«Пры ўсіх рызыках, пагрозах, пры ўсіх нападках на Беларусь мы паслядоўна прытрымліваемся прынцыпаў міралюбівай знешняй палітыкі. Нашы ініцыятывы па запуску глабальнага дыялогу па бяспецы — крокі, якіх вельмі чакаюць людзі. На ўсіх кантынентах. Чакаюць і ад сваіх палітыкаў», — гаварыў кіраўнік дзяржавы на ўрачыстым сходзе, прымеркаваным да Дня Незалежнасці ў ліпені гэтага года.
Разам з тым, міралюбівая палітыка і паважлівае стаўленне да замежных партнёраў не выключаюць эканамічнай зацікаўленасці Беларусі ў супрацоўніцтве з рознымі краінамі. Эканоміка нязменна застаецца на чале ўсяго. А выбудоўваць эканамічныя адносіны больш эфектыўна з сябрамі і надзейнымі партнёрамі, якія яшчэ ніколі не падводзілі. Таму ад кіраўнікоў дыпламатычных прадстаўніцтваў у розных краінах, якія па абавязку службы выбудоўваюць паважлівыя і даверлівыя адносіны з рознымі краінамі, Прэзідэнт патрабуе пераводзіць сяброўства ў эканамічную плоскасць. Выгадна гэта ўсім бакам. Аб гэтым казаў кіраўнік дзяржавы і падчас нарады з кіраўнікамі дыпламатычных місій, якія прадстаўляюць Беларусь па ўсім свеце.
Аляксандр Чарвякоў: «Межаў супрацоўніцтве Беларусі і Кітая няма»
Красамоўны прыклад таго, як сяброўства, давер даюць эканамічны эфект — беларуска-кітайскае супрацоўніцтва. «Вы добра ведаеце, што нашы з вамі дыпламатычныя, палітычныя адносіны, добрае сяброўства паміж нашымі народамі падмацаваныя сур’ёзнай эканамічнай базай», — адзначаў Аляксандр Лукашэнка на сустрэчы з намеснікам старшыні Пастаяннага камітэта 14-га Усекітайскага сходу народных прадстаўнікоў, старшынёй Камітэта высокага ўзроўню па супрацоўніцтве паміж заканадаўчымі органамі Беларусі і Кітая Чжан Цынвэем. А да гэтага беларускі лідар і Старшыня КНР Сі Цзіньпінь на сустрэчы ў Пекіне дамовіліся зрабіць усё, каб ніякія штормы і завірухі не маглі парушыць беларуска-кітайскае адзінства, каб і далей, як і папярэднія 30 гадоў, адносіны развіваліся і паглыбляліся. І вялікая доля адказнасці за рэалізацыю дамоўленасцяў паміж лідарамі ляжыць на плячах Надзвычайнага і Паўнамоцнага пасла Рэспублікі Беларусь у Кітайскай Народнай Рэспубліцы Аляксандра Чарвякова.
«Межаў у супрацоўніцтве Беларусі і Кітая сёння няма. Кітай настолькі далёка пайшоў з пункту гледжання лічбавізацыі сваёй эканомікі, рабатызацыі і мадэрнізацыі сваіх прадпрыемстваў ва ўсіх галінах — і нам гэтаму яшчэ трэба вучыцца і вучыцца. Пераймаючы досвед і ўкараняючы тэхналогіі, якімі дзеляцца нашы кітайскія калегі, мы забяспечым і ўкараненне інвестыцый, і рост тавараабароту, і рост нашай эканомікі. У нашай рабоце з Кітаем — вялізны патэнцыял, які яшчэ трэба раскрыць у частцы тэхналагічнага развіцця, мадэрнізацыі прадпрыемстваў — менавіта на гэта цяпер працуе наша пасольства і нашы прадпрыемствы, органы кіравання», — расказаў пасол.
Аляксандр Чарвякоў падкрэсліў, што Кітай як лідар тэхналагічнага развіцця лічыць неабходным адкрывацца для іншых краін, пераходзіць на новыя стандарты, якія ўжываюцца і ў іншых краінах. «Кітаю важна адкрывацца для таго, каб павялічваць свой тавараабарот з іншымі краінамі. А нам, у сваю чаргу, трэба выкарыстоўваць гэты момант, каб быць на хвалі новых тэхналогій», — дадаў ён.
