У некалькі найбліжэйшых месяцаў Еўрапейскі саюз чакаюць «няшчасці», якія могуць прывесці да росту інфляцыі. Пра гэта паведаміла інфармагенцтва РІА «Навіны» са спасылкай на газету The Fіnancіal Tіmes. У прыватнасці, еўразона аказалася ў зоне рызыкі ўзнікнення рэцэсіі. На думку FT, Еўрапейскі цэнтральны банк павінен спыніць займацца грашова-крэдытнай падтрымкай эканомікі Еўрасаюза і ўзняць працэнтныя стаўкі. У маі інфляцыя ў ЕС перавысіла 8 працэнтаў, але замест эканоміі еўрапейскія краіны плануюць павялічыць выдаткі. Прычым такое рашэнне было прынята на фоне нязначнага росту ВУП еўразоны: у апошнім квартале мінулага года гэты паказчык павялічыўся толькі на нязначныя 0,3 працэнта, а сёлета ў першым квартале — увогуле на 0,2. Адмена каранавірусных абмежаванняў прывядзе да росту попыту, аднак ён будзе стрымлівацца з-за росту цэн на энерганосьбіты. Як заўважаюць эксперты, цяпер ёсць прыкметы таго, што рост цэн на тавары і паслугі ў Старым свеце становіцца больш маштабным, адпаведна павялічваецца і сацыяльнае напружанне ў грамадстве. Чаму калоціць Еўропу?
Еўропа і ЗША сутыкнуліся з небывалым ростам інфляцыі. Францыя, Бельгія, Германія, Іспанія, Чэхія, Данія — адна за адной еўрапейскія краіны ўкочваюцца ў наймацнейшую за дзесяцігоддзі гадоў інфляцыю. Людзям даводзіцца эканоміць на ўсім, у тым ліку на прадуктах харчавання, піша Baltnews.
Упершыню за 50 гадоў узровень інфляцыі ў Германіі дасягнуў рэкордных 7,9 працэнта. Больш за ўсё рост цэн ударыў па бедных сем'ях. Апытанне ARD паказала, што амаль палова жыхароў Германіі (47 працэнтаў) вымушана эканоміць на асноўным — прадуктах і электраэнергіі. З улікам стану спраў амаль 60 працэнтаў выказалі сваё неадабрэнне дзеяннямі ўрада Германіі.
Падобная сітуацыя назіраецца і ў Польшчы. Каля 90 працэнтаў сем'яў вымушаны скарачаць траты з-за росту цэн на прадукты харчавання і электраэнергію. Па падліках выдання Rzeczpospolіta, практычна кожная трэцяя хатняя гаспадарка зводзіць канцы з канцамі.
У Францыі грамадзяне вымушаны адмаўляцца ад падгузкаў і такім чынам эканомяць на карысць аплаты электраэнергіі, паліва і пітной вады. Упершыню за некалькі дзесяцігоддзяў інфляцыя ў краіне пабіла ўсе рэкорды, падскочыўшы на 5,2 працэнта. Грамадзяне скардзяцца, што пачалі сачыць за зніжкамі ў супермаркетах, каб сэканоміць. Між тым урад краіны плануе выдаваць прадуктовыя талоны жыхарам з нізкімі даходамі. Такія меры сацыяльнай падтрымкі могуць спатрэбіцца 8 мільёнам французаў, якія ўжо зараз не могуць дазволіць сабе якасныя прадукты харчавання.
Інфляцыя ў Вялікабрытаніі за апошнія месяцы б'е рэкорды. Пры гэтым Банк Англіі чакае яе паскарэння да двухзначных лічбаў (звыш 10 працэнтаў) да канца года. Мільёны брытанскіх сем'яў сутыкнуліся з беспрэцэдэнтным ростам цэн на электрычнасць і газ пасля павышэння ў красавіку коштавага парога на энергію на 54 працэнты. Паводле даных брытанскага выдання The Guardіan, з-за росту цэн на энергарэсурсы, выкліканага санкцыямі супраць Расіі, узімку 6 мільёнаў хатніх гаспадарак у Вялікабрытаніі могуць сутыкнуцца з адключэннем электрычнасці.
