Разрыў кантрактаў, страта тысяч працоўных месцаў, рынкаў збыту і ў канчатковым выніку банкруцтва. Усё гэта пагражае польскім кампаніям, якія пацярпелі ад нядаўніх санкцый ЕС і дзеянняў Беларусі ў адказ, што забараніла ўезд у сваю краіну еўрапейскім грузавікам, адзначыў партал навін Onet.pl. Еўрасаюз наклаў забарону на грузаперавозкі аўтатранспартам, зарэгістраваным у Беларусі і Расіі. Такое рашэнне было прынята на фоне канфлікту ва Украіне, а таксама пад ціскам крытыкі з боку ўкраінцаў. Раней перад тэрміналам у Карошчыне (Любускае ваяводства) побач з польска-беларускім пагранічным пераходам украінцы ладзілі пратэсты і блакады, патрабуючы поўнага закрыцця гандлю з Беларуссю і Расіяй. Аднак уведзеныя Еўрасаюзам санкцыі спрацавалі супраць польскіх кампаній. Да чаго прывялі абмежаванні?
Напрыканцы сакавіка мытныя брокеры накіравалі ўраду Польшчы ліст з просьбай прыняць захады, якія маглі б кампенсаваць страты мытнай галіны ў сувязі з еўрапейскімі санкцыямі. У лісце гаворыцца, што санкцыі ЕС, уведзеныя ў пачатку сакавіка, прывялі да скарачэння гандлю таварамі, якія імпартуюцца з Расіі і Беларусі, прыкладна на 90 працэнтаў.
У выніку мытныя брокеры аказаліся на мяжы банкруцтва. 4 чэрвеня заканчваецца пераходны перыяд для рэалізацыі заключаных кантрактаў, пасля чаго гандаль поўнасцю спыніцца. «У выніку большасць мытных арганізацый страціць сваю фінансавую ліквіднасць і будзе вымушана згарнуць дзейнасць», — гаворыцца ў лісце. Зварот брокераў быў накіраваны прэм'ер-міністру Польшчы Матэвушу Маравецкаму, міністру развіцця і тэхналогій Пятру Новаку, упаўнаважанаму па справах малога і сярэдняга бізнесу Адаму Абрамовічу і ваяводзе Любускага ваяводства Уладзіславу Дайчаку. Адказ прыйшоў толькі з Міністэрства развіцця і тэхналогій. Але, паводле слоў кіраўніка Польскай палаты мытні, лагістыкі і экспедытавання Пятра Голдына, атрыманы адказ «не мае нічога агульнага з бягучай сітуацыяй і ніякім чынам не звязаны з праблемамі галіны». Астатнія адрасаты, уключаючы прэм'ера Матэвуша Маравецкага, не адказалі на запыты прадпрымальнікаў дагэтуль.
Тавары з Расіі і Беларусі ў любым выпадку будуць паступаць у ЕС, але на грузавіках, зарэгістраваных у краінах, якія не трапляюць пад санкцыі, пераканана кіруючы дырэктар мытнага агенцтва Termіnus Group з Беластока Эвеліна Грыгатовіч-Шумоўская. «Цяпер Эльдарада пачнецца для грузавікоў з Казахстана, Узбекістана, Азербайджана, Пакістана, Турцыі, Сербіі, Чарнагорыі, Малдовы і, вядома, Украіны», — заўважыла яна.
Для польскіх прадпрымальнікаў сітуацыя іншая. «Усім, хто звязаны з усходняй мяжой, пагражае банкруцтва. Страты завоблачныя, таму што акрамя разрыву шматгадовых дагавораў аб супрацоўніцтве паміж галінамі людзі ўнеслі вялізныя перадаплаты за тавары, якія не могуць прывезці. Акрамя таго, блакіроўка рахункаў азначае, што нават калі тавар быў прададзены і дастаўлены, грошы былі замарожаныя. Кожная галіна, якая гандлявала з Беларуссю і Расіяй, будзе паралізаваная, а ў нашай галіне гэта поўны параліч», — тлумачыць прэзідэнт мытнага агенцтва DTA Яраслаў Мысткоўскі. Прадпрымальнікі дасведчаны аб міжнароднай сітуацыі і чулі аргументы еўрапейскіх улад, якія прынялі рашэнне ўвесці санкцыі. «Аднак санкцыі ўдарылі настолькі моцна, што без якой-небудзь дзяржаўнай дапамогі нам будзе складана выжыць. Калі нейкі час мы будзем у мінусе, выхаду няма — давядзецца аб'явіць сябе банкрутамі», — прагназуе Яраслаў Мысткоўскі.