Аляксей Багданаў: «Мы працуем комплексным падыходам, прапаноўваем пакетныя паслугі»
Напрыканцы чэрвеня Мінск стаў сталіцай Еўразійскай інтэграцыі. Еўразійскі эканамічны форум і пасяджэнне Вышэйшага еўразійскага эканамічнага савета прадэманстравалі жыццяздольнасць і перспектыўнасць ЕЭАС. «Еўразійскі эканамічны саюз ужо перасягнуў дзесяцігадовы рубеж з моманту яго стварэння. Насуперак скептыкам наша аб’яднанне паказала здольнасць да знаходжання ўзаемапрымальных рашэнняў і працоўных кампрамісаў. Яно не проста функцыянуе, але і дасягае поспеху па асноўных параметрах», — падкрэсліваў Аляксандр Лукашэнка, выступаючы на пленарным пасяджэнні Еўразійскага эканамічнага форума.
Беларусь прыкладае шмат намаганняў для інтэграцыі краін у рамках міжнародных аб’яднанняў. І разам з тым імкнецца плённа ўзаемадзейнічаць з кожнай асобна ўзятай краінай. У полі зроку кіраўніка дзяржавы пастаянна знаходзіцца супрацоўніцтва з краінамі СНД — з некаторымі далёкімі геаграфічна, але блізкімі па духу. Прызначаючы Аляксея Багданава Надзвычайным і Паўнамоцным паслом Рэспублікі Беларусь у Казахстане, Аляксандр Лукашэнка паставіў перад ім задачу перавысіць экспарт беларускай прадукцыі ў адзін мільярд долараў. Рэзервы для гэтага ёсць — развіццё сумесных вытворчасцяў, пастаўкі беларускага харчавання, міжрэгіянальнае супрацоўніцтва. «Казахстан усё купіць у нас, калі будзе праходзіць па цане і якасці. Асабліва якасці», — адзначаў тады беларускі лідар.
Як звярнуў увагу Надзвычайны і Паўнамоцны Пасол Рэспублікі Беларусь у Рэспубліцы Казахстан Аляксей Багданаў, Казахстан — гэта буйны імпарцёр рознай тэхнікі. «Імпарт Казахстана — прыкладна 60 мільярдаў у год, — канкрэтызаваў ён. — Беларуская доля ўсяго экспарту ў гэту краіну на бягучы момант займае каля 1,5 %. Таму працаваць ёсць над чым. У Казахстане функцыянуе сем зборачных вытворчасцяў, сем гандлёвых дамоў беларускіх. Вельмі развіта сетка паставак харчовых тавараў. Сёння мы працуем над тым, каб павялічыць аб’ёмы тэхнікі, якая туды пастаўляецца, харчовых і нехарчовых тавараў, паслуг. Таксама працуем над тым, каб павялічыць наменклатуру паставак».
У якасці прыкладу пасол прывёў прадпрыемства «БабруйскАграМаш», спецыялісты якога на адным з казахстанскіх заводаў збіраюць чатыры віды тэхнікі. «Мы прывезлі на Дзень поля, які праводзіўся ў Казахстане, новыя агрэгаты: машыны для ўнясення цвёрдых і вадкіх мінеральных арганічных угнаенняў, змяльчальнікі рулонаў і машыны для ўнясення камбікармоў, — канкрэтызаваў ён. — Гэтыя машыны ўжо перададзены мясцовым фермерам. Казахстанскі завод працуе над тым, каб укараніць іх у сваю вытворчасць».
Па словах Аляксея Багданава, распрацавана канцэпцыя першага беларуска-казахстанскага аграрнага форуму, які пройдзе ў канцы кастрычніка ў Казахстане. «Гэта яшчэ адна магчымасць пазнаёміць казахстанскіх карыстальнікаў у галіне вытворчасці сыравіны (малака і мяса) з кампетэнцыямі беларускіх вытворцаў, — праінфармаваў дыпламат. — У нас паспяховы вопыт развіцця малочнай і мясной жывёлагадоўлі, а казахстанцы, на здзіўленне, гэтага амаль не ведаюць. Таму гэта будзе вельмі важны крок у прасоўванні нашага комплексу паслуг: пачынаючы ад даільнага абсталявання, заканчваючы ветэрынарнымі прэпаратамі і сродкамі для абароны раслін. Мы працуем комплексным падыходам, прапаноўваем пакетныя паслугі. Работы шмат, таму спаць нельга, бо Казахстан — гэта высокаканкурэнтны рынак».
Валянцін Рыбакоў: «Нас чуюць, робяць высновы»
Адносіны Беларусі і Захаду цяпер цяжка назваць сяброўскімі. Але, па-першае, беларускай віны тут няма. Па-другое, наша краіна адкрытая да шчырай размовы і наладжвання мастоў. Як адзначаў Аляксандр Лукашэнка, Беларусь, як адна з краін-заснавальніц ААН, будзе падтрымліваць усе талковыя ініцыятывы, якія адпавядаюць нашаму разуменню справядлівага светаўладкавання, шматпалярнасці ў свеце і гэтак далей. І беларускія дыпламаты, якія працуюць у розных рэгіёнах, прытрымліваюцца менавіта гэтага накірунку. Як ніхто іншы ведае гэта пастаянны прадстаўнік Беларусі ў ААН Валянцін Рыбакоў.