З-за павелічэння кошту электраэнергіі, паліва і ўгнаенняў у маі рост цэн на прадукты харчавання ў Вялікабрытаніі дасягнуў найвышэйшага ўзроўню за апошнія 13 гадоў. Эксперты лічаць, што цэны ў краіне яшчэ далёкія ад пікавых паказчыкаў. Шэраг кампаній, якія працуюць у сферы харчовых тавараў, папярэдзілі, што кошт іх прадукцыі будзе павялічвацца.
Найвышэйшы ўзровень інфляцыі фіксуецца ў краінах Балтыі. Эстонія з паказчыкам у 20,1 працэнта ўзначаліла антырэйтынг краін еўразоны па тэмпах росту цэн у маі. Эксперты зазначаюць, што рост інфляцыі абумоўлены павышэннем кошту энерганосьбітаў, харчавання, прамысловых тавараў, а таксама паслуг. Пры гэтым чакаць запаволення павышэння цэн у найбліжэйшыя месяцы не варта. Паводле некаторых прагнозаў, інфляцыя можа запаволіцца да канца года. Аднак верагоднасць дэфляцыі вельмі нізкая: цэны, хутчэй за ўсё, так і застануцца вельмі высокімі.
Энергетычны крызіс сур'ёзна ўдарыў па еўрапейскіх кампаніях. Не вытрымліваючы росту цэн на энерганосьбіты, вытворцы Старога Свету зніжаюць аб'ёмы вытворчасці, а ў некаторых выпадках закрываюць свае заводы. Пра гэта гаворыцца ў артыкуле амерыканскага выдання The Wall Street Journal, паведаміла RT. Гадамі прамысловыя прадпрыемствы ў Еўропе працавалі дзякуючы танным энергарэсурсам, якія закупляюцца ў Расіі. Аднак пасля пачатку канфлікту ва Украіне сітуацыя ў корані змянілася. Цэны на нафту і газ узляцелі, а значыць, і выдаткі на вытворчасць рэзка ўзраслі. Перш за ўсё пацярпелі вытворцы энергаёмістай прадукцыі — угнаенняў, сталі, хімікатаў.
Еўрапейскім кампаніям усё цяжэй вытрымліваць канкурэнцыю з іншымі вытворцамі, якія маюць вытворчыя магутнасці ў рэгіёнах, дзе кошт энерганосьбітаў значна ніжэйшы, чым у Еўропе. Так, расце канкурэнцыя з боку амерыканскіх кампаній, бо ў ЗША кошт блакітнага паліва ўтрая ніжэйшы, чым у Еўропе. Эксперты адзначаюць, што высокія цэны на нафту і газ адаб'юцца не толькі на прамысловай вытворчасці, але ў цэлым на эканамічным росце ў Еўропе. Так, прагназуецца, што нямецкая эканоміка, якая лічыцца найбуйнейшай у Еўропе, скароціцца пад ціскам высокіх цэн на энерганосьбіты. Калі падача расійскага газу спыніцца, прамысловасць ФРГ не зможа нармальна функцыянаваць, тысячы немцаў могуць страціць работу.
Пагоня краін Еўропы за газам можа прывесці будучай зімой да дэфіцыту энергарэсурсаў, заўважыла CNN, прадракаючы «бойку» за блакітнае паліва. Еўрапейцы пачалі навыперадкі скупляць звадкаваны прыродны газ (ЗПГ), дэстабілізаваўшы ўвесь рынак. Аднак калі краінам ЕС удасца «рэзка знізіць» залежнасць ад расійскага газу, агульнасусветны попыт на сыравіну да канца гэтага года перавысіць прапанову на 26 мільёнаў тон.
