Кааліцыя з 10 штатаў падала ў суд на федэральны ўрад ЗША, каб паспрабаваць заблакіраваць патрабаванне абавязковай вакцынацыі ад COVІD-19 медыцынскіх работнікаў. Аб гэтым паведаміла агенцтва Assocіated Press. На думку АР, «гэта азнаменавала новы фронт супраціву штатаў, якія ўзначальваюцца рэспубліканцамі, палітыцы адміністрацыі Джо Байдэна ў дачыненні да пандэміі». Пры гэтым, паводле апошніх апытанняў грамадскай думкі, цяперашняга прэзідэнта ЗША падтрымліваюць толькі 38 % насельніцтва. І 64 % рэспандэнтаў не хацелі б бачыць Джо Байдэна кандыдатам ад дэмакратаў на будучых выбарах 2024 года, піша The Hіll. Рэйтынг адабрэння грамадзянамі ЗША дзейнасці цяперашняга прэзідэнта краіны за першыя дзевяць месяцаў на пасадзе кіраўніка дзяржавы паказаў большае падзенне, чым у любога іншага амерыканскага лідара з часоў Другой сусветнай вайны. Пра гэта гаворыцца ў даследаванні інстытута грамадскай думкі Gallup. Чаму ў ЗША паглыбляецца грамадскі раскол, да чаго гэта можа прывесці?
Перамога Джо Байдэна на прэзідэнцкіх выбарах 2020 года здалася многім амерыканцам выхадам з зацяжнога палітычнага крызісу. Яго папярэднік Дональд Трамп спрабаваў зламаць сістэму амерыканскага істэблішменту, палохаў непрадказальнасцю і радыкальнай рыторыкай. Байдэн, добра знаёмы выбаршчыкам яшчэ з часоў прэзідэнцтва Барака Абамы, здаваўся бяспечным варыянтам для вяртання да больш спакойнай палітыкі. Аднак ужо праз дзевяць месяцаў пасля абрання яго рэйтынгі моцна аселі, і стала зразумела, што амерыканскае грамадства змянілася назаўжды, заўважыла lenta.ru.
«Рэйтынгі прэзідэнта Байдэна ў свабодным падзенні», — паведаміў у кастрычніку тэлеканал FOX. Паводле апытання, на якое спасылаецца сюжэт, цяперашняга кіраўніка дзяржавы падтрымліваюць усяго 37 працэнтаў насельніцтва, а 52 працэнты аб ім негатыўнага меркавання. Праект Fіve Thіrty Eіght, які зводзіць разам даныя дзясяткаў апытанняў, паказвае, што Байдэн насамрэч знаходзіцца ў незайздроснай сітуацыі. Па рэйтынгу падтрымкі ён саступае амаль усім прэзідэнтам апошніх 40 гадоў: прыкметна адстае і ад Барака Абамы, і ад Джорджа Буша-малодшага, і ад Рональда Рэйгана, у меншай ступені — ад Біла Клінтана. Трэнд відавочны — большая частка амерыканцаў расчараваная ў кіраўніку дзяржавы ўжо ў першы год яго прэзідэнцтва.
Байдэна з самага пачатку цяжка было назваць відавочным лідарам Дэмакратычнай партыі ЗША. Яго кандыдатура хутчэй стала вынікам дамовы сярод дэмакратаў: дастаткова знаёмая і прадказальная фігура, якая ў роўнай ступені задавальняе розныя групы ўплыву і дапаможа перамагчы безальтэрнатыўнага кіраўніка рэспубліканцаў Дональда Трампа, адзначыла lenta.ru. Але аказалася, што гэты «кампрамісны» прэзідэнт усё ж не атрымлівае аднадушнай падтрымкі нават ва ўласнай партыі. «Прагрэсіўнае» крыло партыі, якое традыцыйна выступае за больш левую палітыку, не здолела дамовіцца з больш умераным — і па бюджэце, і па міграцыйных мерах. Прамаруджванне ў дзвюх такіх важных галінах пачало ўплываць на імідж прэзідэнта і яго паплечнікаў.