Па яго словах, Беларусь робіць усё для таго, каб дасягнуць балансу ва ўзаемаадносінах з заходнімі краінамі. «ААН — універсальная пляцоўка, дзе сустракаюцца прадстаўнікі ўсіх дзяржаў свету, дзе можна праводзіць любыя перагаворы, кансультацыі, сустрэчы з мэтай знайсці выхад з крызісных сітуацый, якія складваюцца, — канстатаваў ён. — Кантакты працягваюцца, ніхто ні ад каго не шарахаецца. Тое, што за цябе не галасуюць, — у людзей работа такая. Мы таксама за кагосьці галасуем, за кагосьці не галасуем. Адных падтрымліваем, другіх не падтрымліваем».
Пры гэтым Валянцін Рыбакоў падкрэсліў, што не чуць голас Беларусі на гэтай міжнароднай пляцоўцы немагчыма. «Мы гаворым рэчы не зусім прыемныя ўсім, але нас чуюць, робяць высновы, — канстатаваў пастаянны прадстаўнік Беларусі ў ААН. — Але пакуль гэта не прыводзіць да неадкладнага жаданага выніку. Назапасілася вельмі шмат супярэчнасцяў, праблем, якія з дапамогай адной сустрэчы або кансультацыі вырашыць проста немагчыма».
Стаўка — на развіццё адносін
Старшыня Пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў па міжнародных справах Сяргей Рачкоў у эфіры «Першага інфармацыйнага» падзяліўся ўражаннямі і думкамі пасля ўдзелу ў нарадзе Прэзідэнта з кіраўнікамі дыпламатычных прадстаўніцтваў Беларусі, якая адбылася напярэдадні.
Ён нагадаў, што апошняя сустрэча беларускага лідара з кіраўнікамі дыпламатычных прадстаўніцтваў прайшла ў 2021 годзе:
— Шмат што пасля гэтага змянілася і ў свеце, і ў краіне. Мы ажыццявілі палітычную мадэрнізацыю нашай сістэмы. І вельмі важна было пачуць ад Прэзідэнта яго ацэнкі, арыенціры. І сапраўды, Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка правёў глыбокую размову з удзельнікамі нарады. Для мяне яшчэ больш стала зразумела, што ў такіх няпростых умовах, калі Беларусь захавала і мір, і бяспеку, і паступальнае эканамічнае развіццё, неабходна гэта шанаваць і прыкладаць яшчэ больш намаганняў, каб гэта прымножыць
На нарадзе размова ішла, у прыватнасці, аб узаемаадносінах Беларусі з іншымі краінамі, аб шматвектарнасці беларускай палітыкі.
З гэтай нагоды Сяргей Рачкоў адзначыў:
— Сапраўды, мы сёння робім стаўку на развіццё адносін з Расіяй, Кітайскай Народнай Рэспублікай, Індыяй, іншымі членамі БРІКС і ШАС. Але мы не павінны забываць, што ў нас ёсць еўрапейскія суседзі. Таму Прэзідэнт акцэнтаваў увагу на тым, што нам неабходна працаваць з нашымі суседзямі, з еўрапейцамі. Гэта важна для нашай краіны. І ў гэтым заключаецца шматвектарнасць беларускай знешняй палітыкі.
Парламентарый асабліва падкрэсліў:
— Але перш за ўсё мы не працуем супраць кагосьці, мы працуем і рэалізоўваем нацыянальныя інтарэсы Рэспублікі Беларусь, а яны знаходзяцца ў тым ліку ў краінах Лацінскай Амерыкі, Азіі і Афрыкі.
Так, шматвектарнасць з’яўляецца асновай здаровай знешняй палітыкі для любой дзяржавы. Такую думку ў эфіры ток-шоу «Будні» на «Альфа Радыё» пацвердзіў палітолаг Вадзім Баравік.
Госць праграмы адзначыў, што гнуткі, разумны падыход кіраўніка дзяржавы да знешняй палітыкі ўратаваў беларусаў ад многіх бед:
— Гэта разумная пазіцыя. Папрокі некаторых экспертаў, палітыкаў у тым, што мы праводзім шматвектарную палітыку і нібыта спрабуем здрадзіць тым ці іншым саюзнікам, недарэчныя. Шматвектарнасць — аснова здаровай знешняй палітыкі для любой дзяржавы. Любая краіна зацікаўлена ў гандлі і ўзаемадзеянні з усімі дзяржавамі свету.