Адмовіўшыся ад расійскага газу, «Еўропа дэстабілізавала ўвесь сусветны рынак ЗПГ, які ўступіў у новы год у стане няўстойлівай раўнавагі пасля бурнага 2021 года», — згадала CNN аналітычную запіску кансалтынгавай фірмы Rystad Energy. «Узніклі ўсе ўмовы для ўстойлівага дэфіцыту паставак, росту цэн, крайняй валацільнасці, узыходзячай тэндэнцыі на рынках і актывізацыі газавай геапалітыкі», — адзначаецца ў дакуменце.
Еўрапейскі саюз — найгалоўнейшы віноўнік у дарагоўлі прадуктаў харчавання ў свеце, заявіў у эфіры тэлеканала «Беларусь 1» кіраўнік цэнтра палітэканамічных даследаванняў Інстытута новага грамадства расійскі эканаміст Васіль Калташоў. «Фактычна выкананы прагноз Сусветнага банка датэрмінова аб росце цэн на нафту, энергарэсурсы, угнаенні, прадукты харчавання — на ўсё. Рост у сярэднім на 50 працэнтаў. Кіраўніцтва Сусветнага банка можа выпісаць Ленінскую прэмію за перавыкананне плана тым, хто забяспечыў такі рост цэнавых паказчыкаў», — сказаў Васіль Калташоў.
Паводле яго слоў, гэта катастрофа, якая пагражае вялікай колькасці краін. «І, самае галоўнае, у гэтай катастрофе Захад адыгрывае вырашальную ролю. Ён галоўны вінаваты. Еўрапейскі саюз якраз і стварае ў максімальнай ступені рост сусветных цэн, — адзначыў эксперт. — Як ён гэта робіць? Сваёй палітыкай санкцый, якая перш за ўсё спараджае хаос: транспартны хаос, дэфіцыт то адных, то іншых тавараў, а пасля рост цэн. І гэты рост цэн далей перакідваецца на сусветны рынак, дапамагае гэтаму, вядома, паслабленне еўрапейскай валюты па стаўленні да долара».
«Еўракратыя, брусельская бюракратыя, якую ненавідзяць народы Еўропы — французы, венгры, палякі, нават галандцы і датчане, не кажучы ўжо пра грэкаў і іспанцаў, — вядзе не толькі Еўрапейскі саюз да нарастаючай дарагоўлі і вельмі высокай інфляцыі (яна ёсць ужо), але падштурхоўвае і сусветны дэфіцыт харчавання і дарагоўлю», — канстатаваў Васіль Калташоў.
Мы зараз назіраем пачатак знішчэння Еўрапейскага саюза. Аб гэтым у праекце «У тэме» на YouTube-канале БелТА заявіла доктар палітычных навук, прафесар МДІМЗ Алена Панамарова. «Першая ластаўка — гэта пандэмія. Цяпер — украінскі крызіс, санкцыі і ўсё, што з імі звязана, міграцыйны крызіс і гэтак далей — гэта ўсё працуе на забойства Еўрапейскага саюза, — адзначыла яна. — Дарэчы, вельмі актыўна сябе паводзіць Лондан па цэлым шэрагу кірункаў. Ён спрабуе стварыць сваю макраэканамічную зону. У прыватнасці, невыпадковы быў візіт Борыса Джонсана ва Украіну, і невыпадкова ён, нягледзячы на каласальную незадаволенасць яго палітыкай, пераадолеў вотум недаверу і працягне сваё прэм'ерства. Таму што ён зусім не выпадковы чалавек там і на яго завязаныя вельмі вялікія людзі, якія зацікаўлены ў расчышчэнні не толькі тэрыторыі Украіны, але і расчышчэнні Еўрапейскага саюза. Яго трэба зламаць і будуць ламаць, вядома, некалькі гадоў. Але ўсё роўна яго зламаюць. А Еўропа загразне ў хаосе вайны, параўнальным з «цёмнымі стагоддзямі».