Санкцыі таксама зменяць рынак працы, шмат людзей застануцца без работы. Як адзначае Пётр Голдын, палякі будуць яе шукаць, не ставячы ніякіх умоў. «Пытанне толькі ў тым, хто зможа даць ім гэтую работу? І зноў жа яе будуць прапаноўваць канцэрны, а не дробныя агенцтвы. Так што малое прадпрымальніцтва мы дакладна заб'ём, а яно мае вельмі вялікі працэнт на рынку працы», — кажа Пётр Голдын.
Акрамя брокераў, санкцыі ўдараць па многіх польскіх транспартных кампаніях. «Польскія міжнародныя аўтаперавозчыкі заўсёды былі заложнікамі геапалітыкі», — падкрэслівае Ганна Бжэзінская-Рыбіцкая з Асацыяцыі міжнародных аўтамабільных перавозчыкаў (ZMPD) у Польшчы. Па ацэнках ZMPD, у выніку санкцый ЕС пацерпяць каля дзвюх тысяч польскіх транспартных кампаній, у штаце якіх працуюць 20 тысяч кіроўцаў. Калі дадаць сюды членаў сем'яў гэтых кіроўцаў, атрымліваецца, што ад заробку, звязанага з перавозкай грузаў на Усход, залежаць амаль 100 тысяч чалавек, зазначае Ганна Бжэзінская-Рыбіцкая.
ZMPD нагадвае: польскія перавозчыкі вазілі грузы не толькі ў Беларусь і Расію, але і рухаліся транзітам праз гэтыя дзве краіны, у тым ліку ў Манголію, Узбекістан і Казахстан. Праз абмежаванні на ўезд для перавозчыкаў з ЕС, уведзеных беларускімі ўладамі ў адказ на еўрапейскія санкцыі, польскія кампаніі сутыкнуліся з непрыемнымі наступствамі. «Закрыццё транзіту праз Беларусь і нявызначаная сітуацыя з магчымымі забаронамі на перавозкі ў Расію, з яе або праз яе тэрыторыю паставілі нашых перавозчыкаў, якія заключалі доўгатэрміновыя кантракты з прадпрыемствамі ў далёкай Азіі,
у вельмі складанае становішча. Па сутнасці, у іх ёсць два варыянты: альбо плаціць сур'ёзныя кампенсацыі за сарваныя кантракты, альбо паспрабаваць аб'ехаць — праз Турцыю і Іран, — што, вядома, звязана са значна большым часам на перавозку і значна больш высокімі транспартнымі выдаткамі», — тлумачыць прадстаўнік ZMPD.
Па словах перавозчыкаў,
у кароткатэрміновай перспектыве ланцужок паставак можа быць парушаны, а ў доўгатэрміновай польскія кампаніі будуць заменены транспартнымі кампаніямі з-за межаў ЕС. «Мы ўжо назіраем усплёск цікавасці да ўсходняга напрамку з боку сербаў і туркаў. Для прадстаўнікоў гэтых краін вымушаная адмова польскіх кампаній ад перавозак у гэтым напрамку падобная на выйгрыш у латарэю», — лічыць Ганна Бжэзінская-Рыбіцкая.
Журналісты Onet.pl пагутарылі з кіраўнікамі польскіх транспартных кампаній, якія пацярпелі ад санкцый ЕС і мер Беларусі ў адказ. У кампаніі Artex Transport распавялі аб планаваных скарачэннях штата. «Магчыма, я буду вымушаны не толькі звольніць людзей, але і закрыць усю кампанію. Каля 80 працэнтаў нашых грузаперавозак ішлі на Усход. Астатнія — на Захад. Вы самі бачыце, што гэта канец для нас», — кажа кіраўнік кампаніі Артур Камінскі. На пытанне журналіста, ці не звярталася прадпрыемства да ўрада па дапамогу, Артур Камінскі заявіў, што ў Польшчы няма з кім размаўляць. «Вы смеяцеся? Якая дапамога ад дзяржавы? З кім нам пагаварыць? Міністр інфраструктуры Анджэй Адамчык толькі называе сябе міністрам інфраструктуры. Праз чатыры хвіліны ён сыходзіць са сходу, застаецца толькі яго намеснік і лье нам ваду. Тут нічога не мяняецца гадамі», — кажа ён.
З аналагічнымі праблемамі сутыкнуўся і кіраўнік кампаніі Anіka-Trans Кшыштаф Стшала. «Палова нашых грузавікоў перавозіла тавары з заходніх рынкаў ва ўсходнія краіны. На дадзены момант мы губляем рынкі. Мы, безумоўна, панясём вялізныя страты. Цяпер дзевяць нашых аўтамабіляў знаходзяцца за межамі Польшчы, у тым ліку ў Казахстане. Я не ведаю, ці змогуць яны наогул вярнуцца ў Польшчу», — кажа Кшыштаф Стшала. Прадпрымальнік не ведае, як рэалізаваць свае кантракты. «Турцыя і Каспійскае мора — вельмі непрадказальныя маршруты. Гэта таксама вялікія выдаткі і лішні час. Мы адмовіліся ад гэтай ідэі раней», — дадае Кшыштаф Стшала. Для польскіх прадпрымальнікаў з транспартнай сферы падзеі ва Украіне сталі свайго роду кульмінацыяй нарастаючых праблем у галіне. На працягу многіх гадоў міжнародныя аўтамабільныя перавозкі развіваліся без дапамогі дзяржавы, пры гэтым прыносячы значныя даходы ў дзяржбюджэт.
«Варта даць зразумець усім, што ў польскіх транспартных кампаній з офісамі ва ўсходняй частцы Польшчы ёсць выбар: яны альбо едуць на Усход, альбо не едуць і аб'яўляюць сябе банкрутамі. Нямногія паедуць на Захад, хаця б з-за «пакета мабільнасці» (які абавязвае дальнабойшчыкаў кожны месяц вяртацца на адпачынак па месцы прапіскі. — Заўв. БелТА) і значна больш высокіх, асабліва сёння, затрат на паліва, не кажучы ўжо аб радыкальна ўзрослай канкурэнцыі ў апошнія месяцы.Так ці інакш, змяненні ў палажэннях «пакета мабільнасці» зрабілі польскіх перавозчыкаў занадта дарагімі для заходніх партнёраў на дадзены момант. І гэта выкліча скарачэнне нашай прапановы і, як вынік, вымушаны сыход з гэтага рынку», — прагназуе Ганна Бжэзінская-Рыбіцкая.
У перавозчыкаў, якія заўсёды ездзілі толькі ва ўсходнім напрамку, няма ніякага плана Б. Яны не былі гатовы да сітуацыі, што ўзнікла два месяцы таму. «Польскія міжнародныя аўтамабільныя перавозкі на Усход паміраюць», — падкрэслівае Ганна Бжэзінская-Рыбіцкая. Асацыяцыя міжнародных аўтамабільных перавозчыкаў раней звярталася да ўрада Польшчы з просьбай кампенсаваць страты транспартных кампаній. Перамовы па гэтым пытанні працягваюцца. Аднак польскім перавозчыкам дапамога патрэбная зараз, заключае Onet.pl, таму што ў найбліжэйшай будучыні — пасля банкруцтваў кампаній — яна ўжо будзе нікому не патрэбная.
Безадказная палітыка польскага ўрада прывядзе да катастрафічнай інфляцыі ў краіне. Пра гэта заявіў польскі эканаміст, колішні прэм'ер-міністр Польшчы Марэк Белька, паведаміў Onet.pl. Экс-прэм'ер лічыць, што краіна рушыць па сцэнарыі «эканамічнай катастрофы». На думку эксперта, на рост цэн паўплывала ў тым ліку запозненая рэакцыя польскага Нацбанка. «Інфляцыя, якую мы вымералі ў сакавіку, з'яўляецца вынікам росту цэн на імпартныя тавары і бесклапотнай эканамічнай палітыкі ў апошнія гады. З аднаго боку, у нас была запозненая рэакцыя на інфляцыю з боку Нацбанка, а з другога — пастаяннае павелічэнне расходаў дзяржбюджэту. Такія асноўныя прычыны інфляцыі», — сказаў Марэк Белька. Ён папярэджвае, што цэны будуць яшчэ вышэйшыя. «Мы ўжо ўступілі ў пандэмію з інфляцыяй, вышэйшай за запланаваную», — сказаў Марэк Белька.
Раней паведамлялася, што Польшча ўступіла ў этап галапуючай інфляцыі. У сакавіку яна складала 10,9 працэнта. У апошні раз двухзначны рост цэн адбыўся ў Польшчы ў 2000-м. Пры гэтым Нацбанк папярэдзіў, што высокая інфляцыя захаваецца як мінімум да 2024 года.
У мінулым месяцы ў Польшчы зноў значна падаражэлі прадукты харчавання і бытавая хімія. Пра гэта сведчыць аналіз рознічных цэн, праведзены ў сакавіку кампаніямі UCE Research, Hіper-Com Poland і WSB Unіversіtіes, паведаміў польскі інфармацыйны партал радыё RMF 24. У час даследавання былі прааналізаваны цэны на 12 катэгорый тавараў, уключаючы прадукты харчавання, харчовыя дабаўкі, напоі і бытавую хімію. Аказалася, што цэны на ўсе 12 катэгорый тавараў паказалі рост. Аналіз сведчыць, што ў Польшчы зафіксаваны найбольшы рост цэн на маслатлушчавую прадукцыю. Так, у сакавіку ў гадавым вылічэнні маргарын падаражэў на 41,6 працэнта, алей — на 29,2 працэнта. Цэны на муку за год выраслі на 28 працэнтаў, цукар падаражэў на 10,1. Цана на мяса за год вырасла ў сярэднім на 22,1 працэнта. Найбольшы скачок зафіксаваны на ялавічыну — 30,2 працэнта, мяса птушкі падаражэла на 15,2, свініна — на 12 працэнтаў. Малочныя прадукты падаражэлі ў сярэднім на 10 працэнтаў. Больш за ўсё цэны ўзняліся на сыр — 25,7 працэнта. Цэны на агародніну ў сярэднім выраслі на 20,5 працэнта, на садавіну — 12,3 працэнта. Зразумела, усё гэта моцна ўдарыла па дабрабыце палякаў. Агульная сітуацыя ўскладняецца тым, што «Газпрам» прыпыніў пастаўкі газу ў Польшчу з-за яе адмовы разлічвацца расійскімі рублямі.
Тым часам стала вядома, што міністр нацыянальнай абароны Польшчы Марыюш Блашчак падпісаў з амерыканскім бокам дагавор на пастаўку рэспубліцы 250 танкаў Abrams, паведаміла ТАСС. Агульны кошт гэтай тэхнікі складае каля 20 мільярдаў злотых (больш за 4,2 мільярда еўра), што з'яўляецца найбуйнейшым кантрактам на закупку ўзбраення для польскага войска. 250 машын хопіць для аснашчэння чатырох танкавых батальёнаў. Яны паступяць у новую, 18-ю дывізію на ўсходзе краіны. Пагадзіцеся, на фоне эканамічнай катастрофы рэкордныя вайсковыя выдаткі выглядаюць проста вар'яцкімі.
Зрэшты, такія дзеянні варта ўспрымаць у пэўным кантэксце. Польшча разглядаецца ЗША перш за ўсё як плацдарм для наступлення НАТА на Расію. Пра гэта ў эфіры «Альфа-радыё» заявіў палітолаг Вадзім Баравік. «Калі Польшча думае, што ёй падрыхтавана роля квітнеючай усходнееўрапейскай краіны, якая будзе паспяхова канкурыраваць з Германіяй, яна памыляецца, — адзначыў палітолаг. — Прыбалтыйскім рэспублікам, якія просяць, чакаюць новыя дывізіі і напампоўваюцца ўзбраеннямі, і Польшчы амерыканцамі падрыхтавана роля зоны, адкуль будзе пачынацца вострая фаза ваеннай аперацыі з боку НАТА». Такі вось расклад. І дабрабыт простых палякаў у такой «схеме» пытанне з разраду другарадных.
Пётр ДУНЬКО
Спасылкі
[1] https://zviazda.by/be/author/pyotr-dunko
[2] https://zviazda.by/be/palityka
[3] https://zviazda.by/be/tags/polshcha
[4] https://zviazda.by/be/tags/sankcyi
[5] https://zviazda.by/be/tags/eurasayuz
[6] https://zviazda.by/be/tags/es
[7] https://zviazda.by/be/tags/belarus
[8] https://zviazda.by/be/tags/rasiya