Новы міграцыйны крызіс парадаваў СМІ яркімі карцінкамі, якія нагадваюць аб рабаўладальніцкіх часах. Чарнаскурыя мігранты-гаіцяне, якія ўцякаюць ад коннай паліцыі паўднёвых штатаў, натоўпы бяздомных, якія патрабуюць упусціць іх у краіну, — такія выявы рэзка кантрастуюць з планамі Байдэна адкрыць маладым мігрантам дарогу да амерыканскага грамадзянства. Разам з прамаруджваннем у сацыяльных рэформах гэта паслала прагрэсіўнаму электарату відавочны сігнал: у перадвыбарнай гонцы яго падманулі, абяцанні выкананы не будуць. Сярод чарнаскурага насельніцтва рэйтынг Байдэна ўпаў ужо на 18 працэнтаў, сярод лацінаамерыканцаў — на 16. Папулярнасць сярод моладзі 18—29 гадоў асела на 14 пунктаў. Пры гэтым дэмакратам удалося набраць неабходную на выбарах большасць менавіта дзякуючы маладому пакаленню і этнічным меншасцям, і ад адданасці гэтых груп залежаць вынікі далейшых галасаванняў.
Многія амерыканцы, у рэшце рэшт, проста не лічаць Байдэна легітымным прэзідэнтам: амаль кожны трэці мяркуе, што Трамп насамрэч выйграў выбары 2020 года, а значыць, ва ўладзе ў краіне хлусы і ворагі дэмакратыі. Адсюль градус нянавісці на мітынгах супраць Байдэна: удзельнікі з транспарантамі Fuck Joe Bіden («Да чорта Джо Байдэна») фактычна адлюстроўваюць стаўленне, якое ліберальная частка краіны дэманстравала ўсе чатыры гады, пакуль прэзідэнтам быў рэспубліканец.
«Уся адказнасць за памылкі ўрада — на Джо Байдэне і дэмакратах. Цэны растуць, падаткі рэкордна павялічыліся, на паўднёвай мяжы крызіс, прышчапляцца прымушаюць сілком — і ўсё гэта ў першую чаргу шкодзіць малазабяспечаным супольнасцям і этнічным меншасцям. Такая палітыка проста не працуе», — пераканана старшыня Нацыянальнага камітэта Рэспубліканскай партыі ЗША Рона Ромні Макдэніэл.
Невысокага меркавання аб цяперашнім кіраўніку дзяржавы 95 працэнтаў прыхільнікаў Рэспубліканскай партыі ЗША, а 80 працэнтаў дэмакратаў, наадварот, яго падтрымліваюць. Гэта вялізны разрыў у грамадскай думцы, але далёка не адзіны, падкрэсліла lenta.ru. Калі дэмакратаў у міграцыйным крызісе хвалюе жорсткае абыходжанне з гаіцянамі, то рэспубліканцаў — імкненне дзяржавы ўпускаць у краіну неадукаваных і малакультурных замежнікаў. У тэме каранавіруса дэмакратычныя выбаршчыкі непакояцца з-за таго, што вакцынацыя не ахопіць дастатковай колькасці людзей, а рэспубліканскія — што дзяржава адымае іх свабоды, прымушаючы вакцынавацца і насіць маскі.
Падзяляе грамадства і пытанне ўзброенага гвалту: цяперашняя адміністрацыя збіраецца ўзмацняць жорсткасць закона аб продажы зброі, а яе апаненты ў асноўным упэўненыя, што грамадства тым бяспечней, чым больш у ім агнястрэла. Пакуль кансерватыўныя штаты ўзмацняюць жорсткасць заканадаўства аб абортах, улады Нью-Ёрка ўскладняюць жыццё ўсім, хто хоча насіць пры сабе зброю. Пры гэтым рашэнні Вярхоўнага суда па абодвух пытаннях, якія раней распаўсюджваліся на ўсю краіну, зараз, відаць, можна будзе абысці.
Яшчэ адзін істотны паказчык — стаўленне да асобы Трампа, мабыць, самай неадназначнай постаці ў найноўшай гісторыі ЗША. Яго хочуць бачыць у наступнай прэзідэнцкай гонцы 78 працэнтаў рэспубліканцаў, і гэтая колькасць расце. Пры гэтым сярод дэмакратычнай паловы краіны не жадаюць мець справы з 45-м прэзідэнтам краіны 94 працэнты апытаных.
Аб расколе па ўсіх гэтых пытаннях гавораць яшчэ з 2016 года — тады папулярнасць Трампа стала нечаканасцю для прагрэсіўна настроеных амерыканцаў і выявіла глыбокую нязгоду паміж грамадзянамі краіны. Аднак нядаўняе апытанне, у якім даследчыкі дазволілі падыспытным абмяркоўваць больш вострыя тэмы, прадэманстраваў: раскол у грамадскай свядомасці ЗША пралягае яшчэ глыбей, чым меркавалася.
Большасць выбаршчыкаў па абодва бакі ставяцца з рэзкім недаверам да палітычных апанентаў: рэспубліканцы лічаць дэмакратаў сацыялістамі, а тыя ў адказ падазраюць іх у фашызме. У барацьбе з такім ворагам ключавая амерыканская каштоўнасць — дэмакратыя ўжо не адыгрывае такой значнай ролі: кожны пяты прыхільнік Трампа або Байдэна лічыць, што прэзідэнт можа ўжываць супраць палітычных праціўнікаў меры ў абыход Кангрэса і судовай галіны ўлады.
На фоне гэтага алармісцкія размовы пра новую грамадзянскую вайну, хай і халодную, — ужо не проста яскравая метафара: прыкладна палова выбаршчыкаў абодвух прэзідэнтаў па меншай меры задумваецца аб магчымасці падзяліць краіну, «пазбавіўшыся» такім чынам ад насельніцтва штатаў, дзе галасуюць за іх праціўнікаў. «Раскол глыбокі, шырокі і вельмі небяспечны. Яго маштабы беспрэцэдэнтныя, і гэта нялёгка будзе выправіць», — лічыць дырэктар UVA Сenter for Polіtіcs Лары Сабата.
«Амерыканскія палітыкі часта нацкоўваюць адну частку грамадзян на іншую з папулісцкіх меркаванняў. Пакуль ні аб якім адзінстве гаворкі не ідзе. І гэта прамы вынік дзейнасці амерыканскіх эліт, якія нават не спрабавалі ліквідаваць сацыяльную няроўнасць і вырашаць расавыя праблемы. Замест гэтага ўвагу грамадства пераключалі на знешніх сапернікаў ЗША», — растлумачыў rt.com навуковы супрацоўнік Цэнтра даследавання праблем бяспекі РАН Канстанцін Блахін. Гэтае меркаванне падзяляе і галоўны навуковы супрацоўнік Інстытута ЗША і Канады РАН Уладзімір Васільеў: «Цяпер сітуацыя ў ЗША нагадвае падзеі 1860 года, калі абранне Лінкальна справакавала Грамадзянскую вайну». Прычым, як лічыць эксперт, у Штатах «ніхто не ведае адказу на пытанне, як трэба дзейнічаць на самай справе, таму ўнутраныя рознагалоссі будуць толькі расці».
Зацяглы палітычны крызіс у Злучаных Штатах не збаўляе тэмпу. Адна з яркіх праяў гэтага крызісу — той факт, што за апошнія 20 гадоў тры разы ўзнікала скандальная сітуацыя на выбарах», — заўважыў aіf.ru намеснік дырэктара Інстытута гісторыі і палітыкі МПГУ, член праўлення Расійскай асацыяцыі палітычнай навукі Уладзімір Шапавалаў. Што будзе далей, прадказаць цяжка, аднак палярызацыя амерыканскага грамадства захоўваецца. І калі раней тыповым выбаршчыкам быў цэнтрыст, які не прытрымліваўся нейкіх пэўных ідэалагічных поглядаў, то зараз такіх «нейтралаў» у ЗША становіцца ўсё менш. «Адбываецца радыкалізацыя флангаў палітычнай прасторы ЗША», — канстатуе эксперт.
Амаль 90 працэнтаў апытаных згодны, што калі іншы бок даб'ецца свайго, то ў амерыканскай дзяржаве ім не будзе месца. У абодвух выпадках гэта звязана з расчараваннем не ў палове сваіх суграмадзян, а ва ўсёй сістэме цалкам: дзве траціны амерыканцаў, мяркуючы па апытанні, лічаць, што цяперашнія Злучаныя Штаты — не дэмакратычны рэжым, а сістэма, пабудаваная ў інтарэсах уплывовых і багатых людзей. Пры гэтым тыя ж дзве трэці перакананы, што справіцца з такім станам спраў толькі моцны лідар, здольны «ўзяць закон у свае рукі» для барацьбы з «небяспечнымі» групамі насельніцтва — у тым ліку з дапамогай цэнзурных абмежаванняў. Вобраз расколатай, разгубленай і паглынутай міжусобіцамі Амерыкі, пра які заўважаў The Wall Street Journal, стаў рэальнасцю. Раскол працягвае паглыбляцца, і як ЗША справяцца з гэтым крызісам — пакуль незразумела нават экспертам.
Захар БУРАК
Спасылкі
[1] https://zviazda.by/be/author/zahar-burak
[2] https://zviazda.by/be/u-svece
[3] https://zviazda.by/be/kantynenty
[4] https://zviazda.by/be/tags/zsha
[5] https://zviazda.by/be/tags/karanavirus
[6] https://zviazda.by/be/tags/vakcynacyya