На фоне ўкраінскага крызісу Еўропа поўнасцю падпарадкавалася Амерыцы і Вялікабрытаніі і сапсавала адносіны з Расіяй, за што рэгіён будзе вымушаны заплаціць высокую цану, лічыць аналітык Geopolіtіka Марыа Стэфанаў. Ён адзначыў, што, нягледзячы на ??гучныя заявы аб самастойнасці і адзінстве Еўрасаюза, насамрэч усе рычагі еўрапейскай палітыкі кантралююць Вашынгтон і Лондан. «Еўрапейскі саюз дэ-факта застаўся без уласных геапалітычных магчымасцяў, якія еўрапейцы з такой стараннасцю спрабавалі стварыць, і без магчымасці самастойна дзейнічаць не толькі на міжнароднай арэне, але нават на еўрапейскім полі», — заўважыў эксперт.
Дзякуючы хітрай гульні Вашынгтон і Лондан абгрунтавана ўзялі пад кантроль еўрапейскія кантынентальныя справы, заўважыў Марыа Стэфанаў. Цяпер уся Еўропа на чале з Германіяй накіравалася да амерыкана-брытанскага цэнтра еўраатлантычных сувязяў. Стратэгічны компас ЕС заблакіраваны на доўгія гады, адзначыў аналітык. «У выніку Еўропа і Еўрапейскі саюз з іх грамадзянамі заплацяць даражэй за ўсіх», — перакананы Марыа Стэфанаў.
Сёння Еўропа вельмі ўразлівая, і гэта можа прывесці да расколу Еўрасаюза. Такой думкай на YouTube-канале БелТА падзяліўся палітолаг Юрый Шаўцоў. «Новая Еўропа, якая правакуе канфлікт з Расіяй, у сваёй дыпламатычнай гульні выкарыстоўвае інтарэсы Злучаных Штатаў і наадварот — адстойвае іх інтарэсы ўнутры ЕС. Гэтыя інтарэсы не прадугледжваюць наяўнасці моцнага канкурэнта ЗША і Кітая. Таму Новая Еўропа ў сваёй барацьбе за выжыванне расколвае ЕС і садзейнічае паслабленню яго канкурэнтаздольнасці. У сваю чаргу Старая Еўропа можа выступіць рэальным канкурэнтам ЗША», — лічыць Юрый Шаўцоў.
Тым не менш, на думку палітолага, у Еўропы існуе шмат унутраных і знешніх праблем, якія могуць прыбраць яе з дошкі глабальнай канкурэнтаздольнасці. «На поўдні ад Еўропы знаходзіцца Афрыка. Сёння там колькасць жыхароў складае каля 900 мільёнаў чалавек. Паводле ацэнак ААН, да 2050 года іх будзе ад 1,5 да 2,5 мільярда. Уся гэтая маса, у асноўным жабрацкае насельніцтва, навісае над Старой Еўропай. Бар'ерамі для гэтай масы выступаюць пустыня Сахара, Міжземнае мора і арабская частка ісламскага свету. Рэвалюцыі тыпу лівійскай руйнуюць гэты бар'ер, і насельніцтва пачынае імкнуцца да эміграцыі ў ЕС. Таму нават з прычыны наяўнасці афрыканскай дэмаграфічнай праблемы Еўропа сёння з'яўляецца вельмі ўразлівай да глабальнай канкурэнтаздольнасці серыяй лакальных войнаў», — выказаў сваё меркаванне Юрый Шаўцоў. Такім чынам, перспектывы выглядаюць надзвычай змрочнымі. Старому свету варта тэрмінова шукаць варыянты выйсця з сітуацыі, якая ўжо ў хуткім часе можа дасягнуць пункта невяртання.
Захар БУРАК
Спасылкі
[1] https://zviazda.by/be/author/zahar-burak
[2] https://zviazda.by/be/palityka
[3] https://zviazda.by/be/tags/europa
[4] https://zviazda.by/be/tags/eurazona
[5] https://zviazda.by/be/tags/rost-inflyacyi
[6] https://zviazda.by/be/tags/eurasayuz
[7] https://zviazda.by/be/tags/rost-vup