Беларуская эканоміка кампактная, і гэта наша перавага, дадаў палітолаг:
- — Сёння мы зацікаўлены ў аднаўленні гандлёва-эканамічнага супрацоўніцтва з Еўрапейскім саюзам, але ёсць нюансы — будзем у гэтым напрамку працаваць. Добра працавалі ў Расіі, але таксама ёсць нюансы. У Кітаі істотна павялічылі наш экспарт сёлета. Пекін нам больш прадае, але тым не менш мы на гэтым рынку расцём. Мы павінны асвойваць рынак Афрыкі. Пакуль, можа, ён не так хутка развіваецца. Аднак калі мы замацуем месца і будзем мець добрыя паказчыкі, з году ў год іх нарошчваць, то атрымаем добрыя перспектывы на рынку, які мае патэнцыял выбуховага росту.
Акрамя традыцыйных рынкаў, дзе Беларусь прысутнічала, мы зацікаўлены і на захад вярнуцца, і краіны далёкай дугі асвоіць, падсумаваў Вадзім Баравік.
Прыярытэты на знешнім контуры
Сучасная Беларусь — краіна з устойлівым суверэнітэтам, дзяржава, здольная захаваць мір і эканамічнае развіццё ў самых складаных умовах. Такую выснову, на думку члена Пастаяннай камісіі Савета Рэспублікі па заканадаўстве і дзяржаўным будаўніцтве Людмілы Сапега, можна зрабіць па выніках праведзенай нарады ў Палацы Незалежнасці.
— Сённяшняя Беларусь, паводле слоў Прэзідэнта, — гэта сярэдняя па еўрапейскіх мерках краіна з адкрытай, арыентаванай на экспарт эканомікай. Таму асноўнымі прыярытэтамі на знешнепалітычным контуры павінны быць нарошчванне і эфектыўнасць знешняга гандлю. І ніякія спасылкі на эканамічныя санкцыі і палітычны ціск не могуць служыць апраўданнем нізкай якасці работы на гэтым кірунку, — падкрэсліла сенатар.
Яна прывяла тэзіс Прэзідэнта аб тым, што няма выніку — дыпламатаў там няма:
— Любую чарговую забарону з боку таго ж ЕС неабходна разглядаць выключна як магчымасць рэалізацыі айчыннай прадукцыі ў іншых рэгіёнах: у Афрыцы, у Азіі, у Лацінскай Амерыцы. Гэта не зусім чужыя нам краіны. У многіх краінах Афрыкі, напрыклад, трактары «Беларус» і іншую прадукцыю беларускіх вытворцаў ведаюць яшчэ з савецкіх часоў.
Эксперт нагадала, што многія лідары гэтых дзяржаў у свой час вучыліся ў савецкіх, у тым ліку беларускіх ВНУ:
— І яны выдатна дасведчаныя, што беларусы заўсёды цвёрда выконваюць свае абавязацельствы, ніколі не блытаючы эканоміку з палітыкай. Таму абсалютна мае рацыю Аляксандр Лукашэнка, калі нават пад ціскам з боку турбапатрыётаў не адмаўляецца ад палітыкі шматвектарнасці. Найперш у эканоміцы.
Галоўная задача, перакананая сенатар, скарыстацца любым шанцам і цвёрда стаяць на абароне інтарэсаў Беларусі.
— Што немагчыма зрабіць без падтрымкі з боку Расіі — краіны, дзе пражывае найбольш блізкі нам ментальна і гістарычна народ. Вопыт апошніх гадоў наглядна дэманструе: чым больш цесныя нашы эканамічныя сувязі з Расійскай Федэрацыяй, тым больш моцныя і непарушныя наш рэальны суверэнітэт і незалежнасць, — падкрэслівае парламентарый.
З дадзеным тэзісам салідарны намеснік старшыні Пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў па прамысловасці, энергетыцы, транспарце, сувязі і лічбавым развіцці Уладзімір Баравенка:
— Узаемадзеянне з Расіяй у рамках Саюзнай дзяржавы пастаянна пашыраецца. Для гэтага парламентам ствараецца надзейная заканадаўчая база. Толькі за апошні год Палатай прадстаўнікоў ратыфікаваны пагадненні аб роўных правах грамадзян, трансгранічным электронным узаемадзеянні і прызнанні электроннага лічбавага подпісу, забеспячэнні паралельнай работы энергасістэм, у галіне нацыянальнай бяспекі і многія іншыя.
- Суразмоўца дадаў, што беларускія і расійскія парламентарыі неаднаразова ўзаемадзейнічалі ў рамках Парламенцкага сходу Саюза Беларусі і Расіі, абмяркоўваючы актуальныя пытанні супрацоўніцтва дзвюх дзяржаў, мадэльныя законы:
— Тым самым ствараецца магчымасць для цеснай сумеснай работы ў эканамічнай, палітычнай і ваеннай сферах. І яе вынікі — рэальныя: прырост экспарту за тры гады склаў плюс 10 мільярдаў рублёў.
Уладзімір Баравенка нагадаў тэзіс кіраўніка дзяржавы аб тым, што «для нас Расія — гарант нашай бяспекі»:
— Таму аб’ёмы двухбаковага супрацоўніцтва ў найбліжэйшыя гады на ўсіх узроўнях — парламенцкім, урадавым і рэгіянальным — будуць толькі нарастаць.
Эканоміка — краевугольны камень
На думку члена Пастаяннай камісіі Савета Рэспублікі па міжнародных справах і нацыянальнай бяспецы Аляксандра Карпіцкага, пастаўленыя кіраўніком дзяржавы задачы — не проста рабочыя арыенціры, а стратэгічны імператыў ва ўмовах глабальнай турбулентнасці:
— Як падкрэсліў Прэзідэнт, «эканоміка — краевугольны камень» нашай дзяржавы. Для Беларусі, краіны з адкрытай экспартна арыентаванай мадэллю, нарошчванне знешняга гандлю і прыцягненне інвестыцый — пытанне выжывання.
Сенатар нагадаў, што санкцыі ЕС (а з 2020 года было ўведзена 18 пакетаў) не зламалі эканоміку: у 2024-м экспарт тавараў і паслуг дасягнуў 50 мільярдаў долараў:
— Задача дыпламатаў — перавесці 14 мільярдаў долараў са страчаных рынкаў (ЕС, Украіна) на новыя напрамкі, выкарыстоўваючы прынцып: «Увёў ЕС забарону — вось вам аб’ёмы для іншых рэгіёнаў!»
У якасці прыкладу — поспехі такіх прадпрыемстваў, як «Гомсельмаш», МАЗ, БМЗ, якія даказваюць эфектыўнасць пераарыентацыі: 85 % тэхнікі «Гомсельмаша» ідзе ў Расію, а БМЗ нарасціў пастаўкі металапрадукцыі ў Азію.
Таксама сенатар звяртае ўвагу на тое, як Прэзідэнт спыніў спекуляцыі аб «акупацыі» Беларусі: «Мы — суверэнная дзяржава. Нічога падобнага няма і быць не можа».
— Ваенна-палітычны саюз з Расіяй — усвядомлены выбар, які гарантуе бяспеку, — падкрэслівае суразмоўца і нагадвае, што падтрымка Масквы ў 2020 годзе і пастаўкі ўзбраенняў прадухілілі адкрытую канфрантацыю з НАТА.
Працягваючы тэму, сенатар пракаментаваў тэзіс Прэзідэнта аб тым, што дыпламаты — «людзі ваенныя» ва ўмовах «мірнага часу, які патрабуе ваеннай мабілізацыі»:
— Іх абавязак — бездакорна адстойваць нацыянальныя інтарэсы.
Прыярытэт гэтай работы — у сінергіі традыцыйных саюзаў (Расія, Кітай) і новых рынкаў:
— Расія застаецца ключавым партнёрам, Азія, Афрыка, Лацінская Амерыка — новыя пункты росту.
Пры гэтым у адносінах з Захадам, падкрэслівае суразмоўца, застаецца пэўны прагматызм:
— Нягледзячы на санкцыі, разрыў стасункаў недапушчальны — «суседзі ёсць суседзі, іх не выбіраюць». Важна выкарыстоўваць раскол у ЕС (напрыклад, па міграцыйнай палітыцы).
У заключэнне парламентарый адзначыў, што 2025–2026 гады стануць перыядам і выпрабаванняў, і магчымасцяў:
— Поспех залежыць ад згуртаванасці дыпламатычнага корпуса, які павінен працаваць як зладжаны механізм: жорстка — у адстойванні суверэнітэту, гнутка — у пошуку рынкаў, нястомна — у прыцягненні інвестыцый. Як сказаў Прэзідэнт: «Дыпламаты — таксама людзі ваенныя». Іх зброя — эканамічная эфектыўнасць, а шчыт — бескампрамісная абарона нацыянальных інтарэсаў.
Валерыя СЦЯЦКО, Вераніка КАНЮТА
