанка падкрэсліў, што вайскоўцамі і работнікамі пракуратуры было прыкладзена нямала намаганняў для таго, каб ідэнтыфікаваць месца масавага расстрэлу савецкіх грамадзян. «І далей будзе весціся праца па ўсталяванні пакінутых ямаў-магілаў. Па падліках камісіі, не менш за 30 тысяч грамадзян (мірнага насельніцтва, вайскоўцаў) тут пахаваны. Таму, праца будзе працягнутая па пошуку і, вядома, будзе рабіцца ўвекавечанне іх памяці. Пакуль вызначаецца: альбо гэта будзе перапахаванне да існуючых мемарыялаў, альбо будзе стварэнне новага мемарыялу. Гэта залежыць ад шматлікіх фактараў, — дадаў ён. — У такіх месцах асабліва востра адчуваеш тое, што адбывалася з нашым народам, людзьмі, якім выпрабаванням яны падвергліся, наколькі бесчалавечнымі былі агрэсары, захопнікі. Адбывалася гэта зусім нядаўна па гістарычных мерках, таму гэта жывая матэрыя памяці, адчуванне таго, калі закатаваныя нашы продкі глядзяць ужо на нас з вышыні і, напэўна, даюць нам магчымасць успомніць і захаваць гэтую памяць. Зрабіць усё, каб такога больш не паўтарылася».
Раскопкі будуць працягвацца да таго часу, пакуль не будуць устаноўлены ўсе абставіны зверстваў, якія адбываліся тут у гады вайны.
Фота БелТА
Спасылкі
[1] https://zviazda.by/be/palityka
[2] https://www.belta.by/society/view/golovchenko-vse-vnov-ustanovlennye-mesta-zahoronenij-vremen-vov-budut-memorializirovany-465643-2021/
[3] https://zviazda.by/be/tags/vyalikaya-aychynnaya-vayna
[4] https://zviazda.by/be/tags/raman-galouchanka
[5] https://zviazda.by/be/tags/perapahavanne-